Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kultura Maros (znana także jako kultura Periam-Pecica, kultura Periamus, kultura Maruszy) – kultura archeologiczna epoki brązu. Jej nazwa pochodzi od rzeki Marusza w zachodniej Rumunii i południowo-wschodnich Węgrzech.
Geneza omawianej kultury wiąże się z pojawieniem się na obszarze Banatu, nad dolnym Temeszem, grupy ludności pochodzącej ze strefy anatolijsko-bałkańskiej, nazywanej grupą Pitvaros. Następnie na tereny te miała wkroczyć nowa grupa, również pochodzenia anatolijsko-bałkańskiego, a wymieszanie obu tych grup doprowadziło do wytworzenia się nowej jednostki kulturowej, nazywanej kulturą Maros.
Kultura ta rozwijała się w czasie, w którym obszary leżące nad Cisą były objęte zasięgiem kultury Nagyrév. Istniała jednak dłużej od tej kultury: datujemy więc ją na lata około 2300–1700/1600 p.n.e. Początkowo obejmowała obszar Banatu nad dolnym Temeszem i tereny nad Cisą w pobliżu ujścia Maruszy, jednak pod wpływem naporu kultury Vatin doszło do przesunięć ludności w kierunku północnym, w górę Cisy, aż po ujście Kereszu, na obszary zajęte dawniej przez osadnictwo kultury Hatvan. Rozwinęła się tutaj grupa Szöreg. Inna część ludności przesunęła się ku północnemu zachodowi w stronę Dunaju. Nazywa się ją grupą Gerjen.
Zajmowano się głównie uprawą ziemi, co poświadczają znajdowane na osadach ziarna pszenicy. Rozwinięta przy tym była także hodowla (znajdujemy kości bydła rogatego, świni i konia), a pewną rolę odgrywało również łowiectwo (kości jelenia) i rybactwo.
W odniesieniu do wczesnej fazy kultury Maros (grupa Pitvaros), nie ma żadnych danych na temat osiedli. Jednak w późniejszych fazach rozwoju wykształciły się osiedla tellowe, z których znana jest omawiana jednostka kulturowa. Dwa najbardziej znane telle to stanowiska z miejscowości Perjámos i Pécska.
Cmentarzyska kultury Maros występują zazwyczaj w otoczeniu osiedli, znane są jednak również pojedyncze pochówki w obrębie osad. Występował na nich szkieletowy obrządek pogrzebowy. Zmarłych chowano w pozycji skurczonej, o różnej orientacji względem stron świata, wyposażonych w 2–4 naczynia oraz ozdoby brązowe i kościane. W niektórych z grobów występują także szczątki zwierząt, natomiast wśród pochówków męskich zdarzają się wyposażone w broń. Na cmentarzysku w miejscowości Mokrin odkryto pochówki ludzkie w pitosach. Jedyne groby ciałopalne pochodzą z obszaru pogranicza kultury Maros z kulturą Vatya i wiążą się zapewne z wpływami tej drugiej jednostki.
Wśród wyrobów ceramicznych najbardziej charakterystyczne to dzbany i naczynia o baniastych brzuścach, wyodrębnionych szyjach i dwóch dużych uchach.
Rozwinięta była metalurgia, a jednym z jej ośrodków był tell w Pécska, gdzie znaleziono liczne formy odlewnicze. Spośród wyrobów brązowych można wymienić różne typy szpili, na przykład szpile cypryjskie, tutulusy, ozdobne blaszki, paciorki i wisiorki, a także toporki.
Znane są także wyroby kościane takie jak szpile, wisiorki, paciorki, szydła, motyki, krępulce z rzędu końskiego. Ponadto mamy także toporki kamienne oraz paciorki wykonane z muszli i paciorki fajansowe.
Kultura Maros zaniknęła pod wpływem ekspansji ludności należącej do kręgu kultur mogiłowych w okresie brązu B1. Jedynie u ujścia Kereszu do Cisy, gdzie istniało niewielkie skupisko stanowisk, omawiana jednostka przetrwała dłużej.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.