ਲਿਉ ਤਾਲਸਤਾਏ

ਲਿਓ ਤਾਲਸਤਾਏ (ਰੂਸੀ: Лев Никола́евич Толсто́й;9 ਸਤੰਬਰ  [ਪੁ.ਤ. 28 ਅਗਸਤ] 1828 – 20 ਨਵੰਬਰ [ਪੁ.ਤ. 7 ਨਵੰਬਰ] 1910)^[1] ਉਨੀਂਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਰੂਸੀ ਲੇਖਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਮ ਕਰਕੇ ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆ ਲਿਖੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰੂਸੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਕੇ ਕਰੀਮਿਆਈ ਲੜਾਈ (1855) ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਪਰ ਅਗਲੇ ਹੀ ਸਾਲ ਫ਼ੌਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਵਲ ਜੰਗ ਤੇ ਅਮਨ (1865-69) ਅਤੇ ਅੰਨਾ ਕਰੇਨਿਨਾ (1875-77) ਸਾਹਿਤਕ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸਿਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਲਿਉ ਤਾਲਸਤਾਏ

ਧਨ-ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਓਹ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਤਰਸਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਓੜਕ ੧੮੯੦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੀ। ਆਪਣੇ ਪਰਵਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਉਹ ਰੱਬ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਨਿਕਲ ਪਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰਕਾਰ 20 ਨਵੰਬਰ 1910 ਨੂੰ ਅਸਤਾਪਵਾ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਓਹਨਾਂ ਇੱਕ ਗ਼ਰੀਬ, ਨਿਰਾਸ਼ਰੇ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਈ।

ਜੀਵਨ ਚਰਿੱਤਰ

ਟਾਲਸਤਾਏ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, 1848

ਤਾਲਸਤਾਏ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਸਕੋ ਤੋਂ ਲੱਗਭੱਗ 100 ਮੀਲ ਦੱਖਣ ਪਰਵਾਰਿਕ ਰਿਆਸਤ ਯਾਸਨਾਇਆ ਪੋਲੀਆਨਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਾਚੀ ਤਤਿਆਨਾ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਉੱਚ ਵਰਗੀ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਦੀ ਭਾਂਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਨਿਪੁੰਨ ਵਿਦਵਾਨ ਨਿਯੁਕਤ ਸਨ। ਘੁੜਸਵਾਰੀ, ਸ਼ਿਕਾਰ, ਨਾਚ - ਗਾਨ, ਤਾਸ਼ ਦੇ ਖੇਲ ਆਦਿ ਵਿਦਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਿਲ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਚਾਚੀ ਤਾਤਿਆਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ, ਤਤਕਾਲੀਨ ਸੰਭਰਾਤ ਸਮਾਜ ਦੀ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮਪਾਤਰੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਸਕਾਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਯੁਵਾਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਤਾਲਸਤਾਏ ਉੱਤੇ ਇਸਦਾ ਅਨੁਕੂਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੀ ਪਿਆ। ਪਰ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦਾ ਅੰਤਹਕਰਨ ਇਸਨੂੰ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

1844 ਵਿੱਚ ਤਾਲਸਤਾਏ ਕਜਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਅਤੇ 1847 ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਧੀ ਸੰਹਿਤਾਵਾਂ ( ਕਾਨੂੰਨ ) ਦਾ ਅਧਿਅਨ ਕੀਤਾ। ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਖੜਾ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਡਿਗਰੀ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਪਿਆ। ਰਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਸਾਨ ਅਸਾਮੀਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਜਤਨ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਸੁਵਿਧਾਪੂਰਵਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਜਾਦ ਭੂਸਵਾਮੀ ਹੋ ਜਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਰੱਖੀਆਂ, ਪਰ ਅਸਾਮੀਆਂ ਵਰਗ ਅਜਾਦੀ ਤੁਰਤ ਮਿਲਣ ਦੀਆਂ ਅਫਵਾਹਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਪਰ ਇਹ ਅਫਵਾਹ ਅਫਵਾਹ ਹੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਹੀ ਹੱਥ ਲੱਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਏ ਲੈਂਡ ਔਨਰਸ ਮੋਰਨਿੰਗ’ (1856) ਇਸ ਘਟਨਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ।

ਫੌਜ ਵਿੱਚ

1851 ਵਿੱਚ ਤਾਲਸਤਾਏ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਾਕੇਸ਼ਸ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਦੀਰਘਕਾਲੀਨ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਜਿੱਥੇ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਉਹ ਲਿਖਣ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਰਚਨਾ ਚਾਇਲਡਹੁਡ 1852 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਜੋ ਐਲ ਟੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਕੰਟੇਂਪੋਰੇਰੀ ਨਾਮਕ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਉਸ ਰੋਮੈਂਟਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਨੀਰਸ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਢੰਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਰਚਨਾਕਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀਨ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਟਕਲ ਲਗਾਉਣ ਲੱਗੇ ਸਨ।

1854 ਵਿੱਚ ਤਾਲਸਤਾਏ ਡੈਨਿਊਬ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਉੱਤੇ ਭੇਜੇ ਗਏ ; ਉੱਥੇ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਬਦਲੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੇਬਾਸਤੋਪੋਲ ਵਿੱਚ ਕਰਾ ਲਈ ਜੋ ਕਰੀਮਿਅਨ ਲੜਾਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤਕੜਾ ਮੋਰਚਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸੰਚਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ਪਰਖਣ ਦਾ ਸਮਰੱਥ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਉੱਤੇ ਉਹ ਅੰਤ ਤੱਕ ਰਹੇ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਕਰਾਰੀਆਂ ਮੁੱਠਭੇੜਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਦੇ ਪਰਿਣਾਮ ਸਰੂਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸੇਬਾਸਟੋਪੋਲ ਸਕੇਚੇਜ ( 1855 - 56 ) ਨਿਰਮਿਤ ਹੋਈ। ਲੜਾਈ ਦੀ ਉਪਯੋਗਿਤਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ਸਮਝਣ ਦੇ ਬਥੇਰੇ ਮੌਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਮਿਲੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਚਿੱਤ ਵਰਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅਨੇਕ ਪਰਵਰਤੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ।

ਪੀਟਰਸਬਰਗ

1855 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੀਟਰਸਬਰਗ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੋਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ। 1857 ਵੱਲ 1860 - 61 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੈਰ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸੈਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਖਿਆ ਪਧਤੀਆਂ ਅਤੇ ਦਾਨੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਕੰਮਕਾਰ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਪਦਿਕ ਰੋਗ (ਟੀਬੀ) ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੀ ਮੌਤ 20 ਸਤੰਬਰ 1860 ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ^[2] ਘੋਰ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਸਹਿੰਦਿਆਂ ਭਰਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਤਾਲਸਤਾਏ ਉੱਤੇ ਮਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। 'ਵਾਰ ਐਂਡ ਪੀਸ', 'ਅੰਨਾ ਕੈਰੇਨਿਨਾ' ਅਤੇ 'ਦ ਡੈੱਥ ਆਫ਼ ਇਵਾਨ ਇਲੀਅਚ' ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੇ ਜੋ ਅਤਿਅੰਤ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਚਿਤਰਣ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਉਪਰੋਕਤ ਘਟਨਾ ਹੀ ਰਹੀ ਹੈ।

ਯਾਸਨਾਇਆ ਪੋਲਿਆਨਾ ਸਕੂਲ

ਯਾਸਨਾਇਆ ਪੋਲਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਟਾਲਸਤਾਏ ਦਾ ਘਰ, ਹੁਣ ਇੱਕ ਗਿਰਜਾਘਰ

ਯਾਤਰਾ ਵਲੋਂ ਪਰਤ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਯਾਸਨਾਇਆ ਪੋਲਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਖੋਲਿਆ। ਇਸ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੱਧਤੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਪਾਸ ਫੇਲ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਰਹੀ ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਹਾਰਦਿਕ ਲਗਨ ਸੀ। ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਵਲੋਂ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੀ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਯਾਸਨਾਇਆ ਪੋਲਿਆਨਾ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਵੀ ਨਿਕਲਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਦੇ ਉਸਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵੱਡੇ ਹੀ ਸਾਰਗਰਭਿਤ ਵਿਚਾਰ ਵਿਅਕਤ ਹੋਏ ਹਨ।

ਵਿਆਹ

ਟਾਲਸਤਾਏ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੋਫੀਆ ਤੇ ਬੇਟੀ ਅਲੈਜਾਂਦਰਾ

1862 ਵਿੱਚ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੋਫੀਆ ਐਂਦਰੀਏਵਨਾ ਬੇਹਰਸ ਨਾਮਕ ਉੱਚਵਰਗੀ ਕੁਲੀਨ ਔਰਤ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਵਾਹਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸੁਖਦ ਰਿਹਾ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ ਕੁੜੱਤਣ ਭਰਿਆ ਗੁਜ਼ਰਿਆ। ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੇ ਵਿਵਾਹਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿਣੀ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਪੂਰਣ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰਹਿਣੀ ਜਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਤਤਕਾਲੀਨ ਰੂਸੀ ਕੁਲੀਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਬਿਲਕੁੱਲ ਭਿੰਨ ਸਨ।

ਰਚਨਾਵਾਂ

1863 ਵਲੋਂ 1869 ਤੱਕ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦਾ ਸਮਾਂ 'ਵਾਰ ਐਂਡ ਪੀਸ' ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 1873 ਵਲੋਂ 76 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ 'ਅੰਨਾ ਕੈਰੇਨਿਨਾ' ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੇ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਖਿਆਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਉਠਾਇਆ। ਉਹ ਮਨੁਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਰਹੱਸ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਤੱਤ ਚਿੰਤਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਗਰੂਕ ਸਨ। 1875 ਵਲੋਂ 1879 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਨਿਰਾਸ਼ਜਨਕ ਸੀ - ਰੱਬ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਤੱਕ ਉਠ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਤੱਕ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਉਹ ਉਤਾਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਪਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਉੱਤੇ ਫਤਹਿ ਪਾਈ। 1878 - 79 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਨਫੇਸ਼ਨ ਨਾਮਕ ਆਪਣੀ ਵਿਵਾਦਪੂਰਣ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸਦੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬ ਸਵਿਟਲਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਇਸ ਕੋਟੀ ਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸਵਿਟਜਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ।

1878 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ 1885 ਤੱਕ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਫਲਾਤਮਕ ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਤਾਲਸਤਾਏ ਅਕਰਮਕ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਰ ਬਿਰਤੀ ਮਨੁੱਖ ਜੀਵਨ ਦੇ ਰਹੱਸ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਉਲਝੀ ਰਹੀ। ਹੁਣ ਤਕ ਦੀਆਂ ਕੁਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅਰਥ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਪਰ 1886 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਰ ਉੱਚਕੋਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਬੀਨ ਨਾਵਲ ਲੇਖਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹਾਨ ਨਾਵਲੀ ਰਚਨਾ ‘ਦ ਡੇਥ ਆਫ਼ ਇਵਾਨ ਈਲਿਅਚ’ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ।

ਜਗਤ ਪ੍ਰਸਿਧੀ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਚਾਰ ਸਬੰਧੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਹੁਣ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਯਾਸਨਾਇਆ ਪੋਲਿਆਨਾ ਗਰਾਮ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਉੱਤਮ ਤੀਰਥਸਥਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਗਤ ਪ੍ਰਸਿਧ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਵਾਨ ਸਨ। ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰੁਚਿਪੂਰਵਕ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਏ ਸਨ।

19ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦਾ ਅੰਤ ਹੁੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਦਰਿਦਰਾਂ ਅਤੇ ਨਿਤਾਣਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੀ ਸੇਵਾਭਾਵਨਾ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਵਧੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਰੂਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਅਪਣੀ ਕੁਲ ਕਮਾਈ ਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਓਨਾ ਅੰਸ਼ ਲੈਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਰਵਾਰ ਦੇ ਭਰ ਪੋਸਣਾ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸੀ। ਰਿਸਰੇਕਸ਼ਨ ( 1899 ) ਨਾਮਕ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ ਦੀ ਕੁਲ ਕਮਾਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰੂਸ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀਵਾਦੀ ਜਾਤੀ ਦੁਖੇਬੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੂਸ ਛੱਡ ਕੇ ਕੈਨਾਡਾ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵਸਣ ਲਈ ਦੇ ਦਿੱਤੀ।

ਦੇਹਾਂਤ

1910 ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਤਰਿਕ ਗਰਾਮ ਯਾਸਨਾਇਆ ਪੋਲਿਆਨਾ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਛੱਡ ਦੇਣ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾ ਕੀਤਾ। 10 ਨਵੰਬਰ 1910 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੁਤਰੀ ਐਲੇਕਲੇਂਡਰਾ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਕੀਤਾ, ਉੱਤੇ 22 ਨਵਬੰਰ 1910 ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਦੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਐਸਟਾਪੋਵੋ ਵਿੱਚ ਅਕਸਮਾਤ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੋਣ ਨਾਲ ਉਥੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ^[3]

ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਰਮ ਭਾਵਨਾ ਵੱਡੀ ਸਾਊ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸੀ। ਤਤਕਾਲੀਨ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਵਨਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਪੱਖੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਰਵਦੇਵਵਾਦੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਹਰ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਉਪਯੋਗਿਤਾ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੋਂ ਆਂਕਨਾ ਉਹ ਉਚਿਤ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਜੀਵਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਹ ਸਦਾ ਜਿਗਿਆਸੁ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਮਨੋਰਥਹੀਨ, ਵਿਚਾਰਹੀਨ ਅਤੇ ਆਤਮਕੇਂਦਰਿਤ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਪਾਪ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ; ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਸੰਭੋਗ ਨੂੰ ਉਹ ਕੇਵਲ ਸੰਤਾਨ ਉਤਪੱਤੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਉਚਿਤ ਮੰਨਦੇ ਸਨ।

ਹਵਾਲੇ

1. Old Style date August 28, 1828 – November 7, 1910.
2. http://www.gradesaver.com/author/leo-tolstoy/
3. Leo Tolstoy. EJ Simmons – 1946 – Little, Brown and Company