Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Brodaczka zwyczajna (Usnea filipendula Stirt.) – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
brodaczka zwyczajna |
Nazwa systematyczna | |
Usnea filipendula Stirt. Scott. Natural. 6: 104 (1881) |
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Usnea, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Plecha krzaczkowato-nitkowata, zwisająca. Zawiera glony protokokkoidalne. Do podłoża przyczepia się mniej lub bardziej zaczernioną nasadą. Plecha osiąga długość do 30 cm. Powierzchnia barwy szarej, słomkowożółtej lub zielonawej i jest matowa lub nieco tylko błyszcząca. Posiada wyraźną oś zbudowaną z nibytkanki i jest silnie rozgałęziona. Główne gałązki plechy mają grubość 1-2 mm, są dość sztywne, obłe i cienieją stopniowo, gałązki drugiego rzędu mają grubość 0,5-0,8 mm. Liczne gałązki boczne mają różną długość i zaostrzone końce; te krótsze odstają niemal pionowo, te dłuższe łukowato zginają się lub zwisają. Powierzchnia gałązek pokryta jest licznymi, drobnymi brodawkami o wałeczkowatym lub półkulistym kształcie[4].
Na plesze zawsze (z wyjątkiem okazów w początkowej fazie wzrostu) występują brodawkowate soralia z izydiowymi urwistkami. Owocniki natomiast powstają bardzo rzadko. Mają średnicę 5-10 mm i wyrastają z nich liczne gałązeczki o różnej długości. Tarczki owocników mają cielistą barwę i są lekko oprószone. W jednym worku powstaje po 8 jednokomórkowych, bezbarwnych zarodników o rozmiarach 9,5× 7 μm[4].
Występuje tylko na półkuli północnej, w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i Azji[5]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[6], od 17 października 2014 podlega ochronie częściowej[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU – gatunek w niektórych regionach narażony na wymarcie[8].
Rośnie w lasach oraz na otwartych terenach na korze drzew liściastych i iglastych: jodła, olsza, brzoza, grab, buk, jesion, modrzew, świerk, sosna, topola, dąb, wierzba, jarząb, lipa[2].
Plecha brodaczek ma własności lecznicze. Zawiera kwas usninowy i inne substancje o silnym działaniu antybakteryjnym i antywirusowym. Otrzymywane z niej preparaty mają działanie wykrztuśne, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwpasożytnicze, przeciwdrobnoustrojowe, pobudzające trawienie, rozkurczowe, przeciwnowotworowe[9].
Rozróżnienie poszczególnych gatunków brodaczek jest bardzo trudne i wymaga korzystania ze specjalistycznych opracowań. W przypadku brodaczki zwyczajnej pewną wskazówką może być jej długość – większość brodaczek nie osiąga takich rozmiarów[4].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.