Podnoszenie ciężarów
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Podnoszenie ciężarów – dyscyplina ciężkiej atletyki, polegająca na podnoszeniu przez zawodnika sztangi o określonej masie.
 | |
| Charakterystyka | |
| Rodzaj sportu | |
|---|---|
| Popularność | |
| Dyscyplina olimpijska |
w latach 1896, 1904 i od 1920 |
Podnoszenie ciężarów wykonuje się dwiema technikami – rwaniem i podrzutem.
Każdy z zawodników ma prawo do trzech prób w każdej konkurencji.
Sprzęt
W skład sztangi podnoszonej przez zawodnika wchodzą:
1. Gryf – wykonany ze stali pręt, na który nasuwane są stalowe obciążniki. W ciężarach męskich ma on 2,2 m długości i waży 20 kg. W ciężarach kobiecych ma on 2,1 m długości i waży 15 kg.
2. Obciążniki – wykonane ze stali krążki, duże o średnicy 450 mm i wadze:
oraz małe o wadze:
3. Zaciski – wykonane ze stali blokady uniemożliwiające zsunięcie się obciążników z gryfu. Każdy waży 2,5 kg /para 5 kg/.
Podnoszenie ciężarów obecne było już w programie pierwszych nowożytnych Igrzysk Olimpijskich w Atenach w 1896. Od tego czasu podnoszenie ciężarów rozgrywane było podczas wszystkich igrzysk z wyjątkiem igrzysk w Paryżu (1900), Londynie (1908) i Sztokholmie (1912).
Pierwszym nowożytnym mistrzem olimpijskim w podnoszeniu ciężarów w podrzucie jednorącz był Brytyjczyk Launceston Elliot, który uzyskał wynik 71 kg, drugie miejsce zajął Duńczyk Viggo Jensen (57,2 kg) a trzecie Grek Aleksandros Nikolopulos. W podrzucie oburącz triumfował Viggo Jensen (111,5 kg), drugi był Launceston Elliot a trzeci Niemiec Carl Schuhmann.
Na pierwszych Igrzyskach Olimpijskich w Atenach (1896) i Saint Louis (1904) podnoszenie ciężarów przeprowadzono w dwóch kategoriach: podnoszenie jedną i obiema rękami. Atleci podnosili ciężar albo jedną ręką (do wyboru, prawą lub lewą) albo obiema. Natomiast kategorie wagowe nie istniały.
W 1913 r. podczas międzynarodowego kongresu określono zasady i kategorie wagowe. Było ich pięć a mianowicie: 60, 67,5, 75, 82,5 i ponad 82,5 kg. Te pięć kategorii obowiązywało do IO w Berlinie (1936).
Ponieważ podnoszenie ciężarów w Londynie i Sztokholmie nie było rozgrywane więc dopiero na igrzyskach w Antwerpii w 1920 ponownie pojawiło się w programie olimpijskim. Na podnoszenie ciężarów składało się: rwanie jednorącz, podrzut jednorącz i podrzut oburącz. Już na kolejnych igrzyskach w Paryżu (1924) ciężarowcy rywalizowali w aż pięciu bojach: rwanie jednorącz, podrzut jednorącz, wyciskanie, rwanie i podrzut. Ale już w Amsterdamie (1928) i kolejnych igrzyskach aż do Monachium (1972) podnoszenie ciężarów składało się z trzech bojów a mianowicie: wyciskania, rwania i podrzutu. W 1947 r. Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów (IWF) zdecydowała się dodać szóstą kategorię wagową a była nią waga do 56 kg. W 1951 r. na krótko przed igrzyskami w Helsinkach powiększono liczbę kategorii do siedmiu (56, 60, 67,5, 75, 82,5, 90 i +90 kg) zastępując kategorię +82,5 kg kategorią do 90 kg i dodając wagę +90 kg. Te siedem kategorii obowiązywało aż do igrzysk w Meksyku w 1968 r. Na igrzyskach w Monachium (1972) kategorii było już dziewięć. Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów dodała do programu igrzysk kategorię 52 kg, 110 kg i +110 rezygnując z kategorii +90 kg. Układ wag wyglądał następująco: 52, 56, 60, 67,5, 75, 82,5, 90, 110 i +110.
