Pałac w Mosznej
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pałac w Mosznej (niem. Schloss Moschen) – zabytkowa[1] rezydencja położona we wsi Moszna, w województwie opolskim, pomiędzy miastami Prudnik i Krapkowice, na ziemi prudnickiej. W latach 1866–1945 pałac był rezydencją śląskiego rodu Tiele-Wincklerów, potentatów przemysłowych. W latach 1996–2013 Centrum Terapii Nerwic[2]. Pałac jest częściowo udostępniony do zwiedzania[3].
 nr rej. 681/63 z 24.06.1963; 1623/66 z 21.09.1966 | |
 Wschodnie skrzydło pałacu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Zamkowa 1 |
| Styl architektoniczny |
Eklektyczny |
| Rozpoczęcie budowy |
1896 |
| Ukończenie budowy |
1914 |
Położenie na mapie gminy Strzeleczki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
 50°26′27″N 17°46′05″E | |
| Strona internetowa | |
Wnętrza
W galerii odbywają się koncerty muzyki kameralnej oraz wystawy dzieł sztuki[4]. W obiekcie odbywa się doroczne Muzyczne Święto Kwitnących Azalii[5] – w maju i czerwcu jest tu popularyzowana muzyka polskich i europejskich kompozytorów, w czasie święta galeria prezentuje wystawy plastyczne, odbywają się tu również plenery malarskie[6].
Pałac posiada 365 pomieszczeń i 99 wież i wieżyczek[7]. Powierzchnia wynosi 8 tys. m², a kubatura – 65 tys. m³[8]. W szczycie południowej elewacji pałacu znajduje się herb hrabiowski Franza Huberta von Thiele-Winckler[9], który odbudował go po pożarze w 1896[10].
Obiekt otacza ponad stuhektarowy park[8], który jest częścią parku krajobrazowego z cennym drzewostanem (m.in. trzystuletnie okazy dębów)[11][12] i rzadkimi skupiskami rododendronów[7]. Jedynie oś główna całego konceptu parku ma geometryczny charakter. Tuż za fontanną znajduje się aleja lipowa na końcu której znajduje się marmurowy cokół – pozostałość po pomniku Huberta von Tiele–Wincklera. Po obu stronach alei zachowały się XIX-wieczne kanały wodne, zbudowane w stylu holenderskim i francuskim oraz malownicze stawy.
Badania archeologiczne wykazały istnienie w miejscu obecnego pałacu śladów średniowiecznej, drewnianej budowli[13]. W ogrodzie pałacowym odkryto na początku XX wieku fragmenty piwnic, które H. Barthel w 1929 roku utożsamił, raczej bezzasadnie, z zamkiem templariuszy, miał on łączyć się podziemiami z zamkiem w Chrzelicach.
Brak informacji o istnieniu pałacu przed 1845. Na podstawie analizy przypałacowego parku uznano, że już w XVIII istniało tu założenie pałacowo-ogrodowe, choć sam budynek mógł być wówczas skromnym dworem. Barokowy pałac w Mosznej był po raz pierwszy wzmiankowany w pracy Johanna Georga Knie z 1845[14]. W tym czasie właścicielami Mosznej była rodzina Seherr-Thoss. W 1853 majątek kupił Heinrich von Erdmansdorf, a w 1866 przemysłowiec Hubert von Tiele-Winckler[15]. Moszna stała się główną rezydencją rodziny Tiele-Wincklerów. Po śmierci Huberta, majątek w Mosznej odziedziczył jego najstarszy syn – Franz Hubert, starosta powiatu prudnickiego[13]. Na mapie okolic Prudnika z drugiej połowy XIX wieku zaznaczony jest budynek na planie prostokąta z silnie wysuniętymi ryzalitami środkowymi, usytuowany prostopadle do osi parkowej[16].
