Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Flota wojenna Rycerzy Szpitalników Zakonu św. Jana, znana też po roku 1530 jako Flota Maltańska, była to pierwsza marynarka wojenna w historii zakonów rycerskich. Została ona utworzona w okresie średniowiecza, w późnych latach XII wieku. Flota osiągnęła swój rozkwit w latach 1680., podczas rządów Wielkiego Mistrza Gregorio Carafy[1]. Została ona rozformowana po francuskiej inwazji na Maltę w 1798 roku, a jej okręty zostały przejęte przez marynarkę wojenną Francji.
 Widok wejścia do Grand Harbour, z różnymi okrętami Zakonu w tle | |
| Zakon | |
|---|---|
| Siły zbrojne | |
| Data utworzenia |
XII wiek |
| Data likwidacji |
1798 |
| Bandera |
|
| Proporzec |
|
Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego został założony około roku 1099, aby objąć opieką pielgrzymów do Ziemi Świętej. Zakon został usankcjonowany bullą papieską w roku 1113. W końcu ich rola objęła również obronę pielgrzymów. W połowie XII wieku Zakon stał się właścicielem pierwszego okrętu transportowego. Później zaczął sam budować okręty dla siebie we własnej stoczni w Akce. W latach 1280. Zakon wysłał pewną liczbę okrętów, wspomagając krucjatę aragońską[2].
Po upadku Akki w roku 1291, rycerze szpitalnicy przenieśli się na Cypr. Papież Mikołaj IV namówił joannitów oraz inne zakony rycerskie (m.in. templariuszy), aby zbudowali własne floty wojenne, w celu wykonania embarga na mameluckim Egipcie. W grudniu 1291 roku papież zażądał, aby połowa europejskich dochodów Zakonu została przeznaczona na budowę floty, a w styczniu 1292 roku upoważnił on Zakon do wykorzystania swoich nowych galer w celu obrony Ormiańskiego Królestwa Cylicji[2].
Pierwsza wzmianka o admirale floty Zakonu datuje się na rok 1299. W roku 1306 Zakon radykalnie przystosował się do walk na morzu i zaczął stawać się potęgą morską[2].
W roku 1309 Zakon odebrał Bizancjum wyspę Rodos i ustanowił tam swoją siedzibę[3]. Od kiedy Zakon osiadł na wyspie, flota zaczęła być znaczącą częścią jego systemu obronnego[4].
W tym okresie Rycerze stoczyli kilka morskich bitew na Morzu Egejskim, jak np. bitwa koło wyspy Chios w roku 1319, oraz wspomagali operacje morskie innych flot europejskich, jak np. na Eubei w roku 1344.[4].
W roku 1522, po sześciomiesięcznym oblężeniu, Zakon utracił Rodos na rzecz Imperium Osmańskiego. Po kilku latach błąkania się Zakonu po Europie, cesarz Karol V zaoferował joannitom objęcie w posiadanie wysp Malta i Gozo oraz portu w Trypolisie. Zakon przybył na Maltę, wpływając na okrętach „San Giovanni”, „Santa Croce”, „San Filippo” oraz na okręcie flagowym „Santa Anna” 26 października 1530 roku[5].
Bazując na Malcie, Zakon i jego flota brały udział w wielu bitwach morskich przeciwko flocie osmańskiej lub piratom berberyjskim. Zakon wysłał karakę oraz cztery galery, wspomagając Hiszpanów i ich sprzymierzeńców w zdobyciu Tunisu w roku 1535. Okręty Zakonu brały również udział w bitwie pod Prevezą (1538), ekspedycji algierskiej (1541) oraz bitwie o Dżerbę (1560), w których Turcy triumfowali nad siłami chrześcijańskimi.
Cztery zakonne galery, „Santa Fè”, „San Michele”, „San Filippo” oraz „San Claudio”, zostały w roku 1551 lub 1556 (źródła podają różne daty), w Grand Harbour wywrócone przez wielkie tornado. Naprawione je za fundusze przysłane z Hiszpanii, Państwa Papieskiego, Francji oraz przeora St. Giles. Jedna galera została zbudowana na koszt Wielkiego Mistrza Claude de la Sengle[6].
Kiedy w roku 1566 rozpoczęto budowę miasta Valletta, w planach było również zbudowanie arsenału oraz mandracchio dla floty Zakonu. Budowa arsenału nie została nigdy zrealizowana, a prace przy mandracchio wstrzymano niedługo po rozpoczęciu, zaś teren ten przeistoczył się w slumsy, znane jako Manderaggio[7]. W końcu, w roku 1597, arsenał został zbudowany w Birgu. W roku 1654, w fosie Valletty zbudowano przystań, lecz zamknięto ją w roku 1685.[8]
Trzy z zakonnych okrętów brały udział w bitwie pod Lepanto w roku 1571, która była przełomowym zwycięstwem Ligi Świętej. Po tej bitwie siła Turków osmańskich na terenie śródziemnomorskim zaczęła słabnąć i w końcu Zakon usankcjonował korsarstwo przeciwko statkom muzułmańskim u wybrzeży Afryki Północnej i Lewantu.
(Pieter_Casteleyn,_1657).jpg)
W wiekach XVII i XVIII flota Zakonu brała udział w kilku wojnach wenecko-tureckich. Godną uwagi akcją była walka z 28 września 1644 roku, która rozpoczęła wojnę kandyjską. Szczyt potęgi floty zakonnej przypadł na lata 1680., kiedy Wielkim Mistrzem był Gregorio Carafa[1]. W tym czasie powiększona została stocznia w Birgu[8].
Po roku 1740 flota zakonna oraz stocznia zaczęły podupadać, razem z powolnym upadkiem Zakonu[8]. Po raz ostatni flota była w walce podczas francuskiej inwazji na Maltę w roku 1798. 10 czerwca, galera, dwa galeony i szalupa wypłynęły z Grand Harbour i podjęły nieskuteczny atak przeciwko siłom francuskim lądującym w St. Julian’s Bay i St. George’s Bay[9].
Po kapitulacji Zakonu 11 czerwca 1798 roku, wszystkie jego okręty zostały przejęte przez Francuzów. Okręty liniowe „San Zaccharia” i „San Giovanni” oraz fregata „Sante Elisabeth” zostały włączone do francuskiej marynarki wojennej i przemianowane, odpowiednio, na „Dégo”, „Athénien” i „Carthaginoise”. Wszystkie trzy pozostały na Malcie podczas brytyjskiej blokady Malty i w roku 1800 przeszły w ręce Brytyjczyków. „Dégo” and „Carthaginoise” były uszkodzone, lecz „Athénien” została włączona do Royal Navy jako HMS „Athenienne”. Okręt zatonął koło Sycylii w roku 1806[10].
Flota wojenna zakonu Maltańskiego, podczas swojego istnienia miała wiele różnych typów okrętów. W XVII wieku w jej skład wchodziły głównie galery, które miały różne rozmiary. W skład floty wchodziły też w różnym czasie galeony, karaki, fregaty lub szebeki.
Wielki Mistrz posiadał też barkę ceremonialną, używaną podczas specjalnych okazji.
W XVIII wieku Zakon posiadał też kilka okrętów liniowych.
Lista okrętów liniowych Zakonu Joannitów, kiedy miał on swą siedzibę na Malcie (liczba po nazwie okrętu, oznacza ilość dział, w które był on uzbrojony):
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg)