Na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu (1976) po raz pierwszy rozegrano dwubój olimpijski a nie jak dotąd trójbój. Już na Mistrzostwach Europy w Madrycie w 1973 r. podnoszenie ciężarów składało się tylko z rwania i podrzutu. Wyciskanie było bojem zbyt urazowym, co było spowodowane przez odchylanie się przez zawodników w tył w czasie prób, w celu zaangażowania dodatkowych mięśni klatki piersiowej. Efektem były kontuzje pleców, a ponadto problemy w ocenie poprawności wykonania boju – wyciskanie miało być wykonane w pozycji stojącej, w pionie, poprzez uniesienie sztangi z wysokości barków ponad głowę – tymczasem, wobec braku wymiernych kryteriów uznania postawy za pionową, wynik zawodów często zależał tylko od subiektywnej oceny sędziego. Dlatego wyeliminowano je z podnoszenia ciężarów na wniosek m.in. Polskiego Związku Podnoszenia Ciężarów (PZPC).
W Moskwie (1980). kategorii wagowych było już dziesięć po tym jak dodano kategorię 100 kg. Te dziesięć kategorii wagowych (52, 56, 60, 67,5, 75, 82,5, 90, 100, 110 i +110) obowiązywało do igrzysk w Atlancie. Jednak już w 1993 r. zaczęto dyskusję nad zmianą tych zasad. Władze IWF jako swój wyraz bezpardonowej walki z dopingiem chciały aby uważane za „nieczyste” stare rekordy wymazać poprzez zmianę limitów wagowych. Tak więc już od 1993 r. obowiązywało dziesięć nowych kategorii a były to: 54, 59, 64, 70, 76, 83, 91, 99, 108 i +108 kg. Taki stan trwał tylko pięć lat kiedy to 1 stycznia 1998 r. liczbę kategorii zmniejszono do ośmiu. Decyzja ta związana była z wprowadzeniem do programu Igrzysk Olimpijskich podnoszenia ciężarów kobiet (2000). Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOL) zgadzając się na to dał limit maksymalnie piętnastu kategorii wagowych łącznie dla mężczyzn i kobiet. Utworzono osiem wag dla mężczyzn (56, 62, 69, 77, 85, 94, 105 i +105 kg) i siedem dla kobiet (48, 53, 58, 63, 69, 75 i +75 kg). Od 1 stycznia 2017 roku w kobiecej seniorskiej i juniorskiej (U20) sztandze obowiązuje tyle samo kategorii wagowych, jak u mężczyzn – osiem. Zniesiona została waga +75 kg, a nowe wprowadzone kategorie to 90 kg i + 90 kg. Nowe kategorie wagowe kobiet to: 48 kg, 53 kg, 58 kg, 63 kg, 69 kg, 75 kg, 90 kg, + 90 kg.
Należy dodać, że od Igrzysk Olimpijskich w Paryżu (1924) aż do dziś w każdym z bojów obowiązywał limit trzech podniesień. Do roku 1998 obowiązywała zasada, że pomiędzy pierwszym podejściem a drugim powinna być różnica przynajmniej 5 kg, a pomiędzy drugim a trzecim podejściem przynajmniej 2,5 kg. Oznaczało to, że na sztangę dokładano po 2,5 kg. Od roku 1998 na sztangę można dokładać po 1 kg w każdym podejściu czyli tzw. boju. Możliwe było otrzymanie dodatkowego, czwartego podejścia, nawet o 0,5 kg (np. próba bicia rekordu świata), które jednak nie było wliczane do wyniku w trójboju a później w dwuboju.
Atletyka jako forma ćwiczeń siłowych ma bardzo długą historię. Od tysięcy lat ciężkie warunki życia zmuszają człowieka do pracy. W początkach dziejów człowieka była to nieświadoma aktywność fizyczna kierowana głównie ochroną życia i zdobywania pożywienia. Znaczącą rolę w rozwoju atletyki miała naturalna chęć każdego młodego człowieka do pokazania innym swojej siły i sprawności.
Kult siły znaleźć można we wszystkich starożytnych kulturach świata. Wspominają o tym stare legendy Indian, ceremonie świąteczne ludzi wysp Oceanu Spokojnego, kroniki starochińskie, wedy hinduskie lub sagi staroskandynawskie. Wspomina o tym również Stary Testament opisując walkę Dawida z Goliatem jak i Samsona, Hebrajczyka znanego z nadludzkiej siły, który obaliwszy kolumny podtrzymujące strop świątyni Filistynów zginął razem z jego prześladowcami. Mitologia grecka ukazuje nam Heraklesa i jego „12 prac”, podczas wykonywania których musiał wykazać się nie tylko pomysłowością i sprytem, ale również nadludzką siłą.
