Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pniarek obrzeżony (Fomitopsis pinicola (Sw.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae)[1].
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
pniarek obrzeżony |
Nazwa systematyczna | |
Fomitopsis pinicola (Sw.) P. Karst. Meddn Soc. Fauna Flora fenn. 6: 9 (1881) |
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fomitopsidaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1810 r. Olof Swartz, nadając mu nazwę Boletus pinicola. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1881 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Fomitopsis[1].
Synonimów nazwy naukowej ma około 60[2].
Nazwa polska pojawiła się w pracy Stanisława Domańskiego i in. w 1967 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma również inne nazwy polskie: huba obrzeżona, huba sosnowa, huba czerwonobrzeżna, żagiew sosnowa[3].
Huba o wieloletnim owocniku przyrośniętym bokiem do drzewa (żywego lub martwego)[4].
Szerokość dochodzi do 40 cm, grubość do 15 cm. Młode egzemplarze mają owocnik spłaszczony, starsze – grubszy, kopytowaty. Starsze owocniki pokryte twardą skórką barwy szarobrązowej z jaśniejszą strefą przyrostu. W czasie dużych upałów skórka ulega stopieniu. Strefa przyrostu – u młodych barwy białawej, pomarańczowej do wiśniowej, u starszych – ciemniejsza i węższa[4].
Na dolnej stronie owocnika jest kilka warstw rurek o długości do 8 mm w każdej warstwie, barwy kremowej do żółtawej. Z wiekiem spód owocnika staje się brązowy. Pory rurek okrągłe, regularne. Hymenofor po zgnieceniu, lub na starych owocnikach, przyjmuje barwę kremową[5][6]. Na podstawie ilości warstw rurek nie można jednak określić wieku owocnika, gdyż w ciągu roku może on wytworzyć od jednej do kilku tych warstw[7].
Barwy drewna lub cytrynowożółty do żółtobrązowego, uszkodzony lekko różowieje[4]. W smaku jest gorzki[5].
Biały. Zarodniki gładkie i bezbarwne, eliptyczne lub podłużnie jajowate, o rozmiarach 6–8 × 3–4 μm[4].
Występuje tylko na półkuli północnej, w Ameryce Północnej, Europie i Azji[8]. W Europie Środkowej jest pospolity[7]. Również w Polsce jest pospolity[3].
Występuje pospolicie na drzewach iglastych, najczęściej na sośnie zwyczajnej i świerku pospolitym, rzadziej na jodle pospolitej i modrzewiu europejskim[3]. Dość często wyrasta również na drzewach liściastych: olszy czarnej, olszy szarej i brzozie brodawkowatej, ale można go również zaobserwować na licznych drzewach o twardym drewnie, takich jak: różne gatunki klonów, buków, grabów, głogów, także na drzewach owocowych: wiśni ptasiej (czereśni), jabłoni domowej i różnych śliwach[3]. Notowany również na wierzbie białej[3] oraz ogrodowych i parkowych drzewach ozdobnych, takich jak: jodła wonna, jodła balsamiczna, jodła kalifornijska, cyprysik Lawsona, modrzew japoński, Picea asperata, świerk Engelmanna, świerk kłujący, świerk sitkajski, sosna Banksa, sosna wejmutka, daglezja zielona i żywotnik zachodni[9]. Występuje zarówno na żywych, jak i martwych drzewach. W górach występuje aż po górną granicę lasu[4].
Czasami na owocnikach pniarka obrzeżonego rozwija się inny grzyb – Trichoderma pulvinatum[10].
Grzyb niejadalny. Groźny pasożyt drzew, powodujący brunatną zgniliznę drewna. Dawniej, pokrojony i rozbity na płatki owocnik służył do tamowania zewnętrznych krwawień. Tak przygotowany i wysuszony owocnik odznacza się znakomitymi właściwościami higroskopijnymi i antybiotycznymi w stosunku do bakterii zakażających otwarte rany[11].
Pniarek różowy (Fomitopsis rosea) o mniejszych owocnikach (do 8 cm szerokości) w kolorze od brudnoróżowego przez purpuroworóżowy do prawie czarnego[4]. Starsze owocniki pniarka obrzeżonego stają się szare i bardzo podobne do hubiaka pospolitego (Fomes fomentarius). Rozróżnić je można po kolorze porów (u pniarka są żółte), strefie przyrostu (u hubiaka jest brązowa) lub próbą zapałki: u hubiaka skórka pod zapaloną zapałką tylko zwęgla się, u pniarka topi[5].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.