Orlęta – obrona cmentarza

Orlęta – obrona cmentarza (inne nazwy Orlęta Lwowskie w walce na cmentarzu Łyczakowskim^[1], Orlęta Lwowskie. Obrona Cmentarza^[2], Obrona cmentarza (Orlęta)^[3]) – obraz olejny na płótnie autorstwa Wojciecha Kossaka z 1926 roku, o wymiarach 90 × 120 centymetrów, będący własnością Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie^[4].

Orlęta - obrona cmentarza

Autor	Wojciech Kossak
Rodzaj	obraz
Data powstania	1926
Medium	olej na płótnie
Wymiary	90 × 120 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Warszawa
Lokalizacja	Muzeum Wojska Polskiego

Wojciech Kossak w trakcie pracy nad obrazem Orlęta – obrona cmentarza

Opis

Obraz przedstawia scenę z obrony Lwowa na przełomie 1918 i 1919 roku – walki na Cmentarzu Łyczakowskim podczas wojny polsko-ukraińskiej. Na pierwszym planie widać Orlęta Lwowskie – młodą dziewczynę z pistoletem Mauser C96 i czterech chłopców z karabinami. Są oni w gotowości do walki – mierzą z broni, wypatrują wroga przygotowani do strzału, jeden z żołnierzy przeładowuje broń. Trzech z chłopców ma na sobie czapki z daszkiem, świadczące o przynależności do miejscowego gimnazjum. Obraz przedstawia wyidealizowany obraz polskich obrońców, którzy w rzeczywistości mieli problem z dostępem do broni palnej. Dzieło przedstawia ten sam cmentarz, na którym poległy znane Orlęta Lwowskie, tacy jak Jerzy Bitschan i którego część wyznaczono na Cmentarz Obrońców Lwowa. Malarz łączy w ten sposób symboliczne dla obrony Lwowa miejsce (Cmentarz Łyczakowski) i postaci (Orlęta Lwowskie)^[5].

Nie jest to jedyny raz, gdy malarz podejmuje temat obrony polskiego Lwowa. Z 1921 roku pochodzi obraz Orlątko lwowskie^[6], zaś z 1924 roku – Orlęta – obrona Lwowa^[7].

W Narodowym Archiwum Cyfrowym znajdują się fotografie artysty w jego atelier wykonane właśnie podczas prac nad tym obrazem, pierwotnie opublikowane w Ilustrowanym Kurierze Codziennym^[8].

Przypisy

1. Stanisław Sławomir Nicieja: Łyczaków: dzielnica za Styksem. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998, s. 567. ISBN 978-83-04-04414-2. [dostęp 2022-11-17].
2. Kazimierz Olszański: Niepospolity ród Kossaków. Kraków: Wydawnictwo „Kossakiana”, 1994, s. 232. ISBN 978-83-902040-0-0. [dostęp 2022-11-17].
3. Krystyna Lewicka, Barbara Osińska: Poczet artystów polskich i w Polsce działających. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996, s. 288. ISBN 978-83-02-06007-6. [dostęp 2022-11-17].
4. WOJCIECH KOSSAK – ORLĘTA – OBRONA CMENTARZA. Blisko Polski. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
5. Ewa Wróbel: Obraz „Orlęta lwowskie” Wojciecha Kossaka – materiały edukacyjne. Dzieje.pl Portal Historyczny, 2013-07-12. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
6. Wojciech KOSSAK – ORLĄTKO LWOWSKIE. Artinfo.pl Sp. z o.o. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
7. Orlęta – obrona Lwowa, W. Kossak mal.. Polona. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
8. Wojciech Kossak, artysta malarz w swojej pracowni. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).