Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ioann Złatoust (ros. Иоанн Златоуст) – pancernik generacji przeddrednotów Floty Czarnomorskiej Marynarki Wojennej Imperium Rosyjskiego, główny okręt obejmującego dwie jednostki typu Ioann Złatoust. Służył bojowo podczas I wojny światowej.
 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ |
Ioann Złatoust |
| Historia | |
| Stocznia |
Łazarewska Admiralicji, Sewastopol |
| Początek budowy |
1 listopada 1903 |
| Położenie stępki |
31 października 1904 |
| Wodowanie |
30 kwietnia 1906 |
 Rosyjska Carska MW
| |
| Nazwa |
Ioann Złatoust |
| Wejście do służby |
19 marca 1911 |
| Wycofanie ze służby |
1918 |
 Flota Czerwona
| |
| Los okrętu |
złomowany 1922-1923 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
12 738 ton (normalna) |
| Długość |
118 m |
| Szerokość |
22,55 m |
| Zanurzenie |
8,68 m (pełny zapas węgla)[1] |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 10 600 KM 22 kotły parowe Belleville 2 śruby | |
| Prędkość |
16 węzłów[1] |
| Zasięg |
2000 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| 4 działa 305 mm L/40 (2 × II) 4 działa 203 mm L/50 (4 × I) 12 dział 152 mm L/45 (12 × I) 14 dział 75 mm L/50 2 wyrzutnie torped 457 mm | |
| Opancerzenie | |
| burty: do 229 mm wieże: 254 mm kazamaty: 127 mm wieża dowodzenia: 203 mm pokład: 60,3 mm | |
| Załoga |
928 |
„Ioann Złatoust” był pierwszym z dwóch pancerników typu Ioann Złatoust, nazywanego w literaturze także typem Jewstafij[2], zaprojektowanego dla rosyjskiej Floty Czarnomorskiej jako ostatni typ przeddrednotów tej floty. Budowę obu okrętów zamówiono w 1903 roku i 23 czerwca 1903 roku car wybrał dla nich nazwy, a już 30 czerwca wciągnięto je na listę floty[3]. W tym samym miesiącu w Łazarewskiej stoczni Admiralicji w Sewastopolu przystąpiono do opracowania rysunków wykonawczych pancernika „Ioann Złatoust” (Jan Chryzostom, Jan Złotousty) – zakład ten był wiodącym konstruktorem okrętów tego typu (drugi – „Jewstafij” – budowany był w Mikołajowie)[4]. Budowę „Ioanna Złatousta” rozpoczęto 1 listopada 1903 roku[3]. Oficjalna uroczystość położenia stępki miała miejsce 31 października 1904 roku[3].
Stal konstrukcyjną dla obu okrętów dostarczały różne rosyjskie zakłady, płyty pancerne dostarczały Zakłady Iżorskie i Obuchowskie, z wyjątkiem wież artylerii, zaprojektowanych i wykonanych przez Zakłady Metaliczne[5]. „Ioann Złatoust” otrzymał wieże budowane początkowo dla pancernika „Czesma”, z którego modernizacji zrezygnowano[5]. Lufy dział dostarczyły Zakłady Obuchowskie. Prace przebiegały początkowo dość szybko, zważywszy na zakłócenia spowodowane wojną z Japonią i rewolucją 1905 roku, a wodowanie nastąpiło 30 kwietnia 1906 roku[6]. Jednakże prace wykończeniowe uległy poważnemu opóźnieniu, z powodu konieczności wprowadzenia wielu zmian konstrukcyjnych po lekcji, jaką flota imperium otrzymała w czasie wojny rosyjsko-japońskiej, a także opóźnień poddostawców. W międzyczasie, w 1907 roku okręty przeklasyfikowano z pancerników eskadrowych (eskadriennyj bronienosjec) na okręty liniowe (liniejnyj korabl)[7].
Dopiero 13 lipca 1910 roku „Ioann Złatoust” rozpoczął próby morskie[7]. Osiągnięto wówczas prędkość 16,2 węzła (największa prędkość osiągnięta w toku służby wynosiła 17,05 węzła w 1914 roku), maksymalna indykowana moc maszyn podczas prób wyniosła 10 990 KM[8]. Jesienią 1910 roku przeprowadzono próby artylerii i 26 stycznia 1911 roku podpisano akt odbiorczy mechanizmów okrętu[9]. Koszt budowy wyniósł 13 784 760 rubli[9]. Oddanie „Ioanna Złatousta” do służby nastąpiło 19 marca 1911 roku, dwa miesiące przed drugim okrętem typu[10]. Od bliźniaczego okrętu „Ioann Złatoust” odróżniał się m.in. zaokrąglonymi kołpakami na kominach („Jewstafij” miał płaskie)[10]. Nosił on także czerwony, następnie niebieski pas na środkowym kominie („Jewstafij” – dwa pasy na drugim i trzecim kominie, a następnie jeden niebieski na pierwszym kominie)[11].
Pancernik nie przechodził znaczących modernizacji w toku służby. Wiosną 1914 roku zdjęto 6 dział 75 mm z kazamat, w związku z planami dozbrojenia okrętu w 2 działa 203 mm, jednakże nie doszło do wzmocnienia artylerii z uwagi na ograniczoną liczbę dział w dyspozycji, a następnie wybuch wojny i niemożność wycofania w tym celu okręt ze służby[12]. Pozostałe działa 75 mm usunięto w 1915 roku, montując 4 działa przeciwlotnicze (o kącie podniesienia lufy 51°[13]. W maju 1916 zdemontowano je, a w październiku 1916 zamontowano 2 działa przeciwlotnicze 63,5 mm (na dachu wież) oraz 2 brytyjskie automatyczne działka 40 mm[13].
Po wejściu do służby, 29 lipca 1911 roku (starego stylu) oba nowe pancerniki weszły w skład brygady okrętów liniowych, wraz z pancernikami „Pantielejmon” i „Rostisław” (zastąpionym później przez „Tri Swiatitiela”)[10]. Uczestniczyły następnie w szkoleniu, manewrach floty i rejsach zagranicznych.
Wkrótce po rozpoczęciu działań wojennych między Rosją a Turcją, 5 (18) listopada 1914 r. doszło do potyczki koło przylądka Sarycz między rosyjskimi siłami głównymi, w skład których wchodził „Ioann Złatoust”, a niemieckim krążownikiem liniowym „Goeben” oraz lekkim „Breslau” (formalnie były tureckimi okrętami „Yavuz Sultan Selim” i „Midilli”). „Ioann Złatoust” wraz z pancernikami „Jewstafij” i „Tri Swiatitiela” ostrzeliwał „Goeben”. Z powodu złej widoczności, „Ioann Złatoust”, który według procedur wypracowanych przed wojną, miał kierować skoncentrowanym ostrzeliwaniem celu przez wszystkie okręty, źle ocenił odległość i ogień jego (6 pocisków 305 mm) oraz „Triech Swiatitieli” był nieskuteczny[14]. Jedynie „Jewstafij” i „Goeben” nawzajem spowodowały sobie niewielkie uszkodzenia[15]. 24 grudnia 1914 r. doszło do ponownej krótkiej potyczki z zespołem niemieckim, w której „Ioann Złatoust” odniósł powierzchowne uszkodzenia (sam wystrzelił 1 pocisk 203 mm i 7 pocisków 152 mm)[16].
Do ostatniego starcia z „Goeben” doszło 27 kwietnia (10 maja) 1915 pod Bosforem. „Ioann Złatoust” wystrzelił w nim 75 pocisków 305 mm i 4 pociski 203 mm[17]. Po tej bitwie, w związku ze wstąpieniem do służby nowych drednotów „Impieratrica Marija” i „Impieratrica Jekatierina Wielikaja”, rosyjskie przeddrednoty były już używane do zadań drugorzędnych, jak ostrzał celów naziemnych, w tym Zonguldaku[13]. W 1915 roku zdjęto pozostałe działa 75 mm, montując działa przeciwlotnicze[13]. Oba okręty typu brały jeszcze udział w drugim bombardowaniu Warny w maju 1916 roku[18]. Ostatni rejs bojowy okręty Floty odbyły 19-23 listopada 1917[13].
Bezpośrednio po rewolucji bolszewickiej, okręty Floty nie były już używane. W 1918 roku dyscyplina zaczęła spadać i część załogi opuściła okręty[19]. 22-24 lutego 1918 roku doszło do ekscesów i rozruchów w Sewastopolu, wspieranych przez komunizujących marynarzy[20]. „Ioann Złatoust” został porzucony w Sewastopolu, gdzie został przejęty przez oddziały niemieckie zajmujące miasto 30 kwietnia 1918 roku (starego stylu)[21]. Na „Ioannie Złatoustym” Niemcy podnieśli swoją banderę, lecz okręt nie został przyjęty do służby i powoli był pozbawiany wyposażenia[22]. W listopadzie 1918 roku stojące tam okręty zostały przekazane wojskom brytyjskim, które w kwietniu 1919 roku, opuszczając miasto, zniszczyły ich cylindry maszyn, żeby nie mogły zostać wykorzystane przez bolszewików[21][22].
Po odejściu białych z Krymu w listopadzie 1920[23] i zajęciu Sewastopola przez oddziały bolszewików, zlecili oni zakładom w Mikołajowie odlanie nowych cylindrów maszyn najbardziej wartościowych okrętów, w tym „Ioanna Złatousta”, lecz zadanie to okazało się niewykonalne w panującym chaosie porewolucyjnym i brakach wykwalifikowanych specjalistów[22]. Pancernik nie otrzymał już nowej nazwy i został pocięty na złom w latach 1922–1923[22].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