W nocy z 2 na 3 czerwca 1896 z nieokreślonych przyczyn w Mosznej wybuchł pożar. Barokowy pałac wówczas częściowo spłonął. Franz Hubert przystąpił do odbudowy pałacu. Budowa obecnego obiektu zrealizowana została w dwóch fazach. Pierwsza, przypadająca na lata 1896–1900, obejmowała odbudowę spalonej części środkowej oraz dobudowę masywu skrzydła wschodniego[17] w stylu neogotyckim[18]. Faza druga, czyli lata 1913–1914, to dobudowa skrzydła zachodniego[19] w stylu neorenesansowym[18].
Początkowo członkowie rodu Tiele-Wincklerów mieli być chowani w krypcie pod pałacową kaplicą. Z uwagi na to, że panowała tam zbyt duża wilgoć, podjęto decyzję o przeniesieniu miejsca rodowych pochówków na mieszczący się w pałacowym parku cmentarz. Jest on udostępniony zwiedzającym[20]. W 1904, 1911 oraz 1912 roku gościem podczas polowań urządzanych przez Franza Huberta von Tiele-Wienckler był cesarz Wilhelm II[7].
Podczas II wojny światowej dostosowano niektóre pomieszczania pałacu dla potrzeb filii lazaretu w Prudniku[19][21]. Pałac nie ucierpiał w wyniku działań wojennych[22]. W 1945 w pałacu kwaterowały oddziały armii radzieckiej. W tym okresie dewastacji uległa większa część wyposażenia pałacowego[8] oraz wywieziono większość przechowywanych tam dzieł sztuki, głównie obrazów i rzeźb[23]. Inspektor oświaty powiatu prudnickiego Stanisław Nabzdyk z profesorem Czaplickim zabezpieczali pozostałe księgozbiory i urządzenia pałacu w Mosznej, przekazując cały ocalały majątek w opiekę jednego z byłych pracowników dworskich. Dwa tygodnie później, podczas ich kolejnej wizyty w pałacu, stwierdzili, że „księgozbiór został przekopany, zabrano niektóre obrazy, figury, meble”. Według dozorcy, do Mosznej mieli przyjechać „żołnierze różnych stopni wojskowych”, którzy następnie wywieźli z pałacu cenniejsze rzeczy. Władze państwowe stwierdziły, że żadna jednostka wojskowa nie wysyłała samochodów do Mosznej[24].
Po wojnie umieszczano w pałacu na krótko różne instytucje, dopiero w 1972 roku stał się siedzibą sanatorium, a od 1996 roku Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Centrum Terapii Nerwic. W 1948 roku na części gruntów dawnego majątku powstała Państwowa Stadnina Koni[8]. Od 2013 funkcjonuje jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która została utworzona na mocy uchwały Sejmiku Województwa Opolskiego z 25 czerwca 2013[25]. Od 2013 w pałacu funkcjonuje hotel i restauracja[7]. Szpital został przeniesiony do budynku nieopodal[26]. W ferie zimowe oraz wakacje letnie w pałacu odbywają się tematyczne kolonie letnie dla dzieci i młodzieży[27].
W latach 2021–2022 przy elewacji pałacu zrealizowano prace renowacyjne. Remont przeprowadzony został przez Województwo Opolskie w ramach unijnych funduszy z polsko-czeskiego programu Interreg V-A[28].
W 1978 na terenie pałacu kręcono film Test pilota Pirxa[29], w 1985 roku Lubię nietoperze[30], w 1990 roku Piggate, w 2009 roku Zamiana i Zemsta dr La Morte, w 2011 roku Daas[29], w 2018 Brigitte Bardot cudowna[31], w 2023 Konopacka. Walka o złoto i W szachu. Ostatnia rozgrywka[32].
23 maja 2022 roku Narodowy Bank Polski wyemitował w nakładzie do 1 mln sztuk monetę okolicznościową o nominale 5 złotych z serii „Odkryj Polskę” – Zamek w Mosznej[33].
aB.Maliszewska.jpg)
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
