Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bóstwa uraniczne (z greckiego Uranos – Niebo) – bóstwa przyrody nieożywionej, władające niebem (w odróżnieniu od bóstw Ziemi, tellurycznych).
Wyróżnia się cztery typy bóstw uranicznych:
Kult bóstw uranicznych pojawia się w nawet najbardziej archaicznych społeczeństwach pierwotnych (np. wśród Pigmejów czy Aborygenów). Związane z tymi bóstwami mity należą do najstarszych (obok tellurycznych). Wydaje się, że wiara w niebiańską, boską istotę, która zapewnia płodność ziemi (m.in. dzięki zsyłanym deszczom) jest niemal powszechna. Poczucie religijnego znaczenia nieba jest naturalne: niebo jako wzniosłe, nieskończone, niezmienne objawia człowiekowi w bezpośredni sposób swoją transcendencję i świętość (Mircea Eliade). Niektórzy religioznawcy wysunęli teorię, według której kult uraniczny stanowi przejaw pierwotnego, pierwszego wierzenia człowieka, będącego podstawą dla pojawienia się innych postaci w religiach.
Od początku bóstwa uraniczne to bóstwa najwyższe; dobrzy, wieczni stwórcy, założyciele religii, stróżowie i twórcy prawa (piorun jawi się często jako kara za jego łamanie). Odgrywają kluczową rolę w kosmogonii, teogonii i antropogonii (często współdziałają wtedy z bóstwami ziemi i oceanu).
Jednakże w miarę rozwoju wierzeń naczelne bóstwa niebiańskie ustępują miejsca innym postaciom – kiedyś kult uraniczny stanowił centrum życia religijnego, dziś to raczej peryferie. Obserwuje się przejście od transcendentnych i pasywnych istot niebiańskich do dynamicznych, łatwo dostępnych, wyraźniej spersonifikowanych postaci – w pewnym sensie sacrum zbliża się do konkretnej, ludzkiej rzeczywistości, życia codziennego. Według M. Eliadego niektóre z tych bóstw stawały się bóstwami „oddalonymi” od spraw świata (deus otiosus). Przemiana mogła podążać w różnych kierunkach:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.