Mina Witkojc
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Mina Witkojc, niem. Wilhelmine Wittka (ur. 28 maja 1893 w Borkowach/Burg, zm. 11 listopada 1975 w Popojcach/Papitz) – serbołużycka pisarka i dziennikarka, tworząca w języku dolnołużyckim.
W latach 1899–1907 uczęszczała do szkoły podstawowej w Borkowach (Dolne Łużyce), a następne 10 lat spędziła w Berlinie, gdzie pracowała jako służąca, kwiaciarka, a potem robotnica w przemyśle zbrojeniowym. Następnie wróciła do Borków, gdzie pracowała jako najemna robotnica rolna za dniówkę.
W sierpniu 1921 przypadkowo spotkała grupę czeskich i górnołużyckich intelektualistów, którzy zwiedzali Błóta (Spreewald). To spotkanie uświadomiło jej, że posiada własną dolnołużycką tożsamość narodową. Przeniosła się do Budziszyna, gdzie od 1923 do 1933 pracowała w redakcji dolnołużyckiej gazety „Serbski Casnik”; gdzie jej talent literacki kształtował się głównie pod wpływem Arnošta Muki i Jana Čyža.
W tym okresie brała udział m.in. w Europejskim Kongresie Mniejszości Etnicznych w Genewie 1926 i słowiańskich spotkaniach młodzieżowej organizacji Sokol w Jugosławii w 1930.
W okresie międzywojennym tłumaczyła na języki łużyckie dzieła innych pisarzy słowiańskich (takich jak Božena Němcová i Petr Bezruč).
W 1933 reżim nazistowski zakazał jej pisać i uniemożliwił publikacje, co pozostawiło Witkojc bez środków utrzymania. Z tego powodu wróciła w 1936 do Borków. Tam, aż do 1941 znowu była zmuszona zarabiać jako najemna robotnica rolna. Reżim nazistowski uznał Witkojc (z powodu jej zaangażowania dla sprawy Serbołużyczan i tendencji panslawistycznych) za osobę „szkodliwą” dla Niemiec. W 1941 została zmuszona do opuszczenia terenu Łużyc i przeniosła się do Erfurtu, gdzie do końca wojny pracowała w gospodarstwie ogrodniczym. W 1945 Witkojc podsumowała swoją dotychczasową działalność dla sprawy serbołużyckiej w poemacie Erfurtske spomnjeśa (Wspomnienia erfurckie). W 1946 na krótko powróciła do Budziszyna jako współpracownik „Domowiny”, ale w następnym roku wyjechała do Pragi, gdzie mieszkała do 1954. Przyczyną tego wyjazdu było prawdopodobnie zaangażowanie Witkojc w sprawę przyłączenia Łużyc do Czechosłowacji. Ta idea była zwalczana na terenie wschodnich krajów związkowych przez radzieckie władze okupacyjne i wielu patriotów łużyckich było z tego powodu aresztowanych.
W 1954 Witkojc wróciła do Borków, gdzie mieszkała i tworzyła do 1975. W 1955 został wydany zbiór jej poematów z okresu międzywojennego K swětłu a słyńcu (Do światła i słońca). Witkojc pisała artykuły, poezje i opowiadania do tygodnika „Nowy Casnik”, gdzie pracowała jako redaktorka. Współtworzyła również tzw. „kalendarz”, czyli zbiór opowiadań, anegdot, humoresek i porad praktycznych, pod nazwą Serbska Pratyja.
Kilka miesięcy przed śmiercią spędziła w domu starców w Papojcach/Papitz, gdzie umarła. Grób Witkojc znajduje się na cmentarzu w Borkowach. W sąsiedniej wsi Wjerbno/Werben istnieje szkoła jej imienia wraz z izbą pamięci, poświęconą pisarce.