Loading AI tools
język północnohalmaherski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Język sahu (a. sa’u, sahu’u, sau)[2], także pa’disua-tala’i[3] – język z prowincji Moluki Północne w Indonezji, używany przez grupę etniczną Sahu. Jego użytkownicy zamieszkują kabupaten Halmahera Barat (rejon miasta Jailolo) na wyspie Halmahera[2][4]. Według danych z 1987 roku posługuje się nim 7500 osób. Należy do grupy języków północnohalmaherskich w ramach postulowanej rodziny zachodniopapuaskiej[2][5].
Obszar |
wyspa Halmahera (Moluki Północne, Indonezja) | ||
---|---|---|---|
Liczba mówiących |
7500 (1987) | ||
Pismo/alfabet | |||
Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
Status oficjalny | |||
Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
Kody języka | |||
ISO 639-3 | saj | ||
IETF | saj | ||
Glottolog | sahu1245 | ||
Ethnologue | saj | ||
WALS | sah | ||
W Wikipedii | |||
| |||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Dzieli się na dwa podstawowe dialekty: pa’disua i tala’i[6]. Odmiany te mają wspólny rodowód, na co wskazują podobieństwa w fonologii i bliskość leksykalna (99%)[7]. C.L. Voorhoeve i L.E. Visser do dialektów sahu zaliczyli także nieco bardziej odrębne waioli i gamkonora[7][8] (alternatywnie rozpatrywane jako blisko spokrewnione języki w obrębie grupy języków sahu[9][10]). Ich użytkownicy nie posługują się nazwą „sahu”[11], a grupy Gamkonora i Waioli są społecznie odrębne od Tala’i i Pa’disua[12].
Jest zagrożony wymarciem[13]. W latach 80. XX w. zaobserwowano, że zaczął być porzucany na rzecz indonezyjskiego i malajskiego Moluków Północnych[14]. Wśród młodszego pokolenia malajski stał się dominującym środkiem komunikacji. L.E. Visser (1984/1994) odnotowała, że osoby w wieku 20–40 lat wciąż mają czynną znajomość sahu, przy czym doszło do zaniku rejestru rytualnego i formalnego[15]. W pobliżu ujścia rzeki Ibu występował niegdyś kolejny dialekt, który dziś jest już prawie wymarły[16] (w 2018 r. znały go tylko trzy osoby[17]). Do pocz. XX w. ibu został praktycznie wyparty przez języki ternate i tabaru[16].
Wykazuje znaczne wpływy języka ternate, który był używany przez miejscowy sułtanat[18] i który pozostał w użyciu jako język rytualny[19]. Niegdyś ternate służył też jako środek komunikacji pisanej[20]. W nowszych czasach również ten język stracił na znaczeniu (jest nieznany młodszym grupom wiekowym)[21]. Na terytorium sahu występują także języki austronezyjskie – poza malajskim są to języki imigrantów z innych zakątków kraju, zwłaszcza z Makian i wysp Sangir[22].
Struktura gramatyczna sahu została przekształcona wskutek kontaktu zarówno z malajskim/indonezyjskim, jak i ternate. Wpływ malajskiego doprowadził do powstania kontinuum rejestrów językowych, od „czystego” sahu do malajskiego poddanego releksyfikacji[23]. Zmiany dotyczą m.in. użycia tradycyjnego systemu czasownikowego (z afiksami wskazującymi na podmiot i dopełnienie), który nabrał charakteru formalnego bądź archaicznego[24]. Dodatkowo w sahu występuje szyk zdania SVO, mimo że w językach Halmahery przeważa SOV; przypuszczalnie cecha ta została zapożyczona z języka ternate[25]. Również nazwa „sahu” ma swoje źródło w tym języku; rodzime określenie sahu to sawuwu’u lub suwuwu’u[26].
W latach 1979–1988 badania wśród Sahu prowadziła L.E. Visser, skupiając się na ich języku i kulturze[27]. Miejscowy język został opisany w postaci obszernego opracowania (Sahu-Indonesian-English dictionary and Sahu grammar sketch, 1987)[28] . Wcześniejsze materiały ograniczają się do pewnych danych leksykalnych i porównawczych[29]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.