Jesień Ludów
protesty przeciwko władzom komunistycznym (Europa Środkowo-Wschodnia, 1989) / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Jesień Ludów?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Jesień Ludów (lub Jesień Narodów[1]) – proces przemian ustrojowych w bloku wschodnim, zainicjowanym przez „Solidarność” w Polsce, który doprowadził do upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej; kulminacyjny moment tego procesu przypadł na jesień 1989, zaś jego przyczyną była negatywna ocena dotychczasowych rządów przez obywateli[2][3][4][5]. Rewolucyjny charakter wydarzeń z 1989 roku nasunął skojarzenie z Wiosną Ludów z 1848 roku[6].
Jesień Narodów poprzedziły zmiany w Związku Radzieckim: odejście od doktryny Breżniewa i rozpoczęta w 1985 roku pieriestrojka[2].
Sześć państw, które porzuciły system komunistyczny w wyniku Jesieni Ludów, to[2][7][8]:
- Czechosłowacka Republika Socjalistyczna
- Ludowa Republika Bułgarii
- Niemiecka Republika Demokratyczna
- Polska Rzeczpospolita Ludowa
- Socjalistyczna Republika Rumunii
- Węgierska Republika Ludowa
Obrady Okrągłego Stołu w Polsce (6 lutego–5 kwietnia 1989 roku) uznaje się za początek Jesieni Narodów[2]. Uzgodniono wówczas przeprowadzenie częściowo wolnych wyborów 4 czerwca. W ich wyniku urząd premiera objął działacz opozycji Tadeusz Mazowiecki. W czerwcu rozpoczęły się rozmowy rządu z opozycją na Węgrzech. Dzięki rozmowom znowelizowano konstytucję (w tym zmieniono nazwę państwa). W listopadzie uzgodniono termin wolnych wyborów. W czerwcu rozpoczęły się protesty w Niemieckiej Republice Demokratycznej. 9 listopada mieszkańcy Berlina rozpoczęli burzenie Muru Berlińskiego. W Bułgarii 10 listopada odsunięto od władzy Todora Żiwkowa oraz rozpoczęto rozmowy z opozycją. 17 listopada rozpoczęła się „aksamitna rewolucja” w Czechosłowacji, która zakończyła się 27 listopada[9]. W wyniku protestów prezydentem Czechosłowacji został Václav Havel. Jesień Ludów zakończyła się krwawym powstaniem w Rumunii, gdzie obalono i skazano na karę śmierci Nicolae Ceaușescu.