Odra Ołbińska
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Odra Ołbińska (Die Elbinger Oder[1]) – nieistniejące współcześnie ramię boczne rzeki Odra, przepływające niegdyś przez teren Przedmieścia Piaskowego (Zatumie), a współczesne obejmujący osiedle Ołbin we Wrocławiu[1][2][3][4][5]. Było to jedno z wielu dawnych ramion największej z wrocławskich rzek, istniejących do schyłku średniowiecza. Dokładny bieg jego koryta obecnie trudny jest do ustalenia. Koryto to przebiegało między głównymi ówcześnie ramionami rzeki, tj. pomiędzy Odrą Główną, a korytem północnym, oddzielając się od Starej Odry prawdopodobnie w okolicach dzisiejszego Mostu Szczytnickiego i biegnąc na zachód, w rejonie dzisiejszej ulicy Bolesława Prusa[uwaga 1], aż do swego ujścia do Odry Głównej – Odry Północnej[uwaga 2] – w rejonie Wyspy Bielarskiej[1][6][7][8][9][10][11]. Reliktem dawnego koryta tego ramienia rzeki jest pozostałość po starorzeczu – staw w Parku Stanisława Tołpy[uwaga 3][1][2][12][13][14][15][16].
Nad tym ramieniem rzeki w XII wieku zlokalizowano Opactwo Świętego Wincentego (ołbińskie), które istniało tu do 1529 roku[1][9][17]. Nurt rzeki wykorzystywany był to do zasilania młyna wodnego[1][18]. W ograniczonym zakresie wody te wykorzystywano także do żeglugi[1][11][13][18]. Rozdział wód Odry dla poszczególnych ramion był przedmiotem kilku sporów pomiędzy klasztorem a miastem[1]. W XVIII wieku zachodni odcinek Odry Ołbińskiej wykorzystano przy budowie fortyfikacji miejskich, jako system fos okalających bastiony i umocnienia położone na północ od Ostrowa Tumskiego, stanowiąc w tym czasie północno-wschodnią granicę pruskiej Twierdzy Wrocław[1][5][7][11][19][20][21] (dzieło koronowe zwane Springstern[21][22]). Ostatecznie ramię to wraz z jego rozlewiskami zostało zlikwidowane w XIX wieku podczas rozbiórki fortyfikacji miejskich przeprowadzonej do lat 60. XIX wieku[1][4][7][11][20][23]. Dało to początek rozbudowie miasta w kierunku północno-wschodnim i powstaniu nowych dzielnic współczesnego Ołbina[1].
Pozostałość po Odrze Ołbińskiej, stanowi współcześnie niewielki zbiornik wodny, ukształtowany zgodnie z przyjętymi założeniami parkowymi. Zarówno sam staw jak i otaczający go obszar zieleni miejskiej, oceniany jest przez autorów publikacji dotyczących wrocławskiej przyrody, jako obszar o znikomych wartościach przyrodniczych, głównie z powodu bardzo silnej antropopresji wynikającej z gęstej zabudowy śródmiejskiej otaczającej park. Pomimo to bywa jednak równocześnie uznawany jest za ważny element w systemie terenów zielonych miasta biegnących od wrocławskich wysp położonych w Śródmiejskim Węźle Wodnym (tj. wyspy: Piaskowa, Słodowa, Bielarska i Tamka i inne) do Starej Odry. Samo starorzecze do lat sześćdziesiątych XX wieku posiadało pas oczeretu, lecz obecnie ukształtowany staw pozbawiony jest niemal zupełnie roślinności szuwarowej[14].
Stosowana w publikacjach nazwa własna tego ramienia rzeki Odra Ołbińska, odnosząca się do nazwy osiedla Ołbin, ma swój pierwowzór także we wcześniej stosowanej nazwie niemieckiej Die Elbinger Oder, w której również odniesiono się do niemieckiej nazwy tego osiedla Elbing[23][24]. W publikacjach można również spotkać stosowaną przez niektórych autorów inną nazwę tego ramienia rzeki – Odra św. Wincentego[8][10] (Vinzenz Oder) – odnoszącą się do zlokalizowanego nad jego brzegami wyżej wspomnianego Opactwa Świętego Wincentego[17].
- Odra Północna stanowi ramię boczne Odry Głównej; nazwy tej nie należy utożsamiać ze wspomnianym głównym ramieniem północnym Odry.
- Park Stanisława Tołpy, park na osiedlu Ołbin w obrębie ulic: Bolesława Prusa, Nowowiejskiej i Kardynała Stefana Wyszyńskiego; dawniej do 2006 roku Park Nowowiejski.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
