Loading AI tools
(zm. 1410) dowódca czeskich wojsk zaciężnych w bitwie pod Grunwaldem Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Sokół z Lamberka, Jaśko Sokół, czes.: Jan Sokol z Lamberka, niem.: Johann Sokol von Lamberg (ur. ok. 1355, zm. 28 września 1410 w Brześciu[3]) – czeski feudał, morawski rycerz, znany z udziału w wewnętrznych sporach dynastii Luksemburgów oraz jako dowódca oddziałów czeskich walczących po stronie polsko-litewskiej w bitwie pod Grunwaldem.
Obraz Alfonsa Muchy Po bitwie pod Grunwaldem z cyklu Epopeja słowiańska (Slovanská epopej). Władysław Jagiełło ogląda pole bitwy pod Grunwaldem. U podnóża pagórka z krzyżem na piersi leży Ulrich von Jungingen. Za rycerzem w pancerzu i szerokim hełmie stoi Jan Sokol z Lamberka, w lewo od niego Jan Žižka. | |
Wyobrażenie herbu Jana Sokoła według Augusta Sedláčka[2]. | |
Rodzina |
z Lamberka (von Lamberg) |
---|---|
Data urodzenia |
ok. 1355 |
Data śmierci |
28 września 1410 |
Ojciec |
Jaroslav III. z Knínic |
Dzieci |
Mikuláš Sokol z Lamberka |
Jan Sokol z Lamberka urodził się za panowania cesarza Karola IV Luksemburskiego około 1355 r. Jego ojciec, Jaroslav z Knínic jakiś czas po roku 1360 przybył do Březníka (obecnie wieś i gmina w powiecie Třebíč), gdzie ok. 1370 r. został wzniesiony zamek Lamberk (Lamberk) nad brzegiem Oslavy.
O dzieciństwie Jana Sokola nie ma zbyt wielu wiadomości. Jego ojciec był burgrabią znojemskim od 1356 r., a od 1368 r. marszałkiem dworu margrabiego morawskiego Jana Henryka Luksemburskiego (brata cesarza Karola IV).
Jan Sokol także związany był z Luksemburgami (od 1399 r. służył w Wyszehradzie u boku Wacław IV) i był uczestnikiem walki o Morawy pomiędzy Prokopem (wspieranym przez Zygmunta) a Jodokiem. W waśń pomiędzy braćmi zaangażowali się też Wacław i Jan Zgorzelecki. W trakcie tych walk Jan Sokol zasłynął jako utalentowany dowódca.
W 1410 r. Jan Sokol z Lamberka uczestniczył u boku wojsk polsko-litewskich w wojnie z Krzyżakami. Od 1409 r. prowadził w Czechach zaciąg najemników, w efekcie czego przyprowadził oddział liczący 500 kopii, czyli ok. 1500 zbrojnych. Wiosną 1410 r. Jan Sokol wraz ze swoimi ludźmi stacjonował w Koronowie, strzegąc granicy przez atakiem ze strony komtura Świecia[4]. Pod Grunwaldem dowodził wraz ze Zbislávkiem[5] czwartą chorągwią św. Jerzego złożoną z najemników czeskich[6].
W oddziale Jana Sokola znajdował się jego wieloletni przyjaciel i uczeń, późniejszy bohater husycki – Jan Žižka.
Po zwycięstwie Polaków brał udział w zdobywaniu zamków krzyżackich. Pod Malborkiem w imieniu króla prowadził rozmowy z najemnikami czeskimi w służbie krzyżackiej w sprawie poddania zamku. Doszło nawet do porozumienia, lecz pomysł zdobycia twierdzy zdradą i przekupstwem został odrzucony przez radę królewską.
Za swoje zasługi Jaśko Sokół otrzymał od Władysława Jagiełły w dzierżawę zamek w Radzyniu Chełmińskim, zdobyty 21 września na Krzyżakach.
27 września 1410 r. Jan Sokół z Lamberka na zaproszenie króla Władysława Jagiełły wziął udział w uczcie w domu jednego z toruńskich mieszczan. Następnego dnia zmarł. Przyczyną śmierci było prawdopodobnie zatrucie po spożyciu ryb. Od razu pojawiły się podejrzenia, że dokonano otrucia. O zabójstwo podejrzewano zarówno Jana Žižkę, jak i polskich panów, zazdrosnych o wpływ Jana Sokola na króla. Dowodem przychylności władcy wobec Czecha mogły być liczne nadania oraz ojcowska opieka jaką Jagiełło otoczył synów Jana w Krakowie.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.