Piekoszów (gmina)
gmina miejsko-wiejska w województwie świętokrzyskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
gmina miejsko-wiejska w województwie świętokrzyskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piekoszów (hist. gmina Jaworznia) – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
gmina miejsko-wiejska | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
TERC |
2604142 | ||||
Siedziba | |||||
Burmistrz |
Teresa Jakubowska | ||||
Powierzchnia |
102,97 km² | ||||
Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
158,9 os./km² | ||||
Nr kierunkowy |
41 | ||||
Kod pocztowy |
26-065 | ||||
Tablice rejestracyjne |
TKI | ||||
Adres urzędu: ul. Częstochowska 66a26-065 Piekoszów | |||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
50°53′N 20°28′E | |||||
Strona internetowa | |||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Siedziba gminy to Piekoszów. Na terenie gminy w Podzamczu Piekoszowskim znajdują się ruiny XVII-wiecznego pałacu Tarłów, a także „Dom dla Niepełnosprawnych” w Piekoszowie (ul. Czarnowska 2a).
Według danych z 1 stycznia 2010[4] gminę zamieszkiwało 15 840 osób.
Według danych z roku 2002[5] gmina Piekoszów ma obszar 102,48 km², w tym:
Gmina stanowi 4,56% powierzchni powiatu.
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 16202 | 100 | 8251 | 50,8 | 7947 | 49,2 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 154 |
Początki miejscowości Piekoszów sięgają XI w. Jedną z pierwszych pisemnych wzmianek o tych terenach jest datowana na 1337 rok informacja dotycząca świętopietrza składanego przez parafię Piekoszów. Już wówczas parafia liczyła 240 osób i obejmowała obszar ponad 80 km². W tym czasie okolice Piekoszowa były we władaniu rodziny Straszów, wywodzącej się z potężnego rodu Odrowążów. W okresie rządów Władysława Jagiełły Straszowie będący wówczas w stanie kryzysu musieli przekazać władanie ziemią piekoszowską swoim pobratymcom Sporowskim. Tej właśnie rodzinie parafia zawdzięczała m.in. wprowadzenie prawa niemieckiego, co pociągało za sobą obowiązek powoływania sołtysa i ławy wiejskiej w poszczególnych miejscowościach.
W 1430 roku Sporowscy hojnie uposażyli piekoszowską świątynię nadając jej karczmę oraz ziemie. Od XVI wieku funkcjonowała w Piekoszowie szkółka parafialna. Wiek XIV i XV to również okres formowania się osad tworzących dziś poszczególne sołectwa gminy. W XVI stuleciu klucz piekoszowski Hieronima Odrowąża składał się z ośmiu wsi z centrum w Piekoszowie, gdzie znajdował się dwór i folwark szlachecki rodu Odrowążów. Drugi predium-folwark został założony w Rykoszynie, a rozbudowany głównie przez ród Tarłów herbu Topór, który wszedł we władanie Ziemią Piekoszowską w roku 1619. Temu rodowi Piekoszów i okolice zawdzięczają zarówno rozwój (m.in. szkolnictwa zawodowego) jak również okazałą rezydencję, której ruiny jeszcze dziś wyglądają imponująco. Jednym z licznych późniejszych właścicieli rezydencji była rodzina majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. W II poł. XVIII wieku na terenie dzisiejszej gminy osiedliła się rodzina Żeromskich, przejmując dobra ziemskie położone w dzisiejszych sołectwach Micigózd i Brynica. Ojciec Stefana Żeromskiego dzierżawił folwark w dzisiejszym sołectwie Zajączków, a potem przeniósł się do pobliskiego Strawczyna, gdzie w 1864 roku urodził się Stefan – przyszły pisarz. Stefan Żeromski często odbywał przejażdżki bryczką do Piekoszowa, a leżąca na terenie gminy rzeka Wierna Rzeka posłużyła za tytuł jego powieści „Wierna Rzeka”.
Po roku 1795 rejon piekoszowski wszedł w skład zaboru austriackiego, a w roku 1809 znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego. Po kongresie wiedeńskim w roku 1815 tereny dzisiejszej gminy znalazły się w województwie sandomierskim, które władze carskie zamieniły na gubernię. W czasie I wojny światowej tereny gminy Piekoszów znów znalazły się pod okupacją austriacką. Niepodległość w 1918 reaktywowała polski model podziału administracyjnego i gmina Piekoszów znalazła się w granicach województwa kieleckiego, w powiecie kieleckim. Wówczas to gmina była bardzo rozległa terytorialnie i składała się z 25 wsi i 4 kolonii. W okresie międzywojennym w gminie Piekoszów funkcjonował prężny ruch ludowy, gmina o drewnianej zabudowie wzbogaciła się o kilka obiektów murowanych. Jednym z ciekawszych był „Dom Legionisty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego”.
W okresie II wojny światowej na terenie gminy działały liczne oddziały partyzantów. Było też wiele dramatycznych wydarzeń, podczas których z rąk niemieckich zginęło wielu mieszkańców. Po wyzwoleniu 16 stycznia 1945 teren gminy był sceną walk bratobójczych związanych z utrwalaniem „nowej władzy”. Po wojnie na terenie gminy rozwinął się przemysł wapienniczy oraz kopalnie kamienia drogowego i budowlanego. Tereny gminy ze względu na bogactwa mineralne mają wiekowe tradycje górnicze. Od XV wieku eksploatowano tu rudy miedzi, ołowiu, srebra. Eksploatacja tych kruszców zakończyła się w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Oprócz rud metali, bogactwem gminy są kwarcyty i eksploatowane do dziś wapienie. Od XVII wieku w Jaworzni zaczęto na większą skalę pozyskiwać kamień oraz marmur zwany jaworznickim. Ozdobne marmury wydobywano w okolicach Bolechowic, Szewców, Zalejowej, Miedzianki i Korzecka.
Bławatków, Brynica, Gałęzice, Szczukowskie Górki, Janów, Jaworznia, Jeżynów, Lesica, Łaziska, Łosienek, Łosień, Łubno, Micigózd, Piekoszów, Podzamcze, Rykoszyn, Skałka, Szczukowice, Wesoła, Wincentów, Zajączków[2].
Pozostałe miejscowości podstawowe: Dolna Kolonia, Gniewce, Jaworznia Fabryczna, Julianów, Plebańskie, Podłosienek, Stara Wieś, Wierna Rzeka, Zagórze.
Łopuszno, Strawczyn, Miedziana Góra, miasto Kielce, Nowiny, Chęciny, Małogoszcz.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.