Wszoły głaszczkowe[1][2] (Amblycera) – podrząd owadów z rzędu Phthiraptera. Należą tu skórne ektopasożyty ptaków i ssaków.
.JPG)
Owady te osiągają od 1 do 11 mm długości ciała[3]. Głowę mają wyposażoną w cztero- lub pięcioczłonowe czułki, zbudowane z podwójnych fasetek oczy oraz gryzący aparat gębowy, który od tego u wszołów bezgłaszczkowych różni się cieńszymi i ostrzejszymi żuwaczkami oraz obecnością nitkowatych, dwu- lub czteroczłonowych głaszczków szczękowych[1][2]. Trzeci człon czułków jest u nich szypułkowaty, a czwarty i piąty wyposażone w narządy zmysłowe. Wewnętrzny szkielet głowy (tentorium) jest z wyjątkiem ramion grzbietowych kompletny. Głowa często nachodzi ku tyłowi na przedtułów. Tułów składa się z trzech dużych, elipsoidalnych segmentów, na których osadzone są odnóża. Śródplecze i zaplecze mogą niekiedy być zlane. Duży, zwykle szeroki odwłok ma 8 segmentów przedgenitalnych, z których dwa pierwsze mogą być zlane; wyposażony jest w 6, rzadziej 5 par przetchlinek[3].
Należą tu wyłącznie skórne ektopasożyty ptaków i ssaków[2]. Żywicielami Menoponidae, Laemobothriidae i Ricinidae są ptaki, Boopiidae prawie wyłącznie torbacze, a pozostałych rodzin gryzonie, z pojedynczym gatunkiem notowanym z pekari[4]. Wszoły głaszczkowe są jedynym podrzędem Phthiraptera, u którego samiec znajduje się podczas kopulacji nad samicą[5].
Wszoły głaszczkowe uchodzą za najprymitywniejszy podrząd Phthiraptera[4]. Należą doń jedyne zachowane szczątki kopalne ciała Phthiraptera, pochodzące z eocenu[5]. Ich monofiletyzm znalazł silne wsparcie w wynikach molekularnych analiz filogenetycznych Barkera i innych[6]. Zwykle wyróżnia się w ich obrębie 6 rodzin[3]:
- Boopidae
- Gyropidae
- Laemobothriidae
- Menoponidae
- Ricinidae
- Trimenoponidae
Część systematyków wyróżnia jeszcze monotypowe Abrocomophagidae[4], a dawniej wyróżniano też Gliricolidae[2], w powyższym układzie zaliczane do Gyropidae[3].
W Polsce występuje 120 gatunków wszołów głaszczkowych, z których zdecydowana większość należy do Menoponidae[1]. (zobacz: wszoły głaszczkowe Polski)
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
