Blue Lake (Nowy Meksyk)

Blue Lake (Jezioro Błękitne, pueblo Ba Whyea) – święte miejsce Indian Ameryki Północnej, jezioro w górach Sangre de Cristo w stanie Nowy Meksyk. Dla Indian z położonego w pobliżu Puebla Taos jest to mityczne źródło ich pochodzenia i miejsce ceremonii religijnych, wykorzystywane od czasów przed europejską kolonizacją Ameryki Północnej do dziś. Odzyskane przez plemię w 1970 roku po 64 latach starań i uchwaleniu przez Kongres Stanów Zjednoczonych precedensowej ustawy o zwrocie odebranego wcześniej tubylczym Amerykanom jeziora w naturze.

Blue Lake

Ba Whyea (Jezioro Błękitne)

Położenie
Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Nowy Meksyk
Położenie na mapie Nowego Meksyku Blue Lake
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Blue Lake
36°32′16,74″N 106°36′33,53″W

Historia

Blue Lake, zwane przez okoliczne ludy Pueblo Ba Whyea, od setek lat uważane było przez mieszkańców pobliskiego Puabla Taos za mityczne miejsce ich pochodzenia, i było miejscem tradycyjnych pielgrzymek, modlitw, ceremonii, poszukiwania wizji i składania ofiar przez mieszkańców tej tubylczej społeczności.

Prawa Indian Pueblo do Blue Lake, wypływającej z niego rzeki Rio Pueblo i okolicznych ziem w północnej części Nowego Meksyku uznawane były przez kolonialne władze hiszpańskie i meksykańskie oraz potwierdzone w traktacie z Guadalupe Hidalgo w 1848 roku. Jednak w drugiej połowie XIX w. rosnąca liczba białych podróżników i osadników zaczęła wykorzystywać gospodarczo okolice jeziora, utrudniając Indianom dostęp do niego i tradycyjne praktyki religijne. W 1906 roku jezioro zostało przejęte przez rząd federalny Stanów Zjednoczonych i przekazane Służbie Leśnej (ang. Forest Service). Pueblo sądzili początkowo, iż przyczyni się to do ochrony jeziora i swobody ich praktyk religijnych, z czasem rozczarowali się jednak realizowaną zasadą "wielofunkcyjnego wykorzystania" Blue Lake.

W 1924 roku ustawa Kongresu USA przyznała Indianom Pueblo odszkodowanie za utracone przez nich tereny. Plemię gotowe było zrzec się części odszkodowania za ziemie zajęte przez białych osadników w zamian za utrzymanie prawa własności do świętego dla nich jeziora, utrzymując niezmiennie, iż jest ono nieodłącznie związane z ich kulturową tradycją i plemienną tożsamością. Oferta mieszkańców Puebla Taos nie została jednak wówczas przyjęta przez Komisarza do spraw Indian. Pod presją trwających w kolejnych latach indiańskich protestów senacka Komisja do spraw Indian rekomendowała w 1933 roku zwrócenie Blue Lake ludowi Pueblo, ale zamiast tego siedem lat później departament rolnictwa wydał jedynie pozwolenie na używane jeziora przez tubylców do celów religijnych.

W 1951 roku Pueblo złożyli skargę do utworzonej trzy lata wcześniej Komisji Roszczeń Indiańskich (ang. Indian Claims Commission), która potwierdziła ich pierwotne prawa do Blue Lake i fakt niezgodnego z prawem odebrania go Indianom. Komisja nie miała jednak prawa zwrócenia jeziora w naturze, a jedynie zasądziła na rzecz Pueblo odszkodowanie. Mieszkańcy Puebla Taos odrzucili takie rozwiązanie i dwukrotnie jeszcze występowali do amerykańskich sądów z wnioskami o odzyskanie jeziora – za każdym razem jednak bez powodzenia.

Wieloletnie starania Indian Pueblo o odzyskanie świętego jeziora zyskały z czasem rozgłos i wsparcie ze strony innych plemion i opinii publicznej. W 1969 roku Krajowy Kongres Indian Amerykańskich (NCAI) zwrócił się o poparcie nowego, korzystnego dla Indian, projektu ustawy (Blue Lake Bill) do prezydenta Richarda Nixona. W grudniu 1970 roku prezydent Nixon zatwierdził projekt i po 64 latach starań 48 tys. akrów (ponad 19 tys. hektarów) wód Blue Lake i okolicznych ziem wróciło do swoich pierwotnych właścicieli.

Blue Lake stanowi dziś wspólną własność zarejestrowanych członków Puebla Taos i jest częścią tubylczych "ziem powierniczych" (ang. trust lands) administrowanych w imieniu Indian przez rząd federalny (a konkretnie przez Biuro do spraw Indian w departamencie spraw wewnętrznych). Informacje o nim są w pewnej części poufne, masowa turystyka zabroniona, a dostęp zastrzeżony dla członków plemienia. Jezioro podlega stałej ochronie na podstawie ogólnych przepisów dotyczących obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych i kulturowych oraz szczegółowych regulacji przyjętych i wdrażanych w praktyce przez Pueblo Taos.

Zwrot Blue Lake Pueblu Taos stanowił pierwszy w Stanach Zjednoczonych przypadek uwieńczonych powodzeniem wysiłków tubylczej społeczności na rzecz odzyskania na drodze prawnej utraconych wiele lat wcześniej w sposób niezgodny z prawem terenów. Ta precedensowa sprawa posłużyła jako wzór do naśladowania kolejnym plemionom amerykańskich Indian, które w występowały później – nieczęsto osiągając równie pomyślne dla nich rezultaty – z własnymi roszczeniami (w 1972 roku zwrócono np. Indianom Yakima ich świętą górę Mount Adams).

Zobacz też

• decyzje Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych w sprawach Indian
• Komisarz do spraw Indian
• Krajowy Kongres Indian Amerykańskich
• święte miejsca tubylczych ludów Ameryki Północnej

Bibliografia

• William E. Coffer: Phoenix: the decline and rebirth of the Indian people. New York: Van Nostrand Reinhold Co., 1979, s. 190-1. ISBN 0-442-26131-4.
• Vine Deloria, Jr.: God Is Red. New York, N.Y.: Dell Publishing Co., Inc., 1975, s. 7-11. ISBN 0-385-28508-6.
• Judith Nies: Native American history: a chronology of the vast achievements of a culture and their links to world events. New York: Ballantine Books, 1996, s. 369-71. ISBN 978-0-345-39350-0.
• R.C. Gordon-McCutchan: The Taos Indians and the Battle for Blue Lake. Santa Fe: Red Crane Books, 1995. ISBN 1-878610-57-0. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Diana Rico: The Final Battle: How the Taos Pueblo Indians Won Back Their Blue Lake Shrine. newmexicohistory.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-20)]. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Christopher McLeod: 1970 – Restoration of Blue Lake to Taos Pueblo. newmexicohistory.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-05)]. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Taos Blue Lake (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Alvin M. Josephy, Joane Nagel, Troy R. Johnson: Red power: the American Indians' fight for freedom. Lincoln: University of Nebraska Press, 1999. ISBN 978-0-8032-2587-9. Brak numerów stron w książce (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Christa Scholtz: Negotiating claims: the emergence of indigenous land claim negotiation policies in Australia, Canada, New Zealand, and the United States. New York: Routledge, 2006. ISBN 978-0-415-97690-9. Brak numerów stron w książce (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Charakterystyka Puebla Taos i jego historii. taospueblo.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-24)]. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)