Masyw Rodopski

Masyw Rodopski (t. Masyw Tracko-Macedoński, Masyw Tracki) – jednostka fizycznogeograficzna i jednostka geologiczna Półwyspu Bałkańskiego.

Masyw Rodopski stanowi stary, hercyński masyw krystaliczny – pozostałość masywu egejskiego, który w plejstocenie uległ częściowemu zniszczeniu, rozczłonkowaniu i zapadnięciu (jego południowa część stanowi obecnie dno Morza Egejskiego). Od zachodu i północy Masyw Rodopski graniczy z pasmami gór orogenezy alpejskiej. Od zachodu graniczy z pasmami Gór Dynarskich i Hellenidów – granicę wyznaczają doliny Wardaru, Ibaru, Zachodniej Morawy i Kolubary. Na północy Masyw Rodopski sięga środkowego Dunaju w okolicach Belgradu. Od północnego wschodu Masyw Rodopski, poprzez dolinę Południowej Morawy i Kotlinę Sofijską, graniczy z podsystemem górskim Bałkanu – z Górami Wschodnioserbskimi, Starą Płaniną i Niziną Górnotracką. Na południu pod względem geologicznym do Masywu Rodopskiego należą również wyspy Morza Egejskiego, natomiast jako jednostkę fizycznogeograficzną ogranicza go północne wybrzeże tego morza.

Masyw Rodopski stanowi system zrębowych gór różnej wysokości. Wschodnia część Masywu, na wschód od doliny Strumy, zachowała charakter zwartego masywu górskiego. Tu leżą jego najwyższe pasma – góry Riła i Pirin, sięgające niemal 3000 m n.p.m. i mające charakter alpejski. Na wschód od nich leżą właściwe Rodopy – wyższe Rodopy Zachodnie i niższe Rodopy Wschodnie, mające charakter gór niskich. Ta część Masywu jest zbudowana z łupków krystalicznych i granitów. Na wschód od niej leżą niskie góry Sakar i Strandża. Część Masywu Rodopskiego na zachód od doliny Strumy została mocniej zniszczona. Stanowi obecnie kompleks gór ze skał krystalicznych i metamorficznych, porozdzielanych uskokowymi zapadliskami. Największymi grupami górskimi tej części są Kopaonik, Jastrebac, Crna Gora, Osogowska Płanina, Plačkovica, Ogražden, Bełasica, Krusia i Chortiatis.

Regionalizacja tej części Półwyspu Bałkańskiego nie jest jeszcze bezspornie ustalona. Niekiedy wyróżnia się, jako jednostki równorzędne z Masywem Rodopskim, Masyw Pelagoński na wschód od właściwych Rodopów i Masyw Tracki na zachód od nich. Różne są również wersje przebiegu granicy między Hellenidami a Masywem Rodopskim – leżące w zachodniej Macedonii Północnej masywy Jakupica, Poreče, Plakenska planina, Kożuf, Nidże i pomniejsze bywają zaliczane do jednego i drugiego systemu górskiego.

Bibliografia

• B.F. Dobrynin Geografia fizyczna Europy Zachodniej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1954
• B.Ž. Milojević Jugosławia. Zarys geografii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958
• Tadeusz Lenczowski Grecja, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• Henryk Maruszczak Bułgaria, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• Adam Malicki Jugosławia, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• Henryk Maruszczak Bułgaria, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971
• Adam Malicki Jugosławia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974
• Henryk Górski, Wanda Jędrzejewska (red.) Atlas geograficzny, wyd. XIV, PPWK Warszawa 1979 ISBN 83-7000-011-8
• Krystyna Jawecka, Krystyna Zalewska (red.) Mapa przeglądowa Europy. Bułgaria. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa 1984
• Krystyna Jawecka, Teresa Zakrzewska (red.) Mapa przeglądowa Europy. Jugosławia. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1984/85
• Krystyna Jawecka, Krystyna Zalewska (red.) Mapa przeglądowa Europy. Grecja. Albania. Skala 1:1 500 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1984/85