ਮਹਾਂ ਧਮਾਕਾ

ਮਹਾਂ ਧਮਾਕਾ, ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਬਿਗ ਬੈਂਗ (English: Big Bang), ਅਜੋਕਾ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਅਗੇਤਰੇ ਵਿਕਾਸ ਉੱਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।^[1][2] ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਮੁਤਾਬਕ ਮਹਾਂ ਧਮਾਕਾ, ਜਿਹਨੂੰ ਬਿਗ ਬੈਂਗ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਲਗਭਗ 13.798 ± 0.037 ਬਿਲੀਅਨ (ਅਰਬ) ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ^{[3][4][5][6][7][8]} ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਉਮਰ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।^{[9][10][11][12]} ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਗਰੋਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਰਮ ਅਤੇ ਸੰਘਣੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਵਾਹੋਦਾਹੀ ਫੈਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੁਢਲੇ ਫੈਲਾਅ ਮਗਰੋਂ ਇਹ ਖਾਸਾ ਠੰਡਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਊਰਜਾ ਅਨੇਕਾਂ ਉਪ-ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕਣਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿਜਲਾਣੂ, ਨਿਊਟਰਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੋਨ, ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕੇ। ਭਾਵੇਂ ਸਰਲ ਅਤੇ ਹੌਲੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਬਿਨਾਂ ਚਾਰਜ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਬਣਨ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਤੱਤ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਸੀ ਜਿਸ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੀਲੀਅਮ ਅਤੇ ਲੀਥੀਅਮ ਵੀ ਬਣੇ। ਇਹਨਾਂ ਮੂਲ ਪੁਰਾਤਨ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬੱਦਲ ਗੁਰੂਤਾ ਖਿੱਚ ਦੇ ਅਸਰ ਹੇਠ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਅਕਾਸ਼-ਗੰਗਾਵਾਂ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਤੱਤ ਇਹਨਾਂ ਤਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਨਛੱਤਰ-ਧਮਾਕਿਆਂ (ਸੁਪਰਨੋਵਾ) ਮੌਕੇ ਬਣੇ ਸਨ। ਬੈਲਜੀਆਈ ਕੈਥੋਲਿਕ ਪੁਜਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੌਰਜ ਲਮੇਤਰ ਨੇ 1927 ਵਿੱਚ ਮਹਾਂ ਧਮਾਕਾ ਥਿਊਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਦਿੱਤੀ। ਮਹਾਂ ਧਮਾਕਾ ਮਾਡਲ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਐਲਬਰਟ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਦੀ ਆਮ ਰੈਲੇਟੀਵਿਟੀ ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸੱਭਿਅਕ ਅਤੇ ਸਪੇਸ ਦੇ isotropy ਤੌਰ ਆਸਾਨ ਧਾਰਨਾ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।1929 ਵਿੱਚ ਐਡਵਿਨ ਹਬਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦੂਰਬੀਨ ਨਾਲ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬਿਗ ਬੈਂਗ ਥਿਊਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਮਹਾਂ ਧਮਾਕਾ ਮਾਡਲ ਮੁਤਾਬਕ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਇੱਕ ਅਤਿ-ਸੰਘਣੇ ਅਤੇ ਗਰਮ ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਫੈਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਮ ਸਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਖ਼ਲਾਅ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਅਕਾਸ਼-ਗੰਗਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਾਗ਼-ਲੱਗਿਆ ਭੁਕਾਨਾ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਕਿਸੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਚਪਟੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਫੈਲਾਅ ਨੂੰ ਦਰਸਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ

1. ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧੀਰ (2012). ਬਿੱਗ ਬੈਂਗ ਤੋਂ ਬਿੱਗ ਕਰੰਚ Big Bang ton Big Crunch. ਯੂਨੀਸਟਾਰ ਬੁੱਕਸ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ.
2. Wollack, Edward J. (10 December 2010). "Cosmology: The Study of the Universe". Universe 101: Big Bang Theory. NASA. Archived from the original on 14 ਮਈ 2011. Retrieved 27 April 2011. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help): « The second section discusses the classic tests of the Big Bang theory that make it so compelling as the likely valid description of our universe. »
3. "Planck reveals an almost perfect universe". Planck. ESA. 2013-03-21. Retrieved 2013-03-21.
4. Staff (21 March 2013