Mimo że podnoszenie ciężarów nie wchodziło w skład programu Igrzysk w starożytności, to Grecy czcili herosów jako półbogów. Spośród wszystkich zapaśników w starożytnych igrzyskach największą sławę jako siłacz uzyskał Milon z Krotonu, wielokrotny mistrz olimpijski w zapasach. Jednym uderzeniem pięści potrafił zabić byka i swobodnie nosić go na barkach wokół stadionu, a z kilkunastoma atletami założył się, że nie zepchną go z naoliwionego kamiennego dysku i zakład ten wygrał.
Jednakże Milon z Krotonu nie był najsilniejszy. Elianos zapisał, że Titormos z Etoli nosił ogromny kamień, który Milon ledwo mógł podnieść. Kiedy Milon zobaczył Titormosa niosącego ten kamień wykrzyknął: „Zeusie zesłałeś nam drugiego Herkulesa?”
Także w Grecji znaleziono ważący 143,5 kg kamień, na którym widnieje napis „Bybon ująwszy mnie jedną ręką przerzucił przez głowę”. Kamień ten jest wyrzeźbiony w taki sposób aby można go łatwo chwycić. Obecnie wystawiony jest on w muzeum Starożytnej Olimpii.
W Europie podnoszenie ciężarów wywodziło się z jarmarcznych popisów wędrownych atletów XVII i XVIII w. W drugiej połowie XVIII w. Anglik William Curtis został ogłoszony najlepszym sztangistą świata. W tym samym czasie w Londynie funkcjonowała szkoła atletyczna Attila, kształcąca atletów cyrkowych. W 1891 r. w Niemczech zawiązał się związek Deutscher Athletenbund, a w 1885 r. w Petersburgu z inicjatywy Polaka Włodzimierza Krajewskiego powstało Koło Miłośników Atletyki (Krużok Lubitielej Atletikie). W 1887 r. w Londynie odbył się pierwszy międzynarodowy miting atletyczny zawodowców i amatorów. W 1891 r. w Londynie odbyły się zawody z udziałem 7 zawodników z 6 państw, które uznane zostały przez historyków za pierwsze mistrzostwa świata. W 1896 r. odbyły się pierwsze Mistrzostwa Europy bez podziału na wagi – zwyciężył Niemiec Hans Beck. O zwycięstwie decydowały próby 10 różnych konkurencji ciężarowych. W 1913 r. w Berlinie próbowano powołać do życia międzynarodową federację. Próba ta nie powiodła się, ale doprowadziła jednak do ustalenia przepisów i regulaminów, redukując m.in. dziesięciobój do pięcioboju. W 1920 r. powstała Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów (Federation Internationale Halterophile – FIH, której bezpośrednim kontynuatorem jest obecna International Weightlifting Federation – IWF). Obecnie IWF skupia krajowe związki z 187 państw ze wszystkich kontynentów. Zrzesza też pięć federacji kontynentalnych – Europy (EWF), Azji (AWF), Afryki (WFA), Pan-Amerykańskiej (PAWF) i Oceanii (OWF).
Od pierwszych mistrzostw świata w Londynie do roku 2007 zawody tej rangi rozegrano siedemdziesiąt siedem razy w tym trzy razy w Warszawie (1959, 1969, 2002) i raz we Wrocławiu (2013).
Sport atletyczny na ziemiach polskich był mocno opóźniony w stosunku do Europy zachodniej. Tam podnoszenie ciężarów i zapasy uprawiane były już w XVIII w. W Polsce dopiero na przełomie XIX i XX w. sporty te stały się szerzej popularne.
Ważną rolę w rozwoju atletyki na ziemiach polskich, jak i w Europie, odegrały przedstawienia cyrkowe, prezentujące dwie formy: konkurencje siłowe i walki zapaśnicze. Przedstawienia takie szybko nabrały charakteru sportowego.
Szczególnie w zapasach Polacy odnosili spektakularne sukcesy na arenie międzynarodowej. Mistrzami świata w zapasach byli: Władysław Pytlasiński, Piotr Cherudziński, Zbyszko Cyganiewicz. Działalność zawodowych atletów, a także rozwój struktury organizacyjnej, walnie przyczyniły się do rozwoju podnoszenia ciężarów. Już pod koniec XIX w. w Warszawie rozpoczęto czynić starania o utworzenie Polskiego Towarzystwa Atletycznego. W tym czasie do Polski powrócił Władysław Pytlasiński. Znakomity atleta szybko znalazł chętnych do zgłębiania tajników atletycznej sztuki, ale nie doprowadziło to do zorganizowania i uporządkowania działalności sympatyków atletyki.
