Ostoja Kroczycka

Ostoja Kroczycka – specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 na Wyżynie Częstochowskiej. Obejmuje znajdujące się w środkowej części tej wyżyny 4 pasma skałkowe: Skały Rzędkowickie, Skały Morskie, Skały Podlesickie i Skały Kroczyckie o łącznej powierzchni 1391,2 ha. Są to najbardziej zróżnicowane krajobrazowo i morfologicznie obszary wyżyny z licznymi formami skalnymi o wysokości do kilkudziesięciu metrów oraz licznymi jaskiniami i schroniskami skalnymi. Samych większych jaskiń znajduje się tutaj około 20, liczba schronisk jest ogromna. Jaskinie te stanowią miejsce hibernacji nietoperzy^[2].

Ostoja Kroczycka

kod: PLH240032
specjalny obszar ochrony siedlisk
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Mezoregion	Wyżyna Częstochowska
Data utworzenia	2011[1]
Powierzchnia	1391,16 ha[1]
Położenie na mapie województwa śląskiego Ostoja Kroczycka
Położenie na mapie Polski Ostoja Kroczycka
50°34′36″N 19°31′48″E

Obszar jest zlokalizowany na terenie gmin: Zawiercie, Kroczyce, Włodowice i Niegowa w województwie śląskim^[1].

82% obszaru ostoi porastają lasy, 17% to tereny rolnicze, pozostały 1% to siedliska bezleśne. Sosnowe lasy iglaste zajmują 47% powierzchni, liściaste 19%, mieszane 16%. Lasy liściaste to głównie ciepłolubne buczyny storczykowe zajmujące stoki południowe, zachodnie i partie grzbietowe. Na południowych, południowo-zachodnich i zachodnich stokach wzgórz Jastrzębnik, Góra Pośrednia, Góra Popielowa, Łysak (Skały Kroczyckie), oraz w pobliżu ośrodka rekreacyjnego Morsko występują rzadkie w Polsce płaty buczyny storczykowej z drzewami liczącymi ponad 100 lat. Z roślin zaliczanych do storczykowatych rosną tutaj: buławnik mieczolistny Epipactis helleborine, buławnik wielkokwiatowy Cephalantera longifolia, kruszczyk rdzawoczerwony Epipactis atrorubens, kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, podkolan biały Platanthera bifolia, gnieźnik leśny Neotia nidus-avis. Obszar buczyny storczykowej zajmuje łącznie około 78 ha. Na północnych stokach wzgórz dobrze zachowały się płaty żyznej buczyny sudeckiej^[2].

Szczególnie cenne przyrodniczo są porastające wapienne skały bezleśne zbiorowiska naskalnych roślin wapieniolubnych i murawy kserotermiczne. Część z nich to zarośla z dereniami, głogami, szakłakami, tarniną i jałowcem pospolitym, część to roślinność naskalna, wśród której występują m.in. takie rzadkie gatunki roślin, jak: skalnica gronkowa Saxifraga panicukata będąca reliktem glacjalnym, goździk siny Dianthus gratianopolitanus i kostrzewa blada Festuca pallens^[2].

• 
  Naskalna murawa kserotermiczna na wzgórzu Apteka
• 
  Skały na Górze Zborów
• 
  Jedna z tablic informacyjnych
• 
  Okiennik Rzędkowicki
• 
  Murawa kserotermiczna

Na obszarze Ostoi Kroczyckiej w latach 2012–2016 uruchomiono współfinansowany przez Unię Europejską oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej projekt „Ochrona cennych przyrodniczo siedlisk nieleśnych charakterystycznych dla obszaru Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd” nr PLH240032. W ramach tego projektu wykonano m.in.: usunięcie zarastających je drzew i krzewów, uprzątnięcie nielegalnych wysypisk śmieci, wprowadzenie wypasu owiec i kóz mającego za cel zapobieganie zarastaniu muraw przez drzewa i krzewy, wyłączenie części skał ze wspinaczki skalnej, prowadzenie prewencyjnych patroli, ukierunkowanie ruchu turystycznego oraz uświadamianie miejscowej ludności o wartościach przyrodniczych muraw. W licznych punktach Ostoi Kroczyckiej zamontowano tablice informacyjne o tym projekcie i wartości przyrodniczej muraw^[3].

Ostoja Kroczycka znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Prowadzi przez nią wiele szlaków turystyki rowerowej, pieszej i narciarskiej, w tym Szlak Orlich Gniazd i Szlak Warowni Jurajskich. W jej obrębie znajduje się Jaskinia Głęboka – jedyna w tej części Wyżyny Częstochowskiej jaskinia udostępniona turystycznie^[4]. Część skał udostępniona jest do wspinaczki skalnej.

Przypisy

1. Obszar Natura 2000 Ostoja Kroczycka. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-06-05].
2. Instytut na rzecz Ekorozwoju. Ostoja Kroczycka. [dostęp 2018-06-02].
3. Na podstawie tablic informacyjnych zamontowanych w obrębie Ostoi Kroczyckiej
4. Jura Krakowsko-Częstochowska. Część północna, Mapa, skala 1:52 000, Warszawa: ExpressMap, 2015, ISBN 978-83-88112-71-3. Brak numerów stron w książce