Herb województwa chełmińskiego

Herb województwa chełmińskiego – herb ziemski, symbol województwa chełmińskiego wchodzącego w skład Korony Królestwa Polskiego.

Herb województwa chelmińskiego

Informacje

Blazonowanie

W polu srebrnym orzeł czarny, z koroną złotą na szyi, z której wychyla się ręka zbrojna dzierżąca wzniesiony miecz.

W polu czerwonym orzeł biały o jednej głowie z koroną na szyi i wystającą z prawego skrzydła ręką człowieka zbrojnego, trzymającą miecz nad głową orła, do cięcia podniesiony^[1][2][3].

Opis

Herb w wersji z czarnym orłem mieczowy w polu białym był również herbem województwa malborskiego i Prus Królewskich. Po I rozbiorze herb został poddany stylizacji pruskiej w wersji wielkiej, średniej oraz małej i stał się herbem Prus Zachodnich.

Historia

Herb województwa chełmińskiego, malborskiego oraz Prus Królewskich ustanowił król Kazimierz Jagiellończyk po wydaniu aktu inkorporacji ziem pruskich w 1454 r. na prośbę stanów pruskich^[4]. W okresie polonizacji Prus Królewskich w czasach nowożytnych orzeł mieczowy przyjął kolor biały na czerwonym polu.

3 lipca 1919 roku głównodowodzący Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim generał piechoty Józef Dowbor-Muśnicki nadał Toruńskiemu Pułkowi Strzelców „odznaki na kołnierzu w odstępie jednego centymetra od ogólnej odznaki Wojsk Wielkopolskich – z herbu województwa chełmińskiego: orzeł biały z koroną złotą na szyi, ze złotymi łapami i mieczem złotym wzniesionym do góry”. Orzeł mógł być wyszywany lub metalowy nakładany^[5].

Galeria

• 
  Wizerunek herbu w wersji spolszczonej z herbarza Bolesława Starzyńskiego
• 
  Herb Prus Królewskich
• 
  Herb wielki Prus Zachodnich
• 
  Herb mały Prus Zachodnich
• 
  Herb Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej
• 
  Herb województwa toruńskiego
• 
  Herb powiatu toruńskiego
• 
  Herb powiatu chełmińskiego
• 
  Herb powiatu wąbrzeskiego
• 
  Herb Wąbrzeźna

Zobacz też

• województwo chełmińskie
• ziemia chełmińska
• herb Prus
• herb województwa toruńskiego

Przypisy

1. ZygmuntZ. Gloger ZygmuntZ., Geografia historyczna ziem dawnej Polski, wyd. II poprawione, Kraków 1903, akap. 4.
2. DominikD. Szulc DominikD., Pisma Dominika Szulca, 1854, s. 197, Cytat: Po wyroku posła papieskiego Rudolfa w 1466 r. przysądzającym drogą ugody całe Prusy królowi polskiemu, z uznaniem lenności na właściwsze Prusy mistrzom krzyżackim, Kazimierz Jagiellończyk, powróconą część Polski, na wzór całej korony urządził, mianując wojewodów, kasztelanów, podkomorzych i podskarbiego, nadając prawo sejmikowi jeneralnemu roztrząsania spraw ważniejszych, na którym sam, lub umocowany kommissarz miał się znajdować, tudzież orła białego na czerwoném polu, ze zbrojną ręką, za herb ziemi chełmińskiej, pomorskiej i michałowskiej..
3. Polacy - Prusy Królewskie - Historia Wysoczyzny Elbląskiej [online], www.historia-wyzynaelblaska.pl [dostęp 2022-11-13].
4. Prusy Królewskie - Atrakcje Torunia. Przewodnik po Toruniu. Toruński Serwis Turystyczny [online], www.turystyka.torun.pl [dostęp 2022-11-13].
5. Rozkaz Dowództwa Głównego Wojsk Polskich b. zaboru pruskiego Nr 180 z dnia 3 lipca 1919 roku.

Bibliografia

• Bolesław Starzyński: Herby Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. I: Orły, Pogonie, województwa, książęta, kardynałowie, prymasi, hetmani, kanclerze, marszałkowie. 1875-1900. [dostęp 2022-10-31].