23 października 1920 r. w Bytomiu powołano do życia Górnośląski Związek Ciężkiej Atletyki. Prezesem związku został Stanisław Flieger, a naczelnikiem Alojzy Budniok.
Działania na Śląsku mocno zdopingowały działaczy w Warszawie, którzy rozpoczęli starania o utworzenie własnej organizacji, która kierowałaby działalnością sekcji atletycznych. Starania te 5 marca 1922 r. zostały uwieńczone sukcesem. Do życia powołano Polskie Towarzystwo Atletyczne, którego prezesem został Władysław Pytlasiński. Do PTA z czasem przystępują mniejsze towarzystwa atletyczne z Łodzi, Pabianic, Poznania i Inowrocławia, które to dobrowolnie przystąpiły do warszawskiej organizacji. Nie zrobił tego tylko GZCA.
W 1924 r. GZCA podczas Walnego Zjazdu zmienił swą nazwę na Polski Związek Ciężko–Atletyczny (PZCA).
Istniejący wówczas Związek Polskich Związków Sportowych uznał tylko PTA jako „zaczątek” Polskiego Związku Atletycznego i w 1923 r. przyjął warszawskie towarzystwo do ZPZS jako swego członka. 8 listopada Mieczysław Orłowicz złożył projekt statutu Polskiego Związku Atletycznego, który przyjęto po niewielkich poprawkach. 6 grudnia 1925 r. w Katowicach odbył się ogólnopolski zjazd, na którym po wielu perturbacjach do życia powołano Polski Związek Atletyczny z siedzibą w Katowicach, a prezesem został dr Mieczysław Orłowicz. Podnoszenie ciężarów połączone było wtedy ściśle z zapasami i nowo powołany związek zrzeszał zarówno ciężarowców, jak i zapaśników. PZA 15 marca 1926 został przyjęty do Międzynarodowej Federacji Podnoszenia Ciężarów.
Podczas pierwszego zjazdu PZA, również 6 grudnia 1925 r., odbyły się zawody w zapasach i podnoszeniu ciężarów. Uznano je za pierwsze mistrzostwa Polski ciężarowców. Należy dodać, że wspólne mistrzostwa Polski dla ciężarowców i zapaśników rozgrywano aż do Mistrzostw Polski w 1952 r. w Elblągu.
W 1926 r. do PZA przystępują nowe okręgowe związki – lwowski i stanisławowski, a dwa lata później rozdzielają się okręgi poznański i pomorski. W lutym 1939 r. w PZA zarejestrowanych było 1617 zawodników skupionych w 63 klubach.
Do ćwiczeniach siłowych używano prymitywnych pomostów, sztang i ciężarów krótkich i długich. Pod koniec lat dwudziestych zaczęto wykorzystywać nową sztangę Berga. Powszechnie używane były sztangi i hantle napełniane piaskiem, śrutem lub ołowiem.
Druga wojna światowa na ponad 5 lat przerwała życie sportowe w Polsce, ale to nie powstrzymało warszawskich zapaśników, ciężarowców, gimnastyków i bokserów, którzy w czasie okupacji zbierali się i ćwiczyli na zapleczu sklepu elektrycznego prowadzonego przez braci Szczeblewskich przy ul. Hożej. Zaraz po zakończeniu wojny ocaleli działacze zaczęli dążyć do reaktywowania PZA. W 1946 r. reaktywowano PZA, na którego czele stanął Eugeniusz Chotomski.
Pierwsze po wojnie walne zebranie PZA, które odbyło się 4 kwietnia 1948 r., prezesem wybrało Wacława Ziółkowskiego. W 1951 r. wskutek zarządzenia władz państwowych wszystkie związki sportowe zostały zlikwidowane, a w ich miejsce powstały sekcje przy Głównym Komitecie Kultury Fizycznej. W jednej z takich sekcji, Sekcji Atletyki GKKF, zgrupowano podnoszenie ciężarów, zapasy i judo. W tym samym czasie ciężarowcy zaczynają wychodzić z cienia zapaśników.
W 1952 r. polscy ciężarowcy po raz pierwszy stanęli do walki o olimpijskie laury. Do rozwoju podnoszenia ciężarów walnie przyczynili się sztangiści ZSRR, którzy podczas swych wizyt uczyli Polaków techniki, a także metodyki treningu.
