Malarstwo jaskiniowe
rysunki i malowidła wykonane na ścianach lub sklepieniach jaskiń Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
rysunki i malowidła wykonane na ścianach lub sklepieniach jaskiń Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Malarstwo jaskiniowe, malarstwo naskalne – rysunki i malowidła wykonane na ścianach lub sklepieniach jaskiń, które pochodzą najczęściej z epoki kamienia[1]. Powstawały od okresu górnego paleolitu; najwcześniejsze malowidła naskalne datowane są na ok. 40 tys. lat p.n.e.[2]
W przypadku niektórych rysunków z Zachodniej Australii użyty pierwotnie pigment z biegiem czasu został zastąpiony koloniami grzybów (z rzędu Chaetothyriales) i bakterii dzięki czemu zachowały one intensywne kolory[3].
Sztuka paleolitu nie była wyłącznie sztuką jaskiń. Wyróżnić można trzy rodzaje miejsc, gdzie ją tworzono[4]:
Sztuka paleolitu była sztuką animalistyczną, tj. zdominowaną przez tematy zwierząt. Przeważają konie. W niektórych rejonach ich kluczową pozycję mogły przejmować bizony i żubry (jak w Ariège), łanie (w Kantabrii), czasem nosorożce lub kotowate – we wczesnych etapach historii tej sztuki (o czym świadczy Jaskinia Chauveta)[4].
Zwierzętom dodatkowo towarzyszą liczne i zróżnicowane znaki geometryczne. Te stanowią największą zagadkę. Najczęściej są to proste formy kropek i kresek, które można napotkać niemal wszędzie. Niektóre z nich, jak dosyć wyjątkowe znaki „podobne do pałeczek” (fr. claviformes), cechują się znaczną dystrybucją terytorialną – odnaleźć je można w tak oddalonych od siebie miejscach jak w pirenejskim departamencie Ariège we Francji, Quercy w południowo-zachodniej Francji, a także Kantabrii, Altamira i Asturii w północnej Hiszpanii[5]. Może to świadczyć o szerokim zasięgu określonych wierzeń i mitów podzielanych przez społeczności będące w znacznym wzajemnym oddaleniu[4].
Na początku 2023 roku opublikowano hipotezę, że sekwencje niektórych z tych znaków to kalendarz cyklu reprodukcyjnego zwierząt. Miałby to być fenologiczny/meteorologiczny kalendarz księżycowy. Rok jednak zaczyna się tutaj wiosną, czyli wraz z bonne saison (tłum.: dobrym sezonem), gdy topnieje lód na rzekach, znika śnieg, zazielenia się krajobraz. Według autorów wypada to z początkiem maja. Miesiące zaś mają długość miesięcy księżycowych, czyli około 29 dni, a rok liczy 13 miesięcy[6].
Znakami używanymi w tym kalendarzu są pionowa kreska <|>, kropka <•> i <Y>. Sekwencje kropek lub kresek, często zawierające również pojedynczy znak <Y>, oznaczają liczby miesięcy księżycowych, które upłynęły od początku bonne saison (nie punkty czasowe), w skrócie RBS (relative to bonne saison). Liczby tych znaków lub pozycja Y w ich sekwencjach odpowiadają okresom godowym, narodzinom, wykluwaniu się ptaków lub ryb, wiosennej migracji ryb. Pozycja Y oznacza zwykle narodziny (lub wykluwanie się), ale może być to też okres godowy ptaków lub wiosenna wędrówka ryb. Przykłady[6]:
| Sekwencja znaków | Pozycja znaku <Y> | Liczba znaków w sekwencji |
|---|---|---|
| | | Y | 3 | 3 |
| Y | 1 | 1 |
| | Y | | | | | | 2 | 7 |
| • • • • • • | - | 6 |
| | | | | - | 3 |
Na przykład sezon godowy żubra wypada w miesiącu 3-4 RBS (3-4 miesiące od początku maja), czyli około sierpnia[6].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
