ਆਇਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰੁਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਗਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ।[7] ਉਹ ਇੱਕ ਗਣਿਤ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਜੋਤਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਧ ਪੱਤਰ Philosophiae Naturalis Principia Mathematica ਸੰਨ 1687 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ,ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਅਤੇ ਗਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਫਿਲੋਸੋਫੀ ਨੇਚੁਰੇਲਿਸ ਪ੍ਰਿੰਸਿਪਿਆ ਮੇਥੇਮੇਟਿਕਾ, 1687 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ, ਇਹ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਆਪਜੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਿਤਾਬ ਹੈ,ਜੋ ਸਾਰਾ ਸਾਹਿਤਕ ਯੰਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਆਧਾਰਭੂਤ ਕਾਰਜ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ, ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਗੁਰੂਤਾ ਅਤੇ ਗਤੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਜਿਨ੍ਹੇ ਅਗਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ। ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਵਿਖਾਇਆ ਕਿ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦਾ ਨਿਅੰਤਰਣ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਨਿਯਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰਿਹਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਕੇਪਲਰ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੁਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸੂਰਜ ਕੇਂਦਰੀਪਣ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਸ਼ੱਕ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕੀਤਾ। ਯੰਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ,ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਸੰਵੇਗ ਅਤੇ ਕੋਣੀ ਸੰਵੇਗ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਵਿਵਹਾਰਕ ਪਰਾਵਰਤੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਬਣਾਇਆ[8] ਅਤੇ ਇਸ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਰੰਗ ਦਾ ਸਿੱਧਾਂਤ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਿਜਮ ਚਿੱਟੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪਘਟਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸਪੇਕਟਰਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੀਤਲਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਵਾਜ ਦੀ ਗਤੀ ਉੱਤੇ ਸੋਧ ਕੀਤਾ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਦੀ ਮਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਖਰ ਉੱਤੇ ਹੈ,ਅਜਿਹਾ ਬਰੀਟੇਨ ਦੀ ਰੋਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿੱਚ 2005 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਦੁਆਰਾ ਦਿਖਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਪਰ ਕਿਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜਿਆਦਾ ਗਹਿਰਾ ਹੈ, ਨਿਊਟਨ ਦਾ ਜਾਂ ਐਲਬਰਟ ਆਇੰਸਟਾਈਨ ਦਾ। ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਪਰਭਾਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ।[9] ਨਿਊਟਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਵੀ ਸਨ,ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਅਪਰੰਪਰਾਗਤ ਈਸਾਈ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੁਭਾਵਕ ਵਿਗਿਆਨ,ਜਿਸਦੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਬਾਇਬਲ ਉੱਤੇ ਜਿਆਦਾ ਲਿਖਿਆ।
ਸਰ ਆਇਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ | |
|---|---|
 ਗੋਡਫਰੇ ਨੈਲਰ ਦਾ 1689ਵਾਲਾ ਸਰ ਆਇਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ (ਉਮਰ 46) ਦਾ ਪੋਰਟਰੇਟ | |
| ਜਨਮ | 25 ਦਸੰਬਰ 1642 |
| ਮੌਤ | 20 ਮਾਰਚ 1727 (84) |
| ਕਬਰ | ਵੈਸਟਮਿਨਸਟਰ ਐਬੇ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਅੰਗਰੇਜ਼ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਟਰਿੰਟੀ ਕਾਲਜ, ਕੈਮਬਰਿਜ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ |
|
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| ਖੇਤਰ | |
| ਅਦਾਰੇ |
|
| ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ | |
| ਉੱਘੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ |
|
| Influences | |
| Influenced |
|
| ਦਸਤਖ਼ਤ | |
 | |
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਜੀਵਨ
ਆਇਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ ਦਾ ਜਨਮ 4 ਜਨਵਰੀ 1643 ਨੂੰ ਲਿੰਕਨਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਕਾਉਂਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੇਮਲੇਟ,ਵੂਲਸਥੋਰਪੇ - ਬਾਏ -ਕੋਲਸਤੇਰਵੋਰਥ ਵਿੱਚ ਵੂਲਸਥਰੋਪ ਮੇਨਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਸਮੇਂ,ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੇ ਗਰਿਗੋਰਿਅਨ ਕੇਲੇਂਡਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ ਸੋ ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਮਿਤੀ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦਿਨ 25 ਦਿਸੰਬਰ 1642 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਨਿਊਟਨ ਦਾ ਜਨਮ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਹੋਇਆ,ਉਹ ਇੱਕ ਖਾਂਦੇ ਪੀਂਦੇ ਕਿਸਾਨ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਆਇਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ ਸੀ। ਪੂਰਵ ਨਿਪੁੰਨ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਉਹ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਬਾਲਕ ਸੀ ; ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਹੰਨਾ ਐਸਕਫ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਗੇਲਨ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਮੱਗ ਵਿੱਚ ਸਮਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਨਿਊਟਨ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਪਤੀ ਰੇਵਰੰਡ ਬਰਨਾਬੁਸ ਸਮਿੱਥ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਚਲੀ ਗਈ,ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਮਰਗੇਰੀ ਐਸਕਫ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਛੋਟਾ ਆਇਜ਼ੈਕ ਆਪਣੇ ਮਤਰੇਏ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦਾ ਭਾਵ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।
ਸਿੱਖਿਆ
ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਤੋਂ ਸਤਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿੰਗਸ ਸਕੂਲ,ਗਰਾਂਥਮ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ( ਜਿੱਥੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਖਿਡ਼ਕੀ ਉੱਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਅੱਜ ਵੀ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ), ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ,ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ 1659 ਉਹ ਵੂਲਸਥੋਰਪੇ -ਬਾਏ -ਕੋਲਸਤੇਰਵੋਰਥ ਆ ਗਏ,ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ, ਜੋ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਵਿਧਵਾ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ,ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਨਫਰਤ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿੰਗਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਹੈਨਰੀ ਸਟੋਕਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਭੇਜ ਦੇਣ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਸਕੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਮੁੰਡੇ ਨਾਲ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਇੱਕ ਸਿਖ਼ਰ ਕ੍ਰਮ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣ ਗਏ।[10]
ਜੂਨ 1661 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਟਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ, ਕੈੰਬਰਿਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਜਰ - ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਰਜ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਭੂਮਿਕਾ, ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਰਸਤੂ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਨ। ਪਰ ਨਿਊਟਨ ਜਿਆਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਡੇਸਕਾਰਟੇਸ ਅਤੇ ਖਗੋਲਵਿਦ ਜਿਵੇਂ ਕੌਪਰਨੀਕਸ, ਗੈਲੀਲੀਓ ਅਤੇ ਕੈਪਲਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। 1665 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੁਪਦ ਪ੍ਰਮੇਯ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਣਿਤੀ ਸਿੱਧਾਂਤ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕਲਨ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ। ਅਗਸਤ 1665 ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਉਸਦੇ ਠੀਕ ਬਾਅਦ ਪਲੇਗ ਦੀ ਭੀਸ਼ਣ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਕੈੰਬਰਿਜ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਿਤ ਨਹੀਂ ਸਨ,ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵੂਲਸਥੋਰਪੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰ ਨਿਜੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਕਲਨ,ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ,ਅਤੇ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ।1667 ਵਿੱਚ ਉਹ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਫੇਲੋ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੈੰਬਰਿਜ ਪਰਤ ਆਏ।
ਵਿਚਲੇ ਸਾਲ
ਸਾਰੇ ਆਧੁਨਿਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਿਊਟਨ ਅਤੇ ਲੀਬਨੀਜ ਨੇ ਘੱਟ ਕਲਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਅਦੁੱਤੇ ਦਰਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਜਾਦ ਰੂਪ ਨਾਲ ਕੀਤਾ।[11] ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਆਂਤਰਿਕ ਚੱਕਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਸ ਢੰਗ ਨੂੰ ਲੀਬਨੀਜ ਤੋਂ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ,ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 1693 ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ,ਅਤੇ 1704 ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜ ਦਾ ਪੂਰਾ ਲੇਖਾ ਲੇਖਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ,ਲੀਬਨੀਜ ਨੇ 1684 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਲੇਖਾ ਲੇਖਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ,ਲੀਬਨੀਜ ਦੇ ਦਰਸਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸੋਧ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਮਹਾਂਦੀਪ ਉੱਤੇ ਪੂਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਅਤੇ 1820 ਦੇ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਦ ਕਿ ਲੀਬਨੀਜ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ,ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕ ਨੋਟਸ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਅੰਤਮ ਨਤੀਜਾ ਹੀ ਹੈ। ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਸੀ ਉਹ ਮਜ਼ਾਕ ਦਾ ਪਾਤਰ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਨਿਊਟਨ ਦਾ ਸਵਿਸ ਗਣਿਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਿਕੋਲਸ ਫਤੀਯੋ ਡੇ ਦੁਇਲਿਅਰ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਕਰੀਬੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ,ਜੋ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਗੁਰੁਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ।1691 ਵਿੱਚ ਦੁਇਲਿਅਰ ਨੇ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਫਿਲੋਸੋਫੀ ਨੇਚੁਰੇਲਿਸ ਪ੍ਰਿੰਸਿਪੀਆ ਮੇਥੇਮੇਟਿਕਾ[12],[13] ਦੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸੰਸਕਰਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ,ਲੇਕਿਨ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਬਹਰਹਾਲ,ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਬੰਧ 1693 ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ।ਇਸ ਸਮੇਂ,ਦੁਇਲਿਅਰ ਨੇ ਵੀ ਲੀਬਨੀਜ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਪੱਤਰਾਂ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕੀਤਾ ਸੀ।[14] 1699 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ,ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ (ਜਿਸਦੇ ਨਿਊਟਨ ਵੀ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਸਨ)ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਬਰਾਂ ਨੇ ਲੀਬਨੀਜ ਉੱਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਚੋਰੀ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਏ,ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਵਾਦ 1711 ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ। ਨਿਊਟਨ ਦੀ ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੇ ਇੱਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਨਿਊਟਨ ਹੀ ਸੱਚੇ ਖੋਜੀ ਸਨ ਅਤੇ ਲੀਬਨੀਜ ਨੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ,ਜਦੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਲੀਬਨੀਜ ਦੀ ਸੋਧ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ ਲਿਖੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੌੜਾ ਨਿਊਟਨ ਬਨਾਮ ਲੀਬਨੀਜ ਵਿਵਾਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ,ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਅਤੇ ਲੀਬਨੀਜ ਦੋਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ 1716 ਵਿੱਚ ਲੀਬਨੀਜ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ।[15]
ਸੋਧ ਕਾਰਜ
ਨਿਊਟਨ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਪਰ ਦੁਪਦ ਪ੍ਰਮੇਯ ਦਾ ਕਰਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਲਈ ਆਦਰ ਯੋਗ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨਿਊਟਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ,ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਢੰਗ, ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਘਨ ਪੱਧਰਾ ਵਕਰ (ਦੋ ਚਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਦੇ ਬਹੁਆਯਾਮੀ ਪਦ )ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ,ਪਰਿਮਿਤ ਅੰਤਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਭਿੰਨਾਤਮਕ ਸੂਚਕਾਂਕ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਡਾਔਫੇਨਤਾਇਨ ਸਮੀਕਰਣਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਨੂੰ ਵਿਉਂਤਬੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂਕ ਜਮੈਟ੍ਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1669 ਵਿੱਚ ਹਿਸਾਬ ਦਾ ਲਿਉਕੇਸਿਅਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।ਉਹਨਾਂ ਦਿਨੀਂ,ਕੈਂਬਰਿਜ ਜਾਂ ਆਕਸਫੋਰਡ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਰਦਿਸ਼ਟ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੁਜਾਰੀ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ।ਹਾਲਾਂਕਿ,ਲਿਉਕੇਸਿਅਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਲਈ ਜਰੁਰੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਗਿਰਜਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਨਾ ਹੋਵੇ( ਤਾਂਕਿ ਉਹ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਹੋਰ ਜਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇ ਸਕੇ )। ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਦਲੀਲ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸੰਜੋਗ ਦੀ ਲੋੜ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰਲਸ ਦੂਸਰਾ,ਜਿਸਦਾ ਹੁਕਮ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸੀ, ਨੇ ਇਸ ਦਲੀਲ਼ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ।ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੋਂ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰੂੜੀਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਟਲ ਗਿਆ। 1670 ਤੋਂ 1672 ਤੱਕ, ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਉੱਤੇ ਭਾਸ਼ਣਦਿੱਤਾ।ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਅਪਵਰਤਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ,ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਿਜਮ ਚਿੱਟਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਪੇਕਟਰਮ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੇਂਸ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਿਜਮ ਬਹੁਵਰਣੀ ਸਪੇਕਟਰਮ ਨੂੰ ਸੰਯੋਜਿਤ ਕਰਕੇ ਚਿੱਟਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਵਿਖਾਇਆ ਕਿ ਰੰਗੀਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਣ ਅਤੇ ਭਿੰਨ ਵਸਤਾਂ ਉੱਤੇ ਚਮਕਾਉਣ ਤੋਂ ਰਗੀਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਬਦੀਲੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੋਂ,ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵੇਖਿਆ ਕਿ,ਰੰਗ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਰੰਗੀਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਦੀ ਅੰਤਰਕਰਿਆ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਨਾਕਿ ਵਸਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਰੰਗ ਸਿੱਧਾਂਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਕਾਰਜ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਪਵਰਤੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਦਾ ਲੇਂਸ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ (ਰੰਗੀਨ ਵਿਪਥਨ) ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੇਗਾ,ਅਤੇ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸਿੱਧ ਕਰਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਿੱਠਦ੍ਰਿਸ਼ਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ,ਇੱਕ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ(Newtonian reflecting type telescope) ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤਾ,ਤਾਂਕਿ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।ਦਰਅਸਲ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਿਆ ਪਰਾਵਰਤੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ,ਅੱਜ ਇੱਕ ਨਿਊਟੋਨਿਅਨ ਦੂਰਬੀਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਸਰੂਪ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਹੀ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਰਾਵਰਤਕ ਧਾਤ ਦੇ ਇੱਕ ਕਸਟਮ ਸੰਗਠਨ ਤੋਂ,ਆਪਣੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਇਸਦੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਛੱਲਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[16]
ਫਰਵਰੀ 1669 ਤੱਕ ਉਹ ਰੰਗੀਨ ਵਿਪਥਨ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋ ਗਏ। 1671 ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਾਵਰਤੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਰਦਸ਼ਿਤ ਕਰਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।[17] ਜਦੋਂ ਰਾਬਰਟ ਹੁੱਕ ਨੇ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਕੁੱਝ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ,ਨਿਊਟਨ ਇੰਨਾ ਨਰਾਜ਼ ਹੋਏ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਬਹਿਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਏ। ਹੁੱਕ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਦੋਨੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਦਲੀਲ਼ ਦਿੱਟੀ ਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਣਾਂ ਜਾਂ ਅਤੀ ਸੂਖਮ ਕਣਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ,ਜੋ ਸੰਘਣੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਅਪਵਰਤਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਲੇਕਿਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਵਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਤਰੰਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਰਨਾ ਜਰੁਰੀ ਸੀ।
ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਵੱਲ ਯੋਗਦਾਨ
1675 ਦੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਲ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂਤਰਣ ਹੇਤੁ,ਈਥਰ ਦੀ ਹਾਜਰੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤਾ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੇਨਰੀ ਮੋਰ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਪਿੱਛੋਂ ਰਸਾਇਣ ਵਿੱਦਿਆ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ਵਧ ਗਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਈਥਰ ਨੂੰ ਕਣਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਆਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਗੁਪਤ ਬਲਾਂ ਉੱਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਜਾਨ ਮੇਨਾਰਡ ਕੇਨੇਜ,ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਉੱਤੇ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਕਈ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ,ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਿਊਟਨ ਮੰਤਕ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਸਨ : ਉਹ ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਨੰਬਰ ਉੱਤੇ ਸਨ।[18] ਰਸਾਇਣ ਵਿੱਦਿਆ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਦੀ ਰੁਚੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ (ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਰਸਾਇਣ ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਪਸ਼ਟ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਸੀ )। 1677 ਵਿੱਚ, ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਯਾਂਤਰਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ,ਅਰਥਾਤ,ਗੁਰੁਤਾਕਰਸ਼ਣ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਹੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਦੇ ਕੇਪਲਰ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ,ਗ੍ਰਿਹਾਂ ਦੀ ਜਮਾਤ ਪਰ ਗੁਰੁਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ,ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਹੁੱਕ ਅਤੇ ਫਲੇਮਸਟੀਡ ਦੇ ਸੋਧ ਕਾਰਜ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਰਮ ਵਿੱਚ ਡੀ ਮੋਟੂ ਕੋਰਪੋਰਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਤੀਜੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਫ਼ਤਾਰ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹੇ ਪ੍ਰਿੰਸਿਪਿਪੀਆ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।
ਪ੍ਰਿੰਸਿਪੀਆ
ਫਿਲੋਸੋਫੀ ਨੇਚੁਰੇਲਿਸ ਪ੍ਰਿੰਸਿਪੀਆ ਮੇਥੇਮੇਟਿਕਾ( ਜਿਸਨੂੰ ਹੁਣ ਪ੍ਰਿੰਸਿਪੀਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ )ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਏਡਮੰਡ ਸਹੇਲੀ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 5 ਜੁਲਾਈ 1687 ਨੂੰ ਹੋਇਆ।ਇਸ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਗਤੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਨੇਮ ਦਿੱਤੇ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਸੁਧਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਲਈ ਲੈਟਿਨ ਸ਼ਬਦ ਗਰੇਵਿਟਾਸ ( ਭਾਰ )ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਿਸਨੂੰ ਗੁਰੂਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ,ਬਾਯਲ ਦੇ ਨਿਯਮ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਾਤਮਕ ਪ੍ਰਮਾਣ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਕਰਿਆ ਕਰ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਜੋਰ ਦੀ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋਈ,ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਏਜੇਂਸੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਿੰਸਿਪਿਆ ਦੇ ਨਾਲ,ਨਿਊਟਨ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ੁਹਰਤ ਮਿਲੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਮਕਬੂਲੀਅਤ ਮਿਲੀ,ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਸਨ,ਸਵਿਟਜਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਜੰਮੇ ਨਿਕੋਲਸ ਫਤੀਯੋ ਦੇ ਦਿਉਲੀਇਰ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗਹਿਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣ ਗਿਆ, ਜੋ 1693 ਵਿੱਚ ਤਦ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਨਿਊਟਨ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਏ।
ਧਾਰਮਿਕ ਯੋਗਦਾਨ
1690 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ,ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਕਈ ਧਾਰਮਿਕ ਸੋਧ ਲਿਖੇ ਜੋ ਬਾਇਬਲ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਵਿਆਖਿਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਨ।ਹੇਨਰੀ ਮੋਰ ਦੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਦਵੈਤਵਾਦ ਲਈ ਅਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਲਿਖਤ ਜਾਨ ਲੋਕੇ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਵਿਵਾਦਿਤ ਮੰਨਿਆ ਸੀ,ਜਿਸਨੂੰ ਕਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਬਾਅਦ ਦੇ ਕਾਰਜ
ਨਿਊਟਨ 1689 ਤੋਂ 1690 ਤੱਕ ਅਤੇ 1701 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ। ਲੇਕਿਨ ਕੁੱਝ ਸਰੋਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਅਨਾਜ ਕੋਠੜੀ ਉੱਤੇ ਅਧਰਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ।[19] 1696 ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਸ਼ਾਹੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਵਾਰਡਨ ਦਾ ਪਦ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਲੰਦਨ ਚਲੇ ਗਏ,ਇਹ ਪਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ-ਖਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਖਜ਼ਾਨਚੀ,ਹੈਲਿਫੈਕਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਰਲ,ਚਾਰਲਸ ਮੋਂਤਾਗੁ ਦੇ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਕਰਣ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਟਕਸਾਲ ਦਾ ਕਾਰਜ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ, ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਸਟਰ ਲੁਕਾਸ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਨੱਚਣ ਲੱਗੇ (ਅਤੇ ਏਡਮੰਡ ਸਹੇਲੀ ਲਈ ਅਸਥਾਈ ਟਕਸਾਲ ਸ਼ਾਖਾ ਦੇ ਉਪ-ਖਜ਼ਾਨਚੀ ਦਾ ਪਦ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ )। 1699 ਵਿੱਚ ਲੁਕਾਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਊਟਨ ਸ਼ਾਇਦ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਾਸਟਰ ਬਣੇ,ਇਸ ਪਦ ਉੱਤੇ ਨਿਊਟਨ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਬਣੇ ਰਹੇ।ਇਹ ਨਿਯੁੱਕਤੀਆਂ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ-ਵਿਹੂਣੇ ਪਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਈ ਗਈਆਂ ਸਨ,ਲੇਕਿਨ ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਤੋਂ ਲਿਆ, 1701 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੈੰਬਰਿਜ ਦੇ ਕਰਤੱਵਾਂ ਤੋਂ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਏ, ਅਤੇ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਮੁਦਰਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ 1705 ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਐਨੀ ਨੇ ਨਿਊਟਨ ਨੂੰ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ,ਕੈੰਬਰਿਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਾਹੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਨਾਈਟ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਦਿੱਤੀ।ਇਹ ਨਾਈਟ ਦੀ ਪਦਵੀ ਨਿਊਟਨ ਨੂੰ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਾਰਜ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਉਪਾਧੀ ਮਈ 1705 ਵਿੱਚ ਸੰਸਦੀ ਚੋਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।[20]
ਮੌਤ
ਨਿਊਟਨ ਦੀ ਮੌਤ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ 31 ਮਾਰਚ 1727 ਨੂੰ ਹੋਈ,[ਪੁਰਾਣੀ ਸ਼ੈਲੀ 20 ਮਾਰਚ 1726],ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਸਟਮਿੰਸਟਰ ਐਬੇ ਵਿੱਚ ਦਫਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ,ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਰਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ,ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰਾਸਾਇਣਕ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ।
ਸਮਕਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ
ਫਰੇਂਚ ਗਣਿਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੋਸੇਫ ਲੁਈਸ ਲਾਗਰੇਂਜ ਅਕਸਰ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਨਿਊਟਨ ਵੱਡੇ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲਾ ਸੀ,ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਵੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।[21] ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ ਅਲੇਕਜੇਂਡਰ ਪੋਪ ਨੇ ਨਿਊਟਨ ਦੀਆਂ ਉਪਲੱਬਧੀਆਂ ਦੇ ਦੁਆਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿਮਰਤੀ - ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ : Nature and natures laws lay hid in night ; God said Let Newton be and all was light .
ਨਿਊਟਨ ਆਪਣੀ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਦਾ ਦੱਸਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸੰਕੋਚ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਫਰਵਰੀ 1676 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਰਾਬਰਟ ਹੁਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ : If I have seen further it is by standing on ye shoulders of Giants ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ,ਨਿਮਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕਹੇ ਗਏ ਇੱਕ ਕਥਨ ਦੇ ਇਲਾਵਾ,ਹੁੱਕ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹਮਲਾ ਸਨ (ਜੋ ਘੱਟ ਉਚਾਈ ਦਾ ਅਤੇ ਕੁੱਬਾ ਸੀ )।ਉਸ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਨਿਊਟਨ ਨੇ ਲਿਖਿਆ : ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਕਿਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਈ ਦੇਵਾਂਗਾ ਲੇਕਿਨ ਆਪਣੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੁੰਡਾ ਹਾਂ ਜੋ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਉੱਤੇ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਹੁਣ ਅਤੇ ਤਦ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ,ਇੱਕ ਜਿਆਦਾ ਚੀਕਣਾ ਪੱਥਰ ਜਾਂ ਇੱਕ ਜਿਆਦਾ ਸੁੰਦਰ ਖੋਲ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਇਹ ਇੰਨਾ ਬਹੁਤ ਸਮੁੰਦਰ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਖੋਜਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਹੈ।[22][23]
ਯਾਦਗਾਰ
ਨਿਊਟਨ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ(1731)ਵੇਸਟਮਿੰਸਟਰ ਐਬੇ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਇਸਨੂੰ ਮੂਰਤੀਕਾਰ ਮਾਇਕਲ ਰਿਜਬਰੇਕ ਨੇ ਸਫੇਦ ਅਤੇ ਧੁੰਦਲੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਹੈ,ਜਿਸਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਿਲਿਅਮ ਕੈਂਟ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਇਸ ਯਾਦਗਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਨ ਦੀ ਮੂਰਤ ਪੱਥਰ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਕਬਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੱਜੀ ਕੁਹਣੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਈ ਮਹਾਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉੱਤੇ ਰੱਖੀ ਹੈ,ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਖੱਬਾ ਹੱਥ ਇੱਕ ਗਣਿਤ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।[24]
ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸਟੀਫਨ ਡੀ . ਸਨੋਬੇਲੇਨ ਦਾ ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਇਜੈਕ ਨਿਊਟਨ ਇੱਕ ਅਧਰਮੀ ਸਨ। ਲੇਕਿਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਕੋ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਵਿਦਵਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਿਜੀ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਸਕਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗੁਸੈਲਾਪਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇੱਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ,ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਕੱਟਰਪੰਥੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਵਿਚਾਰ ਹਨ,ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਹੈ,ਪਵਿੱਤਰ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ,ਵੱਲ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ ਤਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਵਿਤਰ ਸੰਸਕਾਰ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਵੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਹਵਾਲੇ
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ
ਬਾਹਰਲੇ ਲਿੰਕ
ਲਿਖਤਾਂ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
