Architektura rokokowa na kresach dawnej Rzeczypospolitej
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Architektura rokokowa na kresach dawnej Rzeczypospolitej – kierunek rokokowej architektury, który rozwinął się najsilniej na wschodnich kresach XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dominujące ośrodki tej architektury znajdowały się w Wilnie i we Lwowie. Termin „rokoko” używany wcześniej wyłącznie w odniesieniu do dekoracji w tym wypadku oznaczał kierunek architektury późnego baroku, polegający na odejściu od założeń klasycznej tektoniki na rzecz malarskiego traktowania przestrzeni i elementów ją wyznaczających.
Główne cechy kierunku to:
- wzajemne przenikanie się jednostek przestrzennych, osiągane za pomocą różnych środków, m.in.:
skośnego ustawiania filarów, kolumn i wież kościelnych w fasadzie,
- wklęsło-wypukłe formowanie ścian,
- eliminacja kątów ostrych, płynność i giętkość linii,
- płynność zarysów i konturów,
- operowanie kontrastem jednostek przestrzennych.
Rozkwit architektury rokokowej nastąpił dość nagle w latach 1740–1770, kiedy powstały prawie wszystkie ważne dzieła. Powstałe wówczas budowle doprowadziły do zmiany krajobrazu architektonicznego tych terenów. Twórczość architektoniczna skupiała się wokół dwóch dużych ośrodków miejskich: Wilna i Lwowa. Bardziej indywidualny charakter wykazuje architektura wileńska, z jednej strony powiązana z ośrodkami sztuki barokowej Europy, z drugiej – nawiązująca do ówczesnej architektury rosyjskiej, zwłaszcza Sankt Petersburga.
Rozwój monumentalnej architektury rokokowej na kresach ówczesnej Rzeczypospolitej wiązał się ze wzrostem bogactwa miejscowej magnaterii, odznaczającej się wielkimi ambicjami i dysponującej wielkimi środkami materialnymi. Istotna też była konfrontacja kościoła katolickiego z cerkwią prawosławną.