Cmentarz Legionistów Polskich w Jastkowie

Cmentarz Legionistów Polskich w Jastkowie powstał zaraz po bitwie pod Jastkowem pomiędzy wojskami austriackimi, w skład których wchodziła I Brygada Legionów Polskich i 4 pułk piechoty Legionów Polskich, a wycofującymi się wojskami rosyjskimi. Główne natarcie prowadzone było środkiem frontu, który zajmowały wojska polskie. W bitwie poległo 108 żołnierzy austriackich oraz 128 legionistów. Wszyscy zostali pochowani na utworzonym cmentarzu wojennym w Jastkowie.

Cmentarz wojenny
Jastków

nr rej. A/1007 z 4.07.1990
Ogólny widok cmentarza legionowego w Jastkowie
Państwo	Polska
Miejscowość	Jastków
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Liczba pochówków	128
Data otwarcia	1915
Położenie na mapie Polski Cmentarz wojenny Jastków
Położenie na mapie województwa lubelskiego Cmentarz wojenny Jastków
Położenie na mapie powiatu lubelskiego Cmentarz wojenny Jastków
Położenie na mapie gminy Jastków Cmentarz wojenny Jastków
51°18′12,88″N 22°26′10,54″E

W 1924 roku odbył się w Jastkowie zjazd uczestników bitwy, na który przybył także Józef Piłsudski. Postanowiono, że na 15. rocznicę bitwy zostanie zbudowany na cmentarzu pomnik oraz, aby na trwałe uczcić poległych i uczestników bitwy, postanowiono wybudować w sąsiedztwie cmentarza szkołę powszechną.

Jeszcze przed 15. rocznicą bitwy pod Jastkowem szczątki żołnierzy austriackich przeniesiono na cmentarz wojenny w Garbowie. Z cmentarza wojskowego w Niedrzwicy Kościelnej przeniesiono natomiast zwłoki 8 pochowanych tam legionistów. Istniejący w Jastkowie cmentarz uporządkowano, zbudowano pomnik (widoczny na zdjęciu), ogrodzenie oraz postawiono nowe betonowe krzyże.

4 czerwca 1931 roku odbyła się wielka uroczystość odsłonięcia nowego pomnika na cmentarzu oraz nadania miejscowej szkole sztandaru. W uroczystościach uczestniczył prezydent Ignacy Mościcki, który został także ojcem chrzestnym nowej szkoły.

W następnym roku biskup lubelski Marian Fulman powołał w Jastkowie parafię między innymi w celu opieki nad cmentarzem legionowym.

W czasie bitwy pod Jastkowem największe straty poniósł 4 Pułk Piechoty pod dowództwem pułkownika Bolesława Roi – 70 poległych i około 200 rannych.

Pomnik legionistów na cmentarzu legionowym w Jastkowie

Macewa – nagrobek Berka Neumana – cmentarz legionowy w Jastkowie

Typowy krzyż – nagrobek podporucznika Romana Maksymowicza – cmentarz legionowy w Jastkowie

Nagrobki na cmentarzu

Zbiorcza tablica na pomniku

Zbiorcza tablica na pomniku

Grób Józefa Stachurskiego

Grób Rudolfa Kuźmiarskiego

Grób Jana Stanisława Kowalika

Grób Marjana Wojteckiego

Lista poległych legionistów pochowanych na cmentarzu[1]

• Stachurski Józef, legionista, 1 kompania 1PP, 1 VIII 1915
• Kuźmiarski Rudolf, kapral, sanitariusz, 12 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Kontarowicz Kacper, legionista, 1 VIII 1915
• Kowalik Stanisław Jan, legionista, 3 kompania 5PP, 2 VIII 1915
• Wojtecki Marjan, kapral, 4 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Bernacikowski Alojzy, oficer, 1 kompania 1PP, 31 VII 1915
• Knobelsdorf Jerzy, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Syrowski Adam, legionista, 2 kompania 5PP, 31 VII 1915
• Czaderski Stanisław, sierżant, Kawaler Virtuti Militari V klasy nr 7216 za Bitwę pod Konarami, 1 kompania 1PP, 3 VIII 1915
• Latało Józef, legionista, 4 kompania 1PP, 1 VIII 1915
• Luchawiec(Luchowiec ?) Jan, plutonowy, 3 kompania 4PP, 2 VIII 1915^[2]
• Chołon Edward, legionista, 9 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Gruszczyński Mieczysław, legionista, 7 kompania 4PP, 3 VIII 1915
• Neuman Berek legionista, 4 kompania 1PP, 1 VIII 1915
• Czader Roman, 1 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Zieliński Jan, kapral, 1 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Hawalewicz Juljan (Lucjan ?), legionista, 1 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Kowalczyk Ignacy, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Jakubowicz Jakób, kapral, 7 kompania 1PP, 31 VII 1915
• Kaliniec Edward, legionista, 3 kompania 5PP, 3 VIII 1915
• 8 nieznanych, Leg. Pol. 1 VIII 1915
• 5 nieznanych, Leg. Pol. 1 VIII 1915
• Traczkowski Paweł, legionista, 6 kompania 4PP, 31 VIII 1915
• Todt Józef, legionista, 6 kompania 4PP, 31 VIII 1915
• Malarz Szymon^[3], 4 kompania 5PP, 30 VII 1915
• Bauer Stanisław^[4], 1 kompania 5PP, 1 VIII 1915
• Wezinowicz Stanisław, legionista poległ 4 VIII 1915 4PP^[5]
• Urbanik Józef, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Chrobak Robert, legionista, 7 kompania 4PP^[6]
• Reis Jakób, legionista, 10 kompania 4PP, 5 VIII 1915^[7]
• Blaszek Fryderyk (Blaschek Frygyes), plutonowy, 9 kompania 4PP, 4 VIII 1915^[8]
• Tutaj Władysław, legionista, 7 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Plut Roman, legionista, 3 kompania 4PP, 3 VIII 1915
• Aflermak Leon, legionista, 4PP, 2 VIII 1915
• Gynla Antoni, legionista, 9 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Kotelski Marjan Tadeusz, plutonowy, 11 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Wójtowicz Tadeusz, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Palkaj Władysław, legionista, 1 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Papko Józef, legionista, 1 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Kowalczyk Leon, legionista, 5 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Iwaniuk Michał, legionista, 4PP, 2 VIII 1915
• Waśniewski Kazimierz, legionista, 3 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Papko Józef, legionista, 1 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Kumasa Józef, 12 kompania 4PP, 1 VIII 1915
• Barak Jan, legionista, 9 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Majzel Ryszard, 4PP, 2 VIII 1915
• Machałkiewicz Karol, 4 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Dworecki Jan, legionista, 2 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Moszkowicz Dawid, legionista, 7 kompania 4PP, 1 VIII 1915
• Pulku Marceli, legionista, 1PP, 2 VIII 1915
• Kamiński (Kamieński ?) Karol, legionista, 4 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Stelmasiak Marceli, legionista, 1 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Kijewski Stanisław, 1 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Dutkiewicz Wacław, legionista, 4 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Dobrowolski Wacław, legionista, 3 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Pluszczyński Stefan, 4 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Zborzyński (Zborzeński ?) Kazimierz, 2 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Duda Stanisław, legionista 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Jo Otto, legionista, 2 kompania 4PP, 31 VII 1915^[9]
• Kościszewski Stanisław, plutonowy, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Migała Stanisław, legionista, 4 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Bereski Roman Jan^[10], chorąży, 1 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Krajewski Kazimierz,legionista, 4 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Maryndziak Otto, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Zabierski Aleksander, legionista, 2 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Lewandowski Hieronim, legionista, 1 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Warchałowski Kazimierz, legionista, sanitariusz, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Zdanowski Stanisław, legionista, 3 kompania 1PP, 31 VII 1915
• Zieborak Piotr, legionista, 7 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Marostek Mikołaj, legionista, 4PP
• Magierowski Jan, legionista, 12 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Zając Ludwik, legionista, 7 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Heib (Heil ?) Wilhelm, legionista, 2 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Orzechowski Kornel, legionista, 6 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Sambor (Szambor ?) Józef, legionista, 1PP, 1915
• Goraj Andrzej, legionista, 3 lub 4 kompania 5PP, 3 VIII 1915
• Skupień Józef, legionista, 4 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Smołucha Józef, legionista, 7 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Stachniewski Antoni, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Strutz Władysław, legionista, 4 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Świdnik, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Rachwał Wawrzyniec^[11], sanitariusz, 4 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Pawłowski Franciszek^[12], legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Osiński Zygmunt, kapral, 1 kompania 4PP, 31 VIII 1915
• Neumajer Adam, legionista, 2 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Miastkiewicz Władysław, legionista, 7 kompania 4PP, 1 VIII 1915
• Kazimierski Maksymilian, legionista, 1 kompania 4PP, 1 VIII 1915
• Kobylewski Michał, legionista, 7 kompania 4PP, 31 VIII 1915
• Kolman Józef, plutonowy, 5 lub 7 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Kułakowski Stanisław, legionista, 1 kompania 4PP, 31 VIII 1915
• Paczek Stanisław, legionista, 1 kompania 4PP, 1 VII 1915
• Dziuk Ignacy, legionista, 4 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Dziók Stanisław, legionista, 4 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Buryan Kazimierz, legionista, 3 kompania 5PP, 3 VIII 1915
• Jadaś Józef, legionista, 3 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Maisel (Majzel ?) Ryszard Kazim, legionista, 3 kompania 4PP, 31 VII 1915
• 4 nieznanych, Leg. Pol., 1 VIII 1915
• Nieznany, Leg. Pol., 1 VIII 1915
• Nieznany, Leg. Pol., 1 VIII 1915
• Nieznany, Leg. Pol., 1 VIII 1915
• Sarnowski Wacław, legionista, 1PP, 31 VII 1915
• Antosz, 4PP, 31 VII 1915
• Klepacki Kazimierz, legionista, 1 lub 4PP, 3 VIII 1915
• Cojnik Józef, 1 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Maksymowicz Roman^[13], podporucznik, dowódca 3 kompania 5PP, 3 VIII 1915
• Fitla Franciszek, kapral, 4 kompania 4PP, 31 VII 1915
• Roliński Janusz^[14], chorąży, 3 kompania 4PP, 2 VIII 1915
• Gołębiowski Wacław, sierżant, 1 kompania 1PP, 2 VIII 1915
• Cząstka Franciszek, legionista, 1 kompania 1PP, 31 VII 1915
• Sordel Franciszek, 1 kompania 1PP, 31 VII 1915

Przypisy

1. Lista poległych legionistów spisana z dokumentacji fotograficznej. Kolejność jak rzędy grobów na cmentarzu. Początek z prawej strony od wejścia do pomnika i od pomnika z lewej strony do wejścia.
2. Ur w 1896 rok w Rudce w Galicji. Jego zwłoki przeniesiono w 1930 roku z Strzeszkowic
3. Robotnik z Bielska cieszyńskiego.
4. Uczeń rzeszowskiego gimnazjum.
5. Jego zwłoki przeniesiono w 1930 roku z cmentarza wojennego w Strzeszkowicach Dużych.
6. Urodzony w 1896, pochodzący z Lipnika-Biała w Galicji. Jego zwłoki przeniesiono w 1930 roku z Strzeszkowic.
7. Urodzony w 1897 roku pochodził ze Lwowa. Jego zwłoki przeniesiono w 1930 roku z Strzeszkowic.
8. Jego zwłoki przeniesiono w 1930 roku z Strzeszkowic.
9. Urodzony w 1894 roku pochodził z Dąbrowy Górniczej.
10. Urodzony 6 lipca 1896 roku w Przemyślu. Uczeń gimnazjum w Przemyślu. Pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl. oraz Krzyżem Niepodległości.
11. Kleryk. Jego śmierć opisana jest w Z. Zygmuntowicz 4-ty pułk piechoty Legionów Polskich. w W dwudziestą rocznicę czynu zbrojnego Józefa Piłsudskiego Lwów 1934.
12. Ur. 1897; syn Jana Nepomucena h. Jastrzębiec i Róży z Dąbrowskich.
13. Pseudonim Nawrot - zginął rażony w serce w czasie ataku pościgowego za Rosjanami w Majdanie Kraisenińskim. Pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl.
14. Pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl.

Bibliografia

• Jan Konefał Legiony Polskie w Lubelskiem 1914–1918 RW KUL, Lublin 1999.
• August Krasicki Dziennik z kampanii rosyjskiej 1914–1926 Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988.
• Paweł Zaręba – spis z nagrobków.
• Jan Konefał: Jastków 1915 : historia i pamięć. Lublin: TNKUL, 2003. ISBN 83-7306-117-7. Brak numerów stron w książce
• Magdalena Kosidło: Cmentarze wojenne z I wojny światowej w gminie Niedrzwica Duża. Niedrzwica: Zeszyty Niedrzwickie, 2009, s. 29-34.