Kielary
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kielary (niem. Kellaren) – wyludniona wieś nad Jeziorem Kielarskim, pomiędzy wsiami Ruś oraz Bartążek, 8 km na południe od Olsztyna), założona w 1361 r. jako majątek rycerski (obok sąsiednich Gągławek i Maud) na 10 włókach. Od 1375 r. właścicielem był Jan Kielarski. W wieku XVIII Kielary należały do szlacheckiej rodziny Milewskich. Potem majątek należał do Wawrzyńca Kolma, potem Grzywacza i w XIX w. do rodziny Pannwith i Niesand. W XIX w. majątek stał się własnością rodziny Erdmann.
Do majątku należała karczma w Zazdrości (obecnie leśniczówka) przy drodze do Butryn. W 1925 r. Kielary zostały włączone do Rusi.
Wieś zniszczona w czasie wojen polsko-krzyżackich w XV i XVI w. Z tego powodu uległa wyludnieniu. Ponownie zasiedlana była w latach 1516-1519 i 1520-1521 przez Mikołaja Kopernika (przebywał dwukrotnie w Bartągu (27 lutego 1517 i 14 marca 1518), Tomaszkowie (4 maja 1518) oraz Jarotach (31 maja 1521).
Pozostałości cmentarza rodzinnego Erdmannów znajdują się na terenie dawnego uroczyska, na wysokim wzniesieniu, w odległości około 2 km od ruin zabudowań dawnego majątku. Obecnie znajduje się tam pamiątkowy kamień.
Erdmannowie stworzyli w Kielarach bardzo dobrze funkcjonujący folwark. Zajmowali się hodowlą zwierząt, uprawiali ziemię, prowadzili cegielnię (znajdowała się w sąsiedniej wsi) oraz gorzelnię. Do dziś w pobliżu ruin dworu znajdują się pozostałości kamiennych kadzi do produkcji alkoholu, wybetonowanych przez kolejnych właścicieli i spełniających od tej chwili funkcję silosów.