II oblężenie Twierdzy Przemyśl

II oblężenie Twierdzy Przemyśl – działania zbrojne w okolicach Twierdzy Przemyśl, które miały miejsce podczas I wojny światowej, pomiędzy wrześniem 1914 roku a marcem 1915 roku.

II oblężenie Twierdzy Przemyśl

I wojna światowa, front wschodni
Fort I Twierdzy Przemyśl w 1915 roku
Czas	16 września 1914 – 22 marca 1915
Miejsce	Przemyśl
Terytorium	Austro-Węgry
Wynik	zwycięstwo Rosjan
Strony konfliktu
Austro-Węgry  Imperium Rosyjskie
Dowódcy
Hermann Kusmanek Svetozar Boroević Radko Dmitriew Andriej Sieliwanow
Siły
138 000 (93 000 żołnierzy 45 000 pospolitego ruszenia) 300 000
Straty
20 000 zabitych, 117 000 pojmanych i rannych 115 000 zabitych i rannych
Położenie na mapie Austrii miejsce bitwy
49°47′10,0000″N 22°46′26,0000″E

Po zakończeniu 14 października 1914 I oblężenia, przystąpiono do uzupełniania zapasów twierdzy, nadwerężonych przez rozkaz Naczelnego Dowództwa, by armie polowe korzystały z zapasów twierdzy.

Mimo dotarcia do twierdzy blisko 213 pociągów z zaopatrzeniem, nie udało się uzupełnić zapasów do wymaganych norm.

Załoga twierdzy

Stan twierdzy wynosił wówczas 131 tysięcy żołnierzy, 21,5 tysiąca koni, 30 tysięcy ludności cywilnej i 2 tysiące jeńców rosyjskich.

Siły oblegające

Początkowo Rosjanie blokowali twierdzę siłami wydzielonymi z 11., 3. i 8. Armii, następnie zaś – nie chcąc zatrzymywać doborowych polowych jednostek – przeznaczyli do tego celu specjalną Armię Oblężniczą pod dowództwem gen. Seliwanowa, której stan liczebny był zmienny, artylerię zaś stanowiło 300 dział polowych dużego kalibru.

Oblężenie

Drugie oblężenie rozpoczęło się 5 listopada 1914. Tym razem nie dochodziło do bezpośrednich starć zbrojnych, lecz wojska rosyjskie otoczyły twierdzę, odcinając jednocześnie dostęp do dostaw zaopatrzenia. Sroga zima przyczyniła się do szybkiego wyczerpywania się zapasów twierdzy. Stopniowo zmniejszane racje żywnościowe zmusiły obrońców do dokonania uboju prawie 10 tysięcy koni będących na zaopatrzeniu. Z czasem coraz więcej żołnierzy zapadało na choroby. Zaczęto odnotowywać coraz częstsze dezercje. W dniach 17-19 marca dokonano nieudanej próby przebicia się przez pierścień wroga, a straty oszacowano na 5,5 tysiąca zabitych, rannych i zaginionych. W odpowiedzi wojska rosyjskie przeprowadziły szturm ze wszystkich stron, lecz twierdzę zdołano jeszcze obronić.

Osobny artykuł: Wypady podczas II oblężenia Twierdzy Przemyśl.

Kapitulacja

Car Mikołaj II w forcie nr X „Orzechowce”

W wyniku coraz gorszej sytuacji obrońców, dowództwo twierdzy w porozumieniu z Naczelnym Dowództwem Armii 20 marca 1915 wydało rozkaz zniszczenia twierdzy i poddania się.

Od 18 marca zaczęto niszczyć wszelkie zapasy żywności i dobra materialne. 22 marca wysadzono w powietrze działa, forty i mosty na Sanie. 23 marca 1915 o godzinie 6 w sztabie rosyjskiej armii złożono akt kapitulacji twierdzy. Wkrótce do miasta wkroczyły wojska rosyjskie.

Jeńcy austriaccy zostali posegregowani narodowościowo i zesłani do azjatyckiej części Rosji w okolice Turkiestanu, Samarkandy i Taszkentu. Generał Kusmanek, dowódca twierdzy został zesłany w okolice Niżnego Nowogrodu, ale w marcu 1918 powrócił do Wiednia.

26 kwietnia 1915 do Przemyśla przybył car Mikołaj II w celu osobistego odwiedzenia zdobytej twierdzy oraz uhonorowania zdobywców. Każdy żołnierz otrzymał w nagrodę 5 rubli, a oficerowie zostali odznaczeni orderami.

Bibliografia

• JuliuszJ. Bator JuliuszJ., Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915, Kraków: Libron, 2005, ISBN 83-921494-4-0, OCLC 69496821. Brak numerów stron w książce
• Jacek Błoński, DNI KLĘSKI – marzec 1915 r., „Nasz Przemyśl”, marzec 2008 (Nr 42)
• Franz Forstner: Twierdze i zamki obronne w Polsce – Twierdza Przemyśl, Warszawa 2000, ISBN 83-11-09039-4.
• Tomasz Idzikowski: Twierdza Przemyśl. Miniprzewodnik, Przemyśl 2008, ISBN 978-83-923302-4-0.
• JanJ. Rożański JanJ., Twierdza Przemyśl, Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, ISBN 83-03-00025-X, OCLC 749346925. Brak numerów stron w książce
• JanJ. Rożański JanJ., Tajemnice Twierdzy Przemyskiej, Przemyśl: „San-Set”, 2000, ISBN 83-911659-5-7, OCLC 802104125. Brak numerów stron w książce
• FranzF. Stuckheil FranzF., Drugie oblężenie Twierdzy Przemyśl. II. Czasy upadku. MarcinM. Wichrowski (tłum.), TomaszT. Idzikowski (red.), GrzegorzG. Klebowicz (red.), Przemyśl: Tomasz Idzikowski - Fort VIII „Łętownia”, 2004, ISBN 83-920541-1-3, OCLC 749871516. Brak numerów stron w książce
• Mieczysław Wieliczko: Walki w okolicach Twierdzy Przemyskiej w latach 1914-1915 na łamach prasy polskiej, Przemyśl 1992.
• Tomasz Idzikowski: Twierdza Przemyśl. Powstanie – Rozwój – Technologie, Krosno 2014 ISBN 978-83-62540-15-0