ਵੈਸ਼

ਵੈਸ਼ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: वैश्य ) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਚਾਰ ਵਰਣਾਂ (ਬ੍ਰਹਮਣ, ਖੱਤਰੀ, ਵੈਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੂਦਰ) ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਰਣ ਹੈ। ਵੈਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਤੀਜੇ ਦਰਜੇ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

This box: view talk edit
॥ सनातन धर्म ॥ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ 'ਤੇ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ
ਇਤਿਹਾਸ · ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ
ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ · ਆਗਮ
ਯਕੀਨ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ
ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ · ਮੁਕਤੀ
ਕਰਮ · ਪੂਜਾ · ਮਾਇਆ
ਦਰਸ਼ਨ · ਧਰਮ
ਵੇਦਾਂਤ ·ਯੋਗ
ਸ਼ਾਕਾਹਾਰ  · ਆਯੁਰਵੇਦ
ਯੱਗ · ਸੰਸਕਾਰ
ਭਗਤੀ {{ਹਿੰਦੂ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ}}
ਗ੍ਰੰਥ
ਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ · ਵੇਦਾਂਗ
ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗ੍ਰੰਥ · ਜੰਗਲੀ
ਉਪਨਿਸ਼ਦ · ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ
ਰਾਮਾਇਣ · ਮਹਾਂਭਾਰਤ
ਨਿਯਮ · ਪੁਰਾਣ
ਸ਼ਿਕਸ਼ਾਪਤਰੀ · ਵਚਨਾਮ੍ਰਤ
ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ
ਦੈਵੀ ਧਰਮ ·
ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ
ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸੰਤ · ਮੰਦਿਰ ਦੇਵਸਥਾਨ
ਯੱਗ · ਮੰਤਰ
ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ · ਤਿਓਹਾਰ
ਵਿਗ੍ਰਹ
ਫਾਟਕ:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ
ਹਿੰਦੂ ਤੱਕੜੀ ਢਾਂਚਾ

ਵੈਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਪਾਰਕ ਧੰਦੇ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਰਵਾਇਤੀ ਫਰਜ਼

ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੇ ਵੈਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ, ਵਪਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ ਬਣ ਗਏ।^[1] ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉੱਚ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਦੇ ਸਨ।^[2] ਵੈਸ਼, ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਅਤੇ ਖੱਤਰੀ ਵਰਣਾਂ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਖਿਆ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਵਿਜਾ ਦੇ ਰੁਤਬੇ ("ਦੋ ਵਾਰ ਪੈਦਾ ਹੋਏ", ਦੂਜਾ ਜਾਂ ਅਧਿਆਤਮਕ ਜਨਮ) ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।^[3] ਭਾਰਤੀ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੱਕ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।^[4]

ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਵੈਸ਼ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਵਣਜ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਰਾਮ ਸ਼ਰਨ ਸ਼ਰਮਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੁਪਤ ਸਾਮਰਾਜ ਇੱਕ ਵੈਸ਼ ਵੰਸ਼ ਸੀ ਜੋ "ਸ਼ਾਇਦ ਦਮਨਕਾਰੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਸੀ"।^[5]

ਅਹਿੰਸਾਵਾਦੀ ਹੋਣ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੈਸ਼ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਹੋਰ ਦੇਖੋ

• ਬਾਣੀਆ
• ਬ੍ਰਾਹਮਣ
• ਖੱਤਰੀ

ਹਵਾਲੇ

1. Boesche, Roger (1 March 2003). The First Great Political Realist. p. 24. ISBN 978-0-73910-607-5.
2. Pollard. E., Roserngerg. C., Tignor, R. L. (2015). Worlds together Worlds Apart Volume 1. New York, NY: W.W. Norton &Company, Inc. p. 142. ISBN 978-0-393-91847-2.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
3. Madan, Gurmukh Ram (1979). Western Sociologists on Indian Society: Marx, Spencer, Weber, Durkheim, Pareto. Taylor & Francis. p. 112. ISBN 978-0-71008-782-9.
4. Embree, Ainslie Thomas; Gluck, Carol (1 January 1997). Asia in western and world history. M.E. Sharpe. p. 361. ISBN 978-1-56324-265-6.
5. Sharma, Ram Sharan (2003) [2001]. Early medieval Indian society: a study in feudalisation. Orient Blackswan. p. 69. ISBN 978-8-12502-523-8. Retrieved 26 January 2012.

External links

• Vaishya ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੀਡੀਆ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੈ
• All India Vaish Federation Archived 2014-12-18 at the Wayback Machine.