Brama Mandelbauma

Brama Mandelbauma (hebr. שער מנדלבאום, Sza'ar Mandelbaum) jest miejscem pomiędzy Zachodnią Jerozolimą a Wschodnią Jerozolimą, na północ od Starego Miasta (obecna ulica Heil HaHandassa). W latach 1949–1967 znajdowało się tutaj przejście graniczne pomiędzy izraelską a jordańską częścią Jerozolimy. Brama stała się symbolem podzielonego miasta.

Brama Mandelbauma

Brama w 1964 roku
Państwo	Izrael
Położenie na mapie Jerozolimy Brama Mandelbauma
Położenie na mapie Izraela Brama Mandelbauma
31°47′15″N 35°13′37″E

Nazwa „Brama Mandelbauma” pochodzi od rabina Simchy Mandelbauma, który był właścicielem domu stojącego przy punkcie kontrolnym na ziemi niczyjej.

Historia

Izraelscy i jordańscy żołnierze przy Bramie Mandelbauma

Prace rozbiórkowe Bramy Mandelbauma, 1967

Podczas I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 o kontrolę tego strategicznie położonego placu i skrzyżowania toczyły się ciężkie walki. Na początku wojny jordańska kolumna pancerna usiłowała wjechać tędy do miasta od strony osiedla Asz-Szajch Dżarrah. Atak został powstrzymany ogniem dział przeciwpancernych żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana^[1]. W dniach 9-19 lipca 1948 rozegrała się tutaj bitwa o Bramę Mandelbauma zakończona taktycznym patem.

Po wojnie utworzono tutaj pierwsze przejście graniczne pomiędzy izraelską a jordańską częścią Jerozolimy. Było to jednocześnie pierwsze utworzone po wojnie przejście graniczne pomiędzy Haszymidzkim Królestwem Jordanii a Izraelem. Przejście funkcjonowało w latach 1949-1967. Teren przejścia był zabezpieczony betonowymi fortyfikacjami przeciwczołgowymi i zaporami z drutu kolczastego. Turyści i pracownicy ONZ używali przejścia do przemieszczania się pomiędzy sektorami. Również Arabowie mieli stosunkowo ułatwione przekraczanie granicy, jednak Żydzi znajdowali się w trudnej sytuacji, ponieważ jordańscy urzędnicy zezwalali jedynie raz w tygodniu żydowskiemu konwojowi na przejazd przez punkt kontrolny z zaopatrzeniem dla żydowskiej enklawy na Górze Scopus.

Podczas wojny sześciodniowej w dniu 7 czerwca 1967 rejon Bramy Mandelbauma został zajęty przez izraelskich żołnierzy. Ostatnią osobą, która przeszła przez przejście graniczne był amerykańska dziennikarka Flora Lewis. Po wojnie przejście rozebrano.

Komunikacja

Obecnie przez miejsce to przebiega droga ekspresowa nr 60 (Beer Szewa-Nazaret).

Przypisy

1. Man Nadav: Dokumenty Bramy Mandelbauma. [w:] YnetNews [on-line]. 2011-02-11. [dostęp 2011-09-11]. (hebr.).