Parametry pEDA i sEDA
parametry obrazujące elektronowe efekty podstawników przy pierścieniach aromatycznych / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Parametry pEDA i sEDA (ang. pi-Electron-Donor-Acceptor/sigma-Electron-Donor-Acceptor) – parametry obrazujące elektronowe efekty podstawników przy pierścieniach aromatycznych, opracowane na początku XXI w. przez Wojciecha P. Ozimińskiego i Jana Cz. Dobrowolskiego. Im większe przyjmują wartości, tym podstawnik silniej donuje elektrony, a im są bardziej ujemne, tym silniej wyciąga elektrony[1][2].
R | oo π | pEDA | oo σ | sEDA |
---|---|---|---|---|
−CH− 2 | 6,562 | 0,571 | 18,964 | −0,402 |
−NH− | 6,481 | 0,491 | 18,825 | −0,541 |
−O− | 6,387 | 0,397 | 18,735 | −0,631 |
−NH 2 | 6,136 | 0,145 | 18,915 | −0,451 |
−OH | 6,112 | 0,121 | 18,805 | −0,561 |
−F | 6,069 | 0,078 | 18,745 | −0,621 |
−Cl | 6,053 | 0,062 | 19,102 | −0,264 |
−Br | 6,047 | 0,057 | 19,169 | −0,197 |
−CH 3 | 6,005 | 0,014 | 19,137 | −0,229 |
−H | 5,991 | 0,000 | 19,366 | 0,000 |
−NH+ 3 | 5,984 | −0,007 | 18,950 | −0,416 |
−SiH 3 | 5,974 | −0,017 | 19,550 | 0,184 |
−Li | 5,971 | −0,020 | 19,826 | 0,460 |
−CF 3 | 5,967 | −0,024 | 19,237 | −0,130 |
−CN | 5,955 | −0,035 | 19,207 | −0,159 |
−CONH 2 | 5,947 | −0,044 | 19,226 | −0,140 |
−BeH | 5,938 | −0,052 | 19,762 | 0,396 |
−COOH | 5,923 | −0,068 | 19,256 | −0,110 |
−NO 2 | 5,922 | −0,069 | 19,046 | −0,320 |
−BF 2 | 5,914 | −0,077 | 19,559 | 0,193 |
−CFO | 5,910 | −0,081 | 19,278 | −0,088 |
−CHO | 5,903 | −0,087 | 19,264 | −0,102 |
−COCN | 5,874 | −0,117 | 19,247 | −0,119 |
−NO | 5,861 | −0,129 | 19,102 | −0,264 |
−BH 2 | 5,849 | −0,142 | 19,539 | 0,173 |
−N+ 2 | 5,764 | −0,227 | 19,034 | −0,332 |
−CH+ 2 | 5,380 | −0,611 | 19,406 | 0,040 |
Parametr pEDA dotyczy podstawnikowego efektu π-elektronowego, czyli efektu rezonansowego, natomiast parametr sEDA podstawnikowego efektu σ-elektronowego, czyli efektu indukcyjnego związanego z elektroujemnością[1][2].
Wartości parametrów pEDA i sEDA dla poszczególnych podstawników oblicza się metodami chemii kwantowej. Układem modelowym jest monopodstawiony benzen. Geometrię cząsteczki najpierw poddaje się optymalizacji w ramach ustalonego modelu teoretycznego, a następnie przeprowadza się analizę populacyjną obsadzeń orbitali metodą NPA (ang. natural population analysis), techniką należącą do metodologii NBO (ang. natural bond orbital, naturalny orbital wiązania(inne języki)). Cząsteczka powinna być zorientowana w taki sposób, aby płaszczyzna pierścienia aromatycznego leżała w płaszczyźnie xy i była prostopadła do osi z. Następnie prowadzi się obliczenia dla orbitali 2pz (w przypadku parametru pEDA) lub 2s, 2px i 2py (w przypadku parametru pEDA)[1][2].
W celu obliczenia parametrów pEDA/sEDA można skorzystać z napisanego w języku Tcl programu AromaTcl[3].