Dębowa Łąka

Dębowa Łąka (niem. Dembowalonka; 1907–1919 Wittenburg) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie wąbrzeskim, w gminie Dębowa Łąka.

Dębowa Łąka

wieś
Kościół Matki Boskiej Bolesnej
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	wąbrzeski
Gmina	Dębowa Łąka
Liczba ludności (III 2011)	777[1]
Strefa numeracyjna	56
Kod pocztowy	87-207[2]
Tablice rejestracyjne	CWA
SIMC	0842549
Położenie na mapie gminy Dębowa Łąka Dębowa Łąka
Położenie na mapie Polski Dębowa Łąka
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dębowa Łąka
Położenie na mapie powiatu wąbrzeskiego Dębowa Łąka
53°15′27″N 19°05′38″E[3]

Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła

Pałac w Dębowej Łące

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dębowa Łąka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. Miejscowość jest obecnie siedzibą władz gminy Dębowa Łąka. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 777 mieszkańców^[1]. Jest największą miejscowością gminy Dębowa Łąka.

We wsi znajduje się parafia św. Apostołów Piotra i Pawła^[4].

Części wsi

Integralne części wsi Dębowa Łąka^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0842555	Fryzanowo	część wsi
0842561	Iwanki	część wsi
0842578	Mleczary	część wsi
0842584	Pod Łobdowo	część wsi

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[7] na listę zabytków wpisane są:

• kościół parafialny pw. św.św. Piotra i Pawła, XIV w., nr rej.: A/191/1-2 z 6.05.1930
• cmentarz parafialny, przy kościele, nr rej.: A/197/1-2 z 31.12.1987
• kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pw. Matki Boskiej Bolesnej, 1900–1901, nr rej.: A/195 z 15.10.2004
• zespół pałacowy:
  • pałac, połowa XIX w., przełom XIX/XX w., nr rej.: A/52/1-2 z 30.10.2002
  • dom ogrodnika, przełom XIX/XX w., nr rej.: A/52/1-2 z 30.10.2002
  • park, 1 połowa XIX w., nr rej.: A/52/3 z 8.10.1984 i z 11.03.2003.

Pałac w Dębowej Łące

Pałac w obecnej formie wybudowany został w 1849 r. przez Karola i Fryderyka Hennigów. W 1892 roku majątek wykupiła od nich Pruska Komisja Kolonizacyjna. Od 1895 r. w pałacu miał swoją siedzibę zakon oraz seminarium duchowne Ojców Ewangelistów. Ojcowie wybudowali w 1901 roku na północnym skraju parku kościół w stylu neogotyckim na potrzeby licznej gminy ewangelickiej. Jest to okres wzmożonego osadnictwa niemieckiego. Wówczas to zmieniono nazwę miejscowości na Wittenburg in Prussen.

W okresie międzywojennym, w latach 1920-1924, w dostosowanym do potrzeb szkoleniowo-wychowawczych budynku, Siostry Służebniczki Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny prowadziły zakład wychowawczy dla panien. W 1924 roku Ojcowie Zgromadzenia Ducha Św. zorganizowali szkołę dla chłopców, a w latach 1925-1930 w pałacu mieściła się Średnia Szkoła Rolnicza. W roku 1932, pozostający bez administratora zrujnowany pałac, wydzierżawiły siostry Zgromadzenia Pasterek od Opatrzności Bożej, organizując w nim nowicjat.

We wrześniu 1939 r. Niemcy urządzili w pałacu więzienie dla księży z powiatu wąbrzeskiego. Po wojnie, w erygowanym ponownie domu Sióstr Zgromadzenia Pasterek od Opatrzności Bożej, opiekę znalazły dzieci i osoby starsze. W 1958 roku Siostry opuściły pałac i zlikwidowany przez władze świeckie ośrodek. Po 6 latach generalnego remontu – od roku 1965 – w pałacu znajdował się Państwowy Dom Dziecka. Od 1984 r. w budynku mieszczą się szkoły i internat Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Dębowej Łące.

Pałac to monumentalny gmach częściowo 2- i częściowo 3-kondygnacyjny, wzniesiony na planie prostokąta o wymiarach 35 × 26 m z niewielkim dziedzińcem pośrodku. Od północnego zachodu 6-kondygnacyjna wieża widokowa zwieńczona belwederem. W najwyższej kondygnacji wieży okna parzyste zamknięte półkoliście oraz wydatny gzyms drewniany na konsolach. Przy narożniku północnym kryty taras z kanelowanymi kolumnami. Elewację pałacu ożywiają boniowania i profilowane gzymsy. Okna częściowo w obramieniach uszatych. Najciekawsza jest pięcioosiowa elewacja frontowa budynku z północno-wschodniej strony, z trójosiowym ryzalitem w głównym skrzydle, zwieńczonym trójkątnym frontonem. Okna na piętrze ryzalitu zamknięte półkoliście, ponad nimi rozety. Od strony ogrodowej przylega portyk zwieńczony tarasem, do którego prowadzą okazałe schody.

Ochrona przyrody

W 2011 roku po odwołaniu jednego z sześciu modrzewi europejskich pozostałe pięć ponownie ustanowiono pomnikami przyrody. Drzewa posiadają obwody: 270, 272, 280, 283 i 320 cm^[8].

Przypisy

1. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 222 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 23570
4. Parafia pod wezwaniem Św. Apostołów Piotra I Pawła
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. GUS. Rejestr TERYT
7. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 104 [dostęp 2016-02-28].
8. Uchwała nr 22/11 Rady Gminy Dębowa Łąka z dnia 16 września 2011 roku. [dostęp 2012-06-14].

Bibliografia

• Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XI: Województwo bydgoskie, pod red. T. Chrzanowskiego i M. Korneckiego, z. 19: Powiat wąbrzeski, oprac. T. Chrzanowski i M. Kornecki, Warszawa, 1967
• Pałac w Dębowej Łące. [dostęp 2016-02-28].

Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):

• VIAF: 245306136