Krzyż pokutny
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Krzyż pokutny, krzyż pokutniczy, krzyż pojednania – krzyż fundowany przez zabójcę, będący jednym z jego ubocznych zobowiązań podjętych w niektórych umowach ugodowych z rodziną zabitego. Zwyczaj stosowany w krajach kręgu kultury niemieckiej w późnym średniowieczu i pierwszej poł. XVI w.[1][2][3][4] Po zaniku kar kompozycyjnych w XVI w. i uznaniu zabójstwa za przestępstwo publiczne, a nie prywatne, na co znaczący wypływ miała uchwalona przez Sejm Rzeszy w 1532 r. Constitutio Criminalis Carolina[5], nakaz wystawienia krzyża lub podobnej fundacji pojawiał się incydentalnie, oprócz kar, do XVII w. w wyrokach sądowych[6].
Należy mieć na uwadze, że w krajoznawczej literaturze zdarza się utożsamianie wszystkich kamiennych krzyży z jednego bloku materiału (krzyże monolitowe) z krzyżami pokutnymi i pojawia się informacja, o 6 czy 7 tys. krzyży pokutnych w Europie i ok. 600 w Polsce[7] Jest to błąd wynikający ze wspomnianego utożsamiania kamiennych krzyży z krzyżami pokutnymi. Krzyże kamienne podobnie jak inne krzyże i pozostałe obiekty tzw. małej architektury sakralnej stawiano z wielu powodów. Kamienny krzyż może być więc krzyżem, wotywnym, proszalnym, chroniącym, upamiętniającym zdarzenie, granicznym (posiadłości). Może wskazywać na dawne miejsce kultu, cmentarz czy miejsce straceń, może być krzyżem nagrobnym i być postawionym z innych jeszcze powodów[8][9].