Józef Pszenny

Józef Pszenny, ps. „Chwacki” (ur. 17 marca 1910 w Pruszynie, zm. 3 lutego 1993 w Chicago) – kapitan saperów Wojska Polskiego, szef Referatu Saperów „XII-s” Okręgu Warszawa AK.

Jozef Pszenny

Chwacki

Kapitan
Data i miejsce urodzenia	17 marca 1910 Pruszyn
Data i miejsce śmierci	3 lutego 1993 Chicago, USA
Przebieg służby
Lata służby	1939–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	7 Batalion Saperów
Stanowiska	dowódca kompanii
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Życiorys

Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 33. lokatą w korpusie oficerów saperów, grupa liniowa^[1]. W tym czasie pełnił służbę w Ośrodku Sapersko-Pionierskim 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie na stanowisku dowódcy plutonu specjalnego^[2].

W kampanii wrześniowej 1939, w randze porucznika, dowodził 2 kompanią saperów 7 batalionu saperów^[3]. Podczas okupacji był twórcą batalionu saperów praskich^[4], które powstały już w 1940 roku nosząc potoczną nazwę „Bataliony Chwackiego”^[5]. Później był dowódcą oddziału dyspozycyjnego patrolu minerskiego wydzielonego w połowie 1942 roku z batalionu saperów praskich, a jednocześnie dowodził batalionem liniowym tego oddziału stanowiącym jego zaplecze kadrowo-techniczne. W końcu lipca 1943 roku „Chwacki” został odwołany do prac w dowództwie Referatu Saperów „XII-s” Okręgu Warszawa AK, a jego stanowisko objął cichociemny Ludwik Witkowski „Kosa”^[6].

Po wojnie przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych, gdzie udzielał się w organizacjach kombatanckich.

Akcje zbrojne

Józef Pszenny jako dowódca 3 patrolu minerskiego brał udział w następujących akcjach:^[7]

• akcji „Wieniec” przeprowadzonej w dniach 7–8 października 1942 roku^[8] na linie kolejowe wokół Warszawy - jego patrol na linii Warszawa-Siedlce,
• akcji „Getto” – próbie wysadzenia części murów otaczających getto warszawskie podczas powstania w getcie warszawskim w dniu 19 kwietnia 1943 roku,
• dwóch akcjach mających na celu przejęcie uzbrojenia z niemieckich transportów kolejowych – w nocy z 11 na 12 września 1943 roku opanowano stację kolejową Skruda (obecnie Halinów) na trasie Warszawa – Siedlce w celu przejęcia pociągu wiozącego uzbrojenie na front wschodni, a w nocy z 4 na 5 października 1943 roku stację Dębe Wielkie.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[9]  nr 12730^[10]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1986, za zasługi w pracy niepodległościowej i społecznej, zwłaszcza wśród polskich organizacji weterańskich w USA)^[11].
• Krzyż Walecznych^[9] 

Przypisy

1. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 254.
2. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 813.
3. Zdzisław Józef. Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
4. Jerzy Śląski, „Polska walcząca”, PAX, Warszawa 1990, ISBN 83-211-1428-8, str. 271
5. TomaszT. Strzembosz TomaszT., Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944, wyd. drugie rozszerzone i poprawione, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 241–243, ISBN 83-01-04203-6, OCLC 10985487.
6. Henryk Witkowski: Kedyw Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej w latach 1943–1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1985. ISBN 83-202-0217-5, str. 56
7. Henryk Witkowski: Kedyw Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej w latach 1943–1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1985. ISBN 83-202-0217-5, str. 90-91
8. Jerzy Śląski, „Polska walcząca”, PAX, Warszawa 1990, ISBN 83-211-1428-8, str. 240
9. Powstańcze biogramy ↓.
10. ŁukomskiŁ. G. ŁukomskiŁ., PolakP. B. PolakP., SuchcitzS. A. SuchcitzS., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 488.
11. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 62, Nr 4 z 11 listopada 1986.

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Henryk Witkowski, Kedyw Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej w latach 1943–1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1985. ISBN 83-202-0217-5,
• Jerzy Śląski, „Polska walcząca”, PAX, Warszawa 1990, ISBN 83-211-1428-8,
• TomaszT. Strzembosz TomaszT., Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944, wyd. drugie rozszerzone i poprawione, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, ISBN 83-01-04203-6, OCLC 10985487. Brak numerów stron w książce
• Józef Pszenny. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2020-05-25].