Chomiczak szary[24] (Nothocricetulus migratorius) – gatunek ssaka z podrodziny chomików (Cricetinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Chomiczak szary
Nothocricetulus migratorius[1] |
(Pallas, 1773) |
|
Systematyka
|
Domena
|
eukarionty |
Królestwo
|
zwierzęta |
Typ |
strunowce |
Podtyp |
kręgowce |
Gromada |
ssaki |
Podgromada |
żyworodne |
Infragromada |
łożyskowce |
Rząd |
gryzonie |
Podrząd |
Supramyomorpha |
Infrarząd |
myszokształtne |
Nadrodzina |
myszowe |
Rodzina |
chomikowate |
Podrodzina |
chomiki |
Rodzaj |
Nothocricetulus Lebedev, Bannikova, Neumann, Ushakova, Ivanova & Surov, 2018[2] |
Gatunek |
chomiczak szary |
Synonimy |
- Mus migratorius Pallas, 1773[3]
- Mus arenarius Pallas, 1773[4]
- Mus accedula Pallas, 1779[5]
- Mus phaeus Pallas, 1779[6]
- Hypudaeus cinerascens Wagner, 1848[7]
- Cricetus isabellinus De Filippi, 1865[8]
- Cricetus (Cricetulus) fulvus Blanford, 1875[9]
- Cricetus murinus Severtzov, 1876[10]
- Arvicola coerulescens Severtzov, 1879[11]
- Cricetulus atticus Nehring, 1902[12]
- Cricetulus tauricus Satunin, 1908
- Cricetulus arenarius bellicosus Scharleman, 1915
- Cricetulus phaeus neglectus Ognev, 1916
- Cricetulus migratorius vernula O. Thomas, 1917[13]
- Cricetulus migratorius griseiventris O. Thomas, 1917[14]
- Cricetulus falzfeini Matschie, 1918[15]
- Cricetulus migratorius (phaeus) caesius Kashkarov, 1923[16]
- Cricetulus migratorius (phaeus) griseus Kashkarov, 1923[16]
- Cricetulus fulvus fulvus pamirensis Ognev, 1923[17]
- Cricetulus migratorius pulcher Ognev, 1924[18]
- Cricetulus migratorius cinereus Kashkarov, 1926[19]
- Cricetulus migratorius zvierezombi Pidoplitschka, 1928[20]
- Cricetulus migratorius phaeus sviridenkoi Pidoplitschka, 1928[21]
- Cricetulus migratorius myosurus Argyropulo, 1932[22]
- Cricetulus migratorius coerulescens ognevi Argyropulo, 1932[22]
- Cricetulus migratorius elisarjewi Afanasiev, 1953
|
|
Podgatunki |
- N. m. migratorius (Pallas, 1773)
- N. m. phaeus (Pallas, 1779)
|
|
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[23] |
|
|
Zamknij
Chomiczak szary występuje w Eurazji zamieszkując w zależności od podgatunku[25]:
- N. migratorius migratorius – północny Irak, Iran, Kazachstan, południowo-zachodnia Syberia (obwód omski), Uzbekistan, Turkmenistan, Kirgistan, Tadżykistan, Afganistan, Pakistan, północno-zachodnie Indie (Dżammu i Kaszmir), północna Chińska Republika Ludowa (Sinciang, Qinghai, Gansu, Mongolia Wewnętrzna i Ningxia) oraz Mongolia.
- N. migratorius phaeus – północno-zachodnia Rumunia, Mołdawia, Ukraina, środkowa i południowa część europejskiej Rosji, południowo-wschodnia Bułgaria, wschodnia Grecja, Turcja, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, Liban, Izrael, wschodnia Syria i Jordania.
Nieopisana populacja występuje w Górach Kuramińskich w Uzbekistanie[26][25].
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1773 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Mus migratorius[3]. Holotyp pochodził z dolnego biegu rzeki Ural, w zachodnim Kazachstanie[27]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Nothocricetulus[24] który opisał w 2018 roku zespół rosyjskich zoologów[2].
N. migratorius we wcześniejszych ujęciach systematycznych zaliczany był do rodzaju Cricetulus, jednak badania przeprowadzone w 2018 roku w oparciu o dane genetyczne wykazały, że takson ten należy do monotypowego, nowo utworzonego rodzaju Nothocricetulus[2]. Dane genetyczne wykazały również, że w obrębie gatunku istnieją dwa klady, które można przypisać wyróżnianym podgatunkom, a trzeci klad z Gór Kuramińskich w Uzbekistanie nie została jeszcze nazwany[26]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[25].
Etymologia
- Nothocricetulus: gr. νοθος nothos „fałszywy, nieprawdziwy”; rodzaj Cricetulus Milne-Edwards, 1867 (chomiczak)[2].
- migratorius: łac. migratorius „migrujący, wędrowny”, od migrator, migratoris „tułacz, wędrowiec”, od migrare „wędrować, migrować”[28].
- phaeus: gr. φαιος phaios „mroczny, brązowy, szary, ciemny”[28].
Długość ciała (bez ogona) 85–150 mm, długość ogona 19–39 mm, długość ucha 15–21 mm, długość tylnej stopy 14–18 mm; masa ciała 20–58 g[29].
Zamieszkuje Lasostepy, stepy, mokre tereny, półpustynie i pustynie. Na południu może zamieszkiwać siedziby ludzkie, w szczególności budynki gospodarskie, gdzie ma pod dostatkiem pożywienia[30].
Chomiczak szary prowadzi nocny tryb życia. Czasami kopie własne nory, choć bardziej lubi mieszkać w tych wykopywanych przez inne gryzonie. W razie niebezpieczeństwa ukrywa się w niej, gdyż tak jak myszy i szczury ma krótkie łapy, które uniemożliwiają szybki bieg. Pożywienie – nasiona trzyma w odległości 100–500 m za norą. Chomiczak nie zapada w sen zimowy ani odrętwienie (jest mało aktywny), dlatego, żeby zapewnić sobie pokarm, przed zimą zbiera do 800 g nasion.
V.S. Lebedev, A.A. Bannikova, K. Neumann, M.V. Ushakova, N.V. Ivanova & A.V. Surov. Molecular phylogenetics and taxonomy of dwarf hamsters Cricetulus Milne-Edwards, 1867 (Cricetidae, Rodentia): description of a new genus and reinstatement of another. „Zootaxa”. 4387 (2), s. 331–349, 2018. DOI: 10.11646/zootaxa.4387.2.5. (ang.).
N.A. Severtzov. The Mammals of Turkestan. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 18, s. 54, 1876. (ang.).
И.А. Северцов. Заметки о фауне позвоночных Памира. „Зап. Туркестанск. отдела Имп. о-ва любит, естествозн.”. 1 (1), s. 63, 1879. (ros.).
A. Nehring. Über einige griechische Nager. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1902, s. 3, 1902. (niem.).
Д.Я. Кашкаров, А.П. Коровин & В.И. Курбатов. Грызуны Западного Тянь-Шаня. „Труды Туркестанского Научного общества”. 1, s. 215, 1923. (ros.).
С.И. Огнев. „Бюллетень Московского Общества Испытателей Природы. Отдел биологический”. 31, s. 89, 1925. (ros.).
С.И. Огнев: Грызуны Северного Кавказа. Ростов-на-Дону: Госиздат, 1924, s. 22. (ros.).
Д.Я. Кашкаров: Определитель грызунов Туркестана. Ташкент: 1926, s. 23. (ros.).
B.B. Kryštufek B.B., A.A. Bukhnikashvili A.A., M. Sozen & S.M.S.& S. Isfendiyaroglu M. Sozen & S.M.S.& S., Cricetulus migratorius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-15] (ang.).
Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
V. Lebedev, N. Poplavskaya, A. Bannikova, G. Ryurikov & A. Surov. Genetic differentiation in Cricetulus migratorius Pallas, 1773 (Rodentia, Cricetidae). „Mammalian Biology”. 92, s. 115–119, 2018. DOI: 10.1016/j.mambio.2018.05.001. (ang.).
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cricetulus migratorius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-15].
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 283–284. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne
(
takson):