Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bajki Babci Gąski (fr. Contes de ma Mère l’Oye[1]) – popularne określenie przypisywanego Charles’owi Perraultowi zbioru barokowych baśni, który ukazał się w 1697 pod tytułem Histoires ou contes du temps passé (Historie albo baśnie z dawnych czasów).
_-_Frontispice_-_Clouzier.png) Ilustracja frontyspisowa w pierwszym wydaniu baśni Perraulta (1697) | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
zbiór baśni |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Paryż |
| Język | |
| Data wydania |
1697 |
| Wydawca |
Claude Barbin |
Mimo że pierwotny tytuł był inny, w powszechnej świadomości utrwaliło się sformułowanie Contes de ma Mère l’Oye, które pojawiło się na otwierającej zbiór ilustracji frontyspisowej. W XVII-wiecznej Francji stanowiło ono zwyczajowe określenie nieprawdopodobnych, niegodnych uwagi opowieści i bajek opowiadanych dzieciom, synonim conte de Peau d’Âne (bajka o Oślej Skórze) i conte de vieille (bajka starej baby)[2]. Postać Matki Gęsi wywodziła się prawdopodobnie z archetypu groteskowej, gadatliwej staruchy. Często też kojarzona jest z Bertą o Wielkich (gęsich?) Stopach, matką Karola Wielkiego, która jest bohaterką legend realizujących baśniowy wątek ATU 403 (Fałszywa narzeczona)[3].
Polskie określenie Bajki Babci Gąski wywodzi się z tytułu pierwszego pełnego przekładu zbioru, którego w 1961 roku dokonała Hanna Januszewska.
Zbiór wydany został w okresie, gdy baśnie (contes de fées) stały się niezwykle modnym gatunkiem na paryskich salonach, a chociaż często stylizowane były na utwory dziecięce (lub częściej nawet dziecinne), dostarczały rozrywki przede wszystkim dorosłym. Inspirację do nich czerpano prawdopodobnie z obiegowych wątków ustnych, ale także z wcześniejszych zbiorów włoskich autorstwa Giovanfrancesca Straparoli i Giambattisty Basilego.
Już w 1694 roku ukazała się wierszowana Peau d’Âne (Ośla skórka) Perraulta. Prawdopodobnie rok później powstał iluminowany rękopis, zawierający pięć baśni prozą (Śpiąca królewna, Czerwony Kapturek, Sinobrody, Kot w butach, Wróżki) oraz dedykację dla Elżbiety Charlotty Orleańskiej, napisaną rzekomo przez Pierre’a Perraulta Darmancoura, siedemnastoletniego wówczas syna Charles’a Perraulta. Otwierająca zbiór baśń o śpiącej królewnie została opublikowana w nieco dłuższej wersji w 1696 roku w czasopiśmie Mercure galant. Wreszcie w 1697 roku ukazał się drukiem zbiór Histoires ou contes du temps passé. Zawierał on zredagowane wersje dedykacji i pięciu baśni znanych z rękopisu oraz trzy nowe teksty: Kopciuszka, Knypsa z czubkiem i Paluszka. Pierwsze wydanie, w którym jako autor podany został monsieur Perrault, a nie jego syn Pierre Darmancour, pochodzi z 1707 roku.
W XIX wieku, na fali romantycznego zainteresowania folklorem, baśnie Perraulta zaczęto cenić jako rzekome opracowania wątków ludowych. Wykształcony wówczas obraz Perraulta-protoetnografa, choć daleki od prawdy, funkcjonuje do dzisiaj w powszechnej świadomości[4][5][6].
W tym samym okresie baśnie Perraulta zostały uznane za klasyczne arcydzieło literatury dla dzieci. W 1867 ukazało się wydanie z 41 rycinami Gustave’a Dorégo. Po dziś dzień baśnie Perraulta uważane są za część kanonu literatury dziecięcej, ale same teksty znane są przeważnie z uproszczonych adaptacji lub okrojonych wersji, pozbawionych wierszowanych morałów, które pierwotnie kończyły każdy z utworów[7][8].
Cykl stał się inspiracją do suity Moja matka gęś (1908) Maurice’a Ravela.
W skład zbioru baśni wchodzą:
Pierwsze polskie przekłady opatrzone nazwiskiem Perraulta, autorstwa Haliny Bokserówny, ukazały się w latach dwudziestych. Były to tłumaczenia pojedycznych baśni, wydane w formie cienkich broszurek.
W 1961 roku ukazał się przekład Hanny Januszewskiej zatytułowany Bajki Babci Gąski (Warszawa: Czytelnik). Oprócz ośmiu baśni zawartych w oryginalnym zbiorze Histoires ou contes du temps passé zawierał następujące teksty:
Znacznie większą popularność niż przekład Januszewskiej zyskała swobodna adaptacja jej autorstwa, która ukazała się po raz pierwszy w 1971 roku pod tytułem Bajki (Warszawa: Nasza Księgarnia). Zawiera ona opracowania siedmiu baśni wydanych w 1697 roku (bez Sinobrodego) i adaptację Oślej Skórki.
W 2010 roku ukazał się przekład Barbary Grzegorzewskiej pod tytułem Baśnie, czyli opowieści z dawnych czasów (Kalisz: Martel, zawierający osiem baśni z pierwotnego wydania.
Ponadto ukazały się następujące tłumaczenia:
Pozostałe dostępne na rynku polskim wydania sygnowane nazwiskiem Perraulta to mniej lub bardziej swobodne adaptacje, nie zawsze oparte na oryginalnym tekście francuskim.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
