Dirvonėnai (okręg szawelski)
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dirvonėnai (hist., pol. Dyrwiany, Wielkie Dyrwiany) – wieś na Litwie w rejonie szawelskim okręgu szawelskiego, 33 km na zachód od Szawli.
Dyrwiany były niegdyś centrum obszernego dominium Wielkie Dyrwiany. Były też siedzibą jednego z 28 traktów Księstwa Żmudzkiego (odpowiedników powiatów w innych województwach). Przed XVII wiekiem stanowiły część magnackiej fortuny Kurtowian[1]. Według przekazów rodzinnych – przez trzy stulecia (XVII–XIX wiek) było to dziedzictwo rodziny Nagurskich herbu Pobóg[2] (lub Ostoja[3]). Pierwszym znanym z nazwiska dziedzicem majątku był Jan Nagurski (ur. przed 1660 rokiem). W XVIII wieku gospodarował tu Kajetan Nagurski (1765–1802), chorąży powiatu szawelskiego. Po jego bezpotomnej śmierci majątek odziedziczył jego brat stryjeczny Dominik. W XIX wieku właścicielami majątku byli m.in. Lucjan Nagurski i jego syn Jan Nagurski (1860–1920). Przed 1900 rokiem majątek podzielono między braci, m.in. Jana i Zygmunta, który otrzymał jedną z części dóbr – Pojeziory wraz z tamtejszym folwarkiem. Jan otrzymał Dyrwiany.
Na początku XIX wieku dominium liczyło 400 włók ziemi, w drugiej połowie tego wieku, przed rodzinnym podziałem majątku liczył on 160 włók (z folwarkami i wsiami zasiedlonymi przez dzierżawców)[1].
W czasie I wojny światowej majątek i dwór zostały zdewastowane. Po wojnie majątek rozparcelowano, wokół dworu pozostawiono 80 ha. Ostatnią właścicielką okrojonej części majątku była córka Jana Nagurskiego – Janina Szuszowicz[3] (Szuszowić[2]) (~1900–1983).
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Dyrwiany, wcześniej będące siedzibą trktu Wielkie Dyrwiany Księstwa Żmudzkiego Rzeczypospolitej[2] znalazły się na terenie powiatu szawelskiego guberni kowieńskiej Imperium Rosyjskiego. W II połowie XIX wieku należały do gminy Kurszany, do parafii rawdziańskiej[1].
10 października 1920 roku na podstawie umowy suwalskiej przyznano je Litwie, która w okresie 1940–1990, jako Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka, wchodziła w skład ZSRR.
W 1920 roku powstała tu szkoła podstawowa. Była tu też siedziba kołchozu. Od 2001 roku funkcjonuje tu liceum ogólnokształcące.
23 sierpnia 1894 w Dyrwianach urodził się Zygmunt Gużewski – major Wojska Polskiego i kawaler Orderu Virtuti Militari.
- 1667 – 309
- 1923 – 110
- 1959 – 163
- 1970 – 238
- 1979 – 287
- 1985 – 301
- 1989 – 360
- 2001 – 414
- 2011 – 352[4].
Tutejszy dwór był to dziewięcioosiowy, drewniany dom, pośrodku piętrowy, z parterowymi skrzydłami i wysuniętym do przodu przedsionkiem, nad którym był taras, przykryty wysokim, gładkim, gontowym dachem[2].
Majątek Dyrwiany został opisany (przy okazji opisu majątku Pojeziory) w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
