Kórnica
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kórnica (nazwa oboczna Kornica[4], niem. Körnitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
wieś | |
Kościół par. pw. śś. Fabiana i Sebastiana | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) |
635[1] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
47-351[2] |
Tablice rejestracyjne |
OKR |
SIMC |
0497242 |
Położenie na mapie gminy Krapkowice | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego | |
50°24′09″N 17°54′26″E[3] |
W latach 1945–1954 wieś należała i była siedzibą władz gminy Kórnica w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2022 wieś była zamieszkana przez 635 osób[1].
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 16 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej[5]. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Prowadzi przez nią droga z Głogówka do Żywocic[7].
Według Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy ptaka domowego „kury” - „von kur, kura, kogut, kokosz = Hahn und Henne”[10]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najwcześniejszą nazwę miejscowości wymienia ją w polskiej formie – „Kurnica” podając jej znaczenie „Huhnerdorf”, czyli po polsku „Miejscowość kur”[10].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Kurnica, a także zgermanizowaną Körnitz we fragmencie: „Körnitz (1217 Carnici, polnisch Kurnica)”[11].
W roku 1883 tak pisaną nazwę wymienia się w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego[12]. W dobrach Kurnica istniał także folwark Kudowa albo Czekaj[13].
12 listopada 1946 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Kórnica[14].
Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w dokumencie z dnia 30 października 1323, z panem dziedzicznym Wernerem I von Körnitz, który wówczas obiecał klasztorowi cystersów w Kazimierzu oraz księdzu z Twardawy płacenie dziesięcicy z pól kmieci z Kórnicy[15]. Powielana przez Johanna Georga Knie[16], Felixa Triesta[11] i Karla Schinke informacja, jakoby Kórnica była po raz pierwszy wzmiankowana jako Carnici w dokumentach biskupa wrocławskiego Wawrzyńca w lutym 1217, jest nieprawidłowa (dotyczy ona Karnic koło Środy Śląskiej)[15]. Kościół w Kórnicy został po raz pierwszy wzmiankowany w 1433[17].
Ród von Körnitz, noszący w herbie symbol gwiazdy nad półksiężycem, przybył do Kórnicy z Dobkowic w trakcie kolonizacji Górnego Śląska przez niemieckich osadników, i przyjął nazwę wsi jako nazwisko rodowe[18]. Kolejnymi właścicielami wsi byli potomkowie Wernera (Andreas, Jaroslaw, Werner II, Janus i Heinrich). Jego wnuk, Werner II von Körnitz na początku XV wieku był panem dziedzicznym Kórnicy, Słokowa, Starych Kotkowic i Rogowa[19]. Rodzina von Körnitz przestała być właścicielem Kórnicy w 1455, kiedy książę głogówecko-prudnicki Bolko V nadał wszelkie prawa we wsi panowi Gindrzichowi z Wierzchu. Następnymi właścicielami wsi były rody Reiswitz z Kędzierzyna, hrabowie von Redern oraz hrabowie von Seher-Thoss z Dobrej[20].
Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[21]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[22]. W latach 1794–1795 został wzniesiono obecny kościół św. Fabiana i św. Sebastiana[17].
Na początku XIX wieku sołtysem w Kórnicy był wolny chłop i wozownik Georg Janik. W 1817 funkcję sołtysa objął Georg Smuda, a w 1829 – Lukas Schneider[23]. W 1864 roku Kórnica składała się z części wiejskiej oraz z majątku (Rittergut) do którego należały Czekaj i Agnieszczyn. Majątek z polami mierzył 2731 morgów (682 ha) ziemi i posiadał 34 konie, 91 krów, 3200 owiec i 8 świń. W części wiejskiej żyły (wraz z Czekaj) 32 rodziny rolników, 15 rodzin zagrodników oraz 45 rodzin chałupników. Mieszkańcy wioski uprawiali 2217 morgów (554 ha) dobrej ziemi rolniczej i posiadali 81 koni, 380 sztuk bydła i 60 świń. W wiosce znajdowały się kościół, szkoła, 3 karczmy, 4 kowalnie, 5 posesje rzemieślnicze, 140 domów prywatnych oraz 119 budynków rolniczych[potrzebny przypis]. W latach 70. XIX wieku sołtysem został Anton II Janik[24]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu lemiesz pługa w słup na murawie, a w otoku napis: KOERNITZ GEMEIN SIG: / NEYSTAETER CREIS (pol. Gmina Kórnica / Powiat Prudnicki)[25].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1504 mieszkańców Kórnicy 34 posługiwało się językiem niemieckim, a 1470 językiem polskim[26]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Kórnica znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[27]. Do głosowania uprawnionych było w Kórnicy 740 osób, z czego 575, ok. 77,7%, stanowili mieszkańcy (w tym 568, ok. 76,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 712 głosów (ok. 96,2% uprawnionych), w tym 708 (ok. 99,4%) ważnych; za Niemcami głosowało 519 osób (ok. 73,3%), a za Polską 189 osób (ok. 26,7%)[28]. W latach 20. XX wieku w Kórnicy powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej (rozbudowany po II wojnie światowej)[potrzebny przypis].
