Cyfry arabskie (w krajach arabskich)

Jakkolwiek mianem cyfr arabskich określa się obecnie używany powszechnie niemal na całym świecie zestaw symboli stosowanych do oznaczenia poszczególnych wartości liczbowych, to w rzeczywistości używane w większości krajów arabskich (i muzułmańskich) cyfry arabskie nie przypominają swych europejskich odpowiedników. Różnica ta wynika stąd, iż wygląd zapożyczonych w średniowieczu przez kulturę europejską symboli ewoluował w innym kierunku, niż wygląd tych samych znaków w kulturze islamu, przy czym cyfry w krajach arabskich bliższe są swoim indyjskim pierwowzorom.

Obecnie istnieją dwie wersje cyfr arabskich, różniące się wyglądem kilku cyfr:

• tzw. cyfry indyjsko-arabskie – stosowane obecnie w krajach arabskojęzycznych (np. Egipt, Algieria) oraz Afganistanie; przed 1928 r. w. używane także w Turcji.
• tzw. cyfry wschodnio-indyjsko-arabskie (lub wschodnioarabskie) – stosowane w innych krajach islamskich, w których niearabski język urzędowy zapisywany jest przy pomocy pisma arabskiego w (Iranie, Pakistanie oraz w Indiach – w przypadku liczb stosowanych wraz z językiem urdu).

Bardziej znana jest wersja pierwsza, jakkolwiek liczba użytkowników obu systemów liczbowych jest zbliżona (po ok. 200–300 mln).

Używane niekiedy nazwy: cyfry indyjsko-arabskie czy cyfry wschodnio-indyjsko-arabskie nie odnoszą się do stosowania tych cyfr na terenie Indii (choć są używane przez kilkadziesiąt milionów muzułmanów w płn.-zach. części kraju), ale podkreślają, że chodzi o inny zestaw cyfr, niż te, które nazywane są potocznie arabskimi. Przymiotnik indyjskie podkreśla różnicę w stosunku do europejskich cyfr arabskich, wskazuje też na podobieństwo wyglądu tych cyfr do oryginalnych indyjskich znaków liczbowych.

Zwykle w krajach używających „oryginalnych” cyfr arabskich stosowane są – czasem pomocniczo, a czasem równolegle – europejskie cyfry arabskie. W niektórych krajach arabskich (np. Tunezja) istnieje zjawisko wypierania cyfr arabskich w wersji arabskiej przez cyfry europejskie.

Poniższe zestawienie prezentuje cyfry arabskie: u góry europejskie, poniżej indyjsko-arabskie, niżej zaś w wersji wschodnio-indyjsko-arabskiej.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	0
١	٢	٣	٤	٥	٦	٧	٨	٩	٠
۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹	۰

Stosowanie numeracji

W językach arabskich cyfry w przeciwieństwie do pisma (czytanego od prawej do lewej) zapisuje się od lewej do prawej (identycznie jak w liczbach rzymskich i arabskich). To oznacza, iż liczba 1234 nie będzie wyglądać tak:

٤٣٢١

lecz tak:

١٢٣٤

Zobacz też

• cyfry arabskie
• cyfry rzymskie