Sport ciężarowy przeżywa rozkwit i oczywiste staje się oddzielenie go od zapasów. 29 grudnia 1954 r. na plenarnym posiedzeniu Sekcji Atletyki GKKF powołano do życia dwie oddzielne sekcje: Zapaśniczą i Wolnej Walki oraz Podnoszenia Ciężarów i Judo z przewodniczącym Czesławem Borejszą. W 1956 r. działacze Sekcji PCiJ postanawiają dokonać kolejnego podziału i we wrześniu 1956 r. powstaje samodzielna Sekcja PC. Nowym przewodniczącym zostaje Tadeusz Kochanowski. Sekcja istniała do 2 marca 1957 r., kiedy to na krajowym zjeździe delegatów wojewódzkich komitetów kultury fizycznej, zrzeszeń sportowych i członków Sekcji PC, podjęto jednomyślnie uchwałę powołującą do życia Polski Związek Podnoszenia Ciężarów z prezesem Tadeuszem Kochanowskim na czele.
Tadeusz Kochanowski zrezygnował ze stanowiska prezesa w sierpniu 1959 r., a funkcję tę powierzono Januszowi Przedpełskiemu, który pełnił ją do 2006 r.
W 1961 r. na III Krajowym Zjeździe Delegatów PZPC w związku z przejęciem opieki nad kulturystyką zmieniono nazwę związku na Polski Związek Podnoszenia Ciężarów i Kulturystyki. Wiceprezesem do spraw kulturystyki wybrano red. Stanisława Zakrzewskiego. Mariaż ten trwał jednak bardzo krótko, bo już w 1965 r. przywrócono starą nazwę – PZPC. Kulturyści przeszli pod opiekę Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej. Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte to „złote lata” polskiego sportu ciężarowego. Obok licznych sukcesów na arenie międzynarodowej to także wzrost liczby klubów i sekcji oraz liczby zawodników, trenerów i instruktorów. W tym czasie w PZPC zarejestrowanych było ponad 12 tysięcy zawodników zrzeszonych w ponad 300 klubach i sekcjach.
Kolejne lata, a szczególnie lata osiemdziesiąte, związane z kryzysem państwowym i transformacją ustrojową, to stały spadek poziomu polskich ciężarów. W okresie tym działało 175 klubów i sekcji zrzeszających ok. 5500 zawodników. Starzejące się siłownie i sprzęt nie sprzyjały rozwojowi tej dyscypliny.
Lata dziewięćdziesiąte i początek XXI w. to przyzwoity poziom polskich ciężarów, choć na pewno nie tak spektakularny, jak w latach swej świetności.
Najbardziej utytułowane ośrodki podnoszenia ciężarów w Polsce są w Opolu. Najpierw Odra Opole a potem Budowlani Opole. Od roku 1975 do 2019 kluby z Opola zostały łącznie 27 razy Drużynowymi Mistrzami Polski: 8 razy Odra Opole od 1976 do 1988 i aż 27 razy Budowlani Opole od 1992 do 2019. Przez ostatnich 10 lat niezmiennie Drużynowymi Mistrzami Polski w Podnoszeniu Ciężarów są Budowlani Opole. Ponad to w okresie od 1975 do 2019 roku zawodnicy z Opola tylko osiem razy nie pojawiali się na podium Drużynowych Mistrzostw Polski. W sumie kluby Odra Opole i Budowlani Opole zostały w latach od 1975 do 2019 aż 27 mistrzami Polski, 9 razy wicemistrzami i 1 trzecie miejsce[potrzebny przypis].
Limity wagowe dla poszczególnych kategorii były wielokrotnie zmieniane. Od 2018 obowiązuje podział na 10 kategorii, ale tylko 7 z nich to kategorie olimpijskie[1][2]:
| Waga (kg) | Mężczyźni | Olimpiady mężczyzn | Kobiety | Olimpiady kobiet |
|---|---|---|---|---|
| waga musza | 55 | 45 | ||
| waga kogucia | 61 | 61 | 49 | 49 |
| waga piórkowa | 67 | 67 | 55 | 55 |
| waga lekka | 73 | 73 | 59 | 59 |
| waga średnia | 81 | 81 | 64 | 64 |
| waga lekkociężka | 89 | 71 | ||
| waga średniociężka | 96 | 96 | 76 | 76 |
| waga półciężka | 102 | 81 | ||
| waga ciężka | 109 | 109 | 87 | 87 |
| waga superciężka | +109 | +109 | +87 | +87 |
W 1997 fachowe pismo World Weightlifting opublikowało listę 10 najlepszych sztangistów wszech czasów:
Najbardziej utytułowanym sztangistą w historii jest jednak nie ujęty jeszcze na ww. liście Piros Dimas (Grecja), który jako jedyny w historii zdobył cztery medale olimpijskie, w tym trzy złote, nie licząc innych tytułów mistrzowskich.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