Podczas II wojny światowej, Armia Czerwona wkroczyła do Kórnicy w drodze na Prudnik podczas operacji górnośląskiej 19 marca 1945. We wsi trwał wówczas pogrzeb jednego z jej najstarszych mieszkańców – 83-letniego Josepha Moritza. Wraz z zajęciem wsi rozpoczęły się fale kradzieży, gwałtów i deportacji. Sowieci zastrzelili pięć kobiet broniących się przed zgwałceniem, a jeden z żołnierzy, podczas żonglowania granatem, zabił na podwórzu domu należącego do rodziny Kasperków sześcioro dzieci i siebie[29].
Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[30]. Mieszkańcom Kórnicy, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa. Władzę w Kórnicy przejęła Milicja Obywatelska. Dziesięciu milicjantów zakwaterowano poza centrum wsi, w domu rolnika Antona Krolla, który jeszcze nie powrócił z wojny, skąd mogli obserwować ruch na drodze z Głogówka do Krapkowic[29]. Mieszkańcy byli okradani przez grupy szabrowników spoza Śląska oraz żołnierzy Armii Czerwonej zakwaterowanych w sąsiednich miejscowościach[31]. 9 lipca 1945 we wsi doszło do wystąpienia ludności autochtonicznej przeciwko polskim władzom, zwanego powstaniem kórnickim. Około 50-osobowy tłum rozbroił i pobił polskich milicjantów[32]. Następnego dnia do Kórnicy wkroczył silnie uzbrojony oddział milicji i polskiego wojska z Prudnika. Każdy dom we wsi został przeszukany, Polacy grozili autochtonom, że rozstrzelają co dziesiątego mieszkańca, jeśli odpowiedzialni za rozruchy nie zostaną schwytani. 36 mieszkańców Kórnicy przetransportowało na posterunek milicji w Głogówku[33]. Buntownicze usposobienie mieszkańców Kórnicy przyczyniło się do tego, że przez długi czas polscy urzędnicy nie odważyli się objąć cywilnej administracji wsi[34]. W 1946 młodzież z Kórnicy, Komornik i Łowkowic została wywieziona na żniwa do gospodarstwa Lipno w Prudniku[35].
W latach 1945–1950 Kórnica należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Kórnica[36], a w latach 1954–1972 gromady Kórnica[37]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku[38].
Do 1956 roku Kórnica należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Kórnica została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do nowo utworzonego krapkowickiego[39].
W miejscowości znajdowało się gospodarstwo Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej w Głogówku[40]. W 1995 do Kórnicy doprowadzono linię telefoniczną, a w 1996 wieś została zwodociągowana[17].
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kamiyniołrzy[41].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[48]:
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Kórnicy chronione są ponadto[49]:
W dawnym folwarku gospodarstwa rolnego w Kórnicy działa filia Stadniny Koni w Mosznej[17].
Przez Kórnicę przebiega droga wojewódzka 416 Racibórz – Krapkowice
W Kórnicy działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[50], a także Koło Gospodyń Wiejskich. We wsi powstało Muzeum Tradycji Wiejskiej i Izba Pamięci[17]. W 2012 Kórnica zajęła 1. miejsce w kategorii „najpiękniejsza wieś” konkursu „Piękna Wieś Opolska” organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego[51].
W Kórnicy znajduje się katolicki kościół św. Fabiana i św. Sebastiana, który jest siedzibą parafii św. Fabiana i św. Sebastiana (dekanat Głogówek)[52]. Przy wjeździe do wsi znajduje się kapliczka. Przy kościele znajduje się cmentarz. We wsi są dwa krzyże: z 1894 i 1893[17].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Kórnicy[53].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Kórnicę prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[54].
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Kórnicy działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, włączona w krajowy system ratowniczo-gaśniczy[55]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Kórnicy było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[56].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 6 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[57].
Teren wsi, jak i całej gminy Krapkowice, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[58]. Gminę Krapkowice obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[59].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.