Księga z Deer

Księga z Deer (ang. Book of Deer, gael. Leabhar Dhèir) – iluminowany łaciński ewangeliarz z X wieku, zawierający na marginesach najstarsze znane zapisy w języku szkockim gaelickim. Od 1715 roku stanowi własność Cambridge University Library^[1] (sygnatura MS. Ii.6.32).

Karta z manuskryptu. W ramce łaciński tekst Ewangelii Mateusza, na brzegach strony noty gaelickie.

Księga ma wymiary 154×107 mm i liczy 86 kart in folio. Pisana jest minuskułą, brązowym atramentem na welinie. Zawiera pełny tekst Ewangelii Jana i początkowe fragmenty ewangelii synoptycznych według przekładu Wulgaty, a na dodatkowej karcie tekst sakramentu namaszczenia chorych. Całość zamyka kolofon sporządzony w języku staroirlandzkim. Mimo swoich niewielkich rozmiarów manuskrypt jest bogato zdobiony, zawiera osiem miniatur (w tym siedem całostronicowych) i pięć stron z incipitami ewangelii ujętymi w ramki z ozdobnymi inicjałami. Przedstawienia postaci na miniaturach są schematyczne, silnie zgeometryzowane^[2].

Proweniencja manuskryptu jest nieznana, był może powstał w Szkocji, styl pisma wskazuje że wyszedł spod ręki jednego skryby. Niewielkie rozmiary księgi świadczą, iż przeznaczona była ona prawdopodobnie do prywatnej dewocji. W XII wieku manuskrypt stanowił własność klasztoru w Deer (hrabstwo Aberdeenshire). Wtedy też na marginesach kart wpisano w języku szkockim opowieści dotyczące klasztoru i potwierdzenia jego nadań ziemskich. Teksty te uznawane są za najstarsze znane zabytki języka szkockiego, który jednak nie różnił się jeszcze wówczas znacząco od języka irlandzkiego^[3].

Zobacz multimedia związane z tematem: Księga z Deer

Przypisy

1. Bernhard Maier: Dictionary of Celtic Religion and Culture. Woodbridge: Boydell Press, 2000, s. 39. ISBN 0-85115-660-6.
2. Cambridge University Library. The Great Collections. edited by Peter Fox. Cambridge: Cambridge University Press, 1998, s. 49-50. ISBN 0-521-62636-6.
3. The Edinburgh Companion to the Gaelic Language. edited by Moray Watson and Michelle Macleod. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2010, s. 9. ISBN 978-0-7486-3709-6.

Bibliografia

• The Grove Encyclopedia of Medieval Art and Architecture. edited by Colum Hourihane. T. 1. Oxford: Oxford University Press, 2012. ISBN 978-0-19-539536-5. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• The Book of Deer Project. (ang.).

Encyklopedie internetowe (utwór pisany):

• Britannica: topic/The-Book-of-Deer