Perepłut

Perepłut – zagadkowa postać z wierzeń Słowian wschodnich, bóstwo lub demon o niejasnej funkcji. Pojawia się w spisie bogów i demonów XII-wiecznej ruskiej interpolacji Słowa św. Grigorija (sam rękopis pochodzi z XV wieku), a także w Słowie św. Jana Złotoustego^[1][2].

Zgodnie z relacją źródłową pogańscy Słowianie czcili

wiły, Mokosz, Dziwę, Peruna, Chorsa, ród i rodzanice, upiory i brzeginie, i Perepłuta, i obracając się przepijają do niego w rogach^[1][2]

Imię Perepłuta mogło zostać zniekształcone przy kopiowaniu rękopisu^[1]. Wspomniane obracanie się i przepijanie stanowią prawdopodobnie ślady obrzędowości magicznej z elementami tańca i libacji^[3]. Aleksiej Sobolewski poprawiał słowa w rogach (v rožech) na porohach (porožech), uważając Perepłuta za demona zapewniającego pomyślność przy przekraczaniu progów rzecznych, stąd możliwa jego identyfikacja jako bóstwa wodnego, z etymologią od słów pere- „przez” i pluti- „płynąć”^[1][3]. Aleksander Brückner z kolei uważał Perepłuta za demona losu, wywodząc jego imię od ruskiego putat’, splutat’ – „wikłać”, „pętać”^[1][3]. Etymologię tę przyjął Stanisław Urbańczyk, rekonstruując teonim w formie Pereput^[3]. Pojawiały się także mało prawdopodobne próby wiązania go z Simargłem i kultami płodnościowymi^[3].

Przypisy

1. Słownik starożytności słowiańskich. T. 4. Cz. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970, s. 59.
2. Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007, s. 144-145.
3. Aleksander Gieysztor: Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 188-190.