Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Małgorzata Douglas (ur. 8 października 1515, zm. 7 marca 1578) – córka Archibalda Douglas, szóstego hrabiego Angus i Małgorzaty Tudor, królowej wdowy Szkocji[1]. W młodości była ulubienicą swojego wuja Henryka VIII, jednakże dwukrotnie ściągnęła na siebie królewski gniew - po raz pierwszy gdy zaręczyła się bez wymaganej w takich przypadkach zgody monarchy (jako córka siostry Henryka VIII należała do angielskiej rodziny królewskiej i podlegała, jako kobieta, opiece i ochronie wuja) Tomasza Howarda, który zmarł w londyńskiej Tower w 1537 roku, co było karą za próbę poślubienia Małgorzaty - po raz drugi naraziła się wujowi w 1540 roku kiedy na jaw wyszedł jej romans z siostrzeńcem Tomasza, Karolem Howardem, bratem ówczesnej żony Henryka VIII, Katarzyny Howard[2]. 6 lipca 1544 Małgorzata wyszła za mąż za Mateusza Stuarta, czwartego hrabiego Lennox, który był jednym z najbogatszych i najbardziej wpływowych szkockich arystokratów, znajdującego się wówczas na wygnaniu[1]. Ich syn Henryk poślubił królową Szkotów, Marię I Stuart i był ojcem późniejszego króla Anglii, Szkocji i Irlandii Jakuba I.
 | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ojciec |
Archibald Douglas |
| Matka | |
| Mąż |
Mateusz Stewart |
| Dzieci |
Henryk Stuart, Karol Stuart |
Małgorzata urodziła się w należącym do jej ojca zamku Harbottle Castle w Northumberland. Jej matka przekroczyła granicę szkocko-angielską wraz z jej ojcem co wywołało niepokoje w obu królestwach. Po rozwodzie z Małgorzatą, hrabia przez jakiś czas przetrzymywał ją w swoim zamku aż w październiku 1528 roku hrabia Angus został zmuszony przez syna swojej żony Małgorzaty Jakuba V do odesłania córki i żony do Anglii, które najpierw zamieszkały w zamku Norham Castle. Po kilkudniowym pobycie w zamku Benwick, w towarzystwie nianiek i guwernantki Isobel Hoppar, Małgorzatę Douglas wysłano na dwór jej ojca chrzestnego, kardynała Wolseya, podczas gdy jej matka zamieszkała w Londynie. Kiedy Wolsey zmarł w 1530 roku Małgorzatę wysłano do królewskiego pałacu Beaulieu, gdzie zamieszkała na dworze swojej kuzynki Marii. Z powodu swoich praw do angielskiej korony, pokrewieństwa z królem Szkocji i w obawie, że może zostać wykorzystana do obalenia władzy Tudorów, Małgorzata przez większość swojego dzieciństwa i młodości spędziła na angielskim dworze w bezpośredniej bliskości króla, który zresztą niezwykle za nią przepadał. To właśnie na dworze zawarła bliską przyjaźń ze swoją kuzynką Marią, z którą do końca jej życia prowadziła obfitą korespondencję i była jej bliską przyjaciółką, mimo że po wyjściu za mąż Małgorzata przez jakiś czas w Szkocji.
Kiedy tworzono dwór dla drugiej żony króla Anny Boleyn, Małgorzata została jedną z jej dam dworu i to właśnie tam poznała wuja nowej królowej, Tomasza Howarda z którym wkrótce się zakochała. Tomasz był najmłodszym synem Tomasza, drugiego księcia Norfolk z jego drugiego małżeństwa z Agnes Tilney. Pod koniec 1535 roku Tomasz i Małgorzata zaręczyli się ze sobą w sekrecie[2].
Król wkrótce upewnił się, że Anna Boleyn nie jest w stanie dać mu syna i w maju 1536 na jego rozkaz aresztowano królową i rozpoczął się jej proces. Kiedy na początku lipca 1536 roku król dowiedział się o zaręczynach Małgorzaty z Tomaszem Howardem, był wściekły[2]. Henryk VIII wcześniej już ogłosił swoje córki Marię i Elżbietę dziećmi nieślubnymi, przez co Małgorzata była pierwsza w sukcesji do tronu angielskiego; dlatego też wymusił na niej obietnicę, że nie wyjdzie za mąż bez jego zgody, a zwłaszcza za któregoś z angielskich możnowładców spokrewnionych z rodziną królewską - Henryk obawiał się, że taki związek mógłby pozbawić korony jego potencjalnych męskich potomków - Tomasz Howard jako wuj zniesławionej królowej był więc najgorszym możliwym narzeczonym dla Małgorzaty[2]. Dlatego też król osadził oboje w Tower[2]. 18 lipca 1536 ustawą Parlamentu przegłosowano akt orzekający konfiskatę majątku i skazujący Tomasza Howarda na dożywotnie więzienie za próbę "obalenia naturalnego porządku dziedziczenia Korony", oraz Akt o Wykluczeniu - dokument zabraniający małżeństw członkom rodziny królewskiej bez zgody panującego monarchy[1]. Tomasz zmarł w więzieniu 31 października 1537 roku. Na wieść o śmierci narzeczonego Małgorzata ciężko podupadła na zdrowiu (medycy podejrzewali u niej tak zwaną "czarną melancholię"), a według nieprzychylnych jej osób na dworze "miała cierpieć z powodu wydania na świat martwego potomka"[3].
Małgorzata wciąż była bardzo chora, więc król zezwolił jej na przeniesienie się z Tower do opactwa Syon, w którym mianował ją świecką administratorką z uprawnieniami opatki. Ostatecznie odzyskała wolność 29 października 1537 roku.
W 1539 roku Małgorzata i Maria Fitzroy, księżna Richmond i Somerset zostały wyznaczone do pocztu, który miał przywitać na ziemi angielską przyszłą czwartą już żonę Henryka VIII Annę Kliwijską, przybyć wraz z nią do pałacu w Greenwich, dołączyć do jej dworu i zdawać królowi raporty o wyglądzie, zachowaniu i manierach przyszłej królowej. Było to wielkim zaszczytem dla Małgorzaty, ale nieoczekiwanie król zdecydował się osobiście spotkać z Anną w Rochester.
W 1540 roku Małgorzata po raz kolejny naraziła się wujowi nawiązując romans z bratankiem Tomasza Howarda, Karolem. Był on synem starszego przyrodniego brata Tomasza - Edmunda Howarda i bratem piątej żony Henryka VIII, Katarzyny Howard[3].
W 1543 roku była jedną z osób, które doprowadziły do ostatniego małżeństwa króla, z Katarzyną Parr, wdową po baronie Latimer zawartego w pałacu Hampton Court. Małgorzata została jedną z najbardziej wpływowych osób na dworze i bliską przyjaciółką królowej Katarzyny, którą znała od wczesnej młodości[4].
W 1544 roku Małgorzata poślubiła szkockiego wygnańca Mateusza Stuarta, czwartego hrabiego Lennox (1516–1571), który później został regentem Szkocji w latach 1570–1571[3]. Urodziła mu dwóch synów - Henryka i Karola, którzy przez większość dzieciństwa mieszkali wraz z rodzicami w Anglii[1]. W czerwcu 1548 roku w czasie działań wojennych ojciec Małgorzaty napisał do niej z doniesieniem, że jej młodszy przyrodni brat Jerzy Douglas i kilku innych członków rodziny zostało aresztowanych i są więzieni w pałacu Dalkeith. Hrabia Angus miał nadzieję, że dzięki wstawiennictwu córki i jej męża zdoła poprawić warunki w jakich przetrzymywano więźniów. Lennox napisał list do Lorda Protektora z prośbą o ludzkie traktowanie uwięzionych. Małgorzata napisała list do ojca z zamku Wressle w marcu 1549 roku zapraszając go do swojej posiadłości i skarżąc się, że unika jej męża.
W czasie panowania swej kuzynki Marii I Małgorzata wraz z mężem zamieszkali w Anglii - królowa przeznaczyła dla kuzynki apartament w pałacu Westminsterskim. W listopadzie 1553, królowa powiedziała ambasadorowi Simonowi Renard, że to właśnie hrabina Lennox jest najlepszą kandydatką do objęcia tronu po jej śmierci (wierna pamięci matki Maria I uważała swoją zrodzoną z Anny Boleyn przyrodnią siostrę Elżbietę za protestancką heretyczkę i bękarta swojego ojca)[5]. Hrabina była główną żałobnicą w czasie pogrzebu królowej Marii w grudniu 1558. Po wstąpieniu Elżbiety I na tron angielski, Małgorzata wraz z mężem i dziećmi przeniosła się do Yorkshire i zamieszkała w pałacu Temple Newsam, stając się niejako centrum katolickich intryg i spisków na dworze[1]. Pozycja Małgorzaty wzrosła gdy jej syn Henryk poślubił niedawno przybyłą z Francji królową Szkotów Marię, jednocząc w ten sposób roszczenia do angielskiej korony ze strony władców Szkocji i Małgorzaty (Jakub V, król Szkotów i Małgorzata Douglas byli przyrodnim rodzeństwem - dziećmi Małgorzaty Tudor, córki Henryka VII i jego żony Elżbiety York, tak więc Henryk i Maria byli kuzynami)[1].
W 1566 roku hrabina Lennox została uwięziona w londyńskiej Tower przez obawiającą się jej wpływów i możliwego aliansu kuzynki z królową Szkotów, ale została uwolniona w kilka dni po morderstwie jej syna Henryka, lorda Darnley w 1567 roku. Małgorzata (podobnie zresztą jak niemal cała ówczesna Europa) uznała Marię za winną morderstwa syna, ale według niektórych źródeł miała później się z nią pogodzić. Utrzymywała z byłą królową kontakt korespondencyjny zarówno gdy ta przebywała jeszcze w Szkocji, jak i wówczas, gdy uciekła do Anglii i została uwięziona, przez obawiającą się jej wpływów kuzynkę Elżbietę I. Wkrótce zresztą jej mąż hrabia Lennox został regentem Szkocji w imieniu swojego będącego wówczas jeszcze niemowlęciem wnuka Jakuba i w niespełna rok później, w 1571 roku został zamordowany na oczach małego króla przez obawiających się wzrostu znaczenia frakcji katolickiej szkockich arystokratów. W 1574 Małgorzata po raz kolejny ściągnęła na siebie gniew swojej koronowanej kuzynki, żeniąc swojego młodszego syna, Karola, piątego hrabiego Lennox z Elżbietą Cavendish, pasierbicą Jerzego Talbota, szóstego hrabiego Shrewsbury i jedną z najbogatszych dziedziczek na wyspie, bez (wymaganej w takich przypadkach) zgody królowej. Małgorzata po raz kolejny została zesłana do Tower, w przeciwieństwie do swojej synowej, ale wkrótce została uwolniona po śmierci drugiego z jej synów, Karola w 1576 roku.
Zabiegi Małgorzaty na londyńskim dworze i jej dyplomacja ogromny sposób przyczyniły się do przejęcia po śmierci Elżbiety tronu Anglii i Irlandii przez jej wnuka Jakuba I.
Po śmierci swojego młodszego syna Małgorzata opiekowała się jego córką, Arbellą, jednakże zmarła wkrótce po jego śmierci. Na kilka dni przed swoim zgonem, hrabina Lennox zjadła obiad z faworytem Elżbiety I, Robertem Dudleyem, hrabią Leicester, co dało początek plotkom, jakoby został przezeń otruta, na co nie ma żadnych historycznych dowodów.
Mimo że Małgorzata nie była zamożna, została pochowana z wszelkimi honorami w opactwie westminsterskim na koszt królowej Elżbiety. Została pochowana w tym samym grobowcu co jej syn Karol, przy południowej ścianie kaplicy Henryka VII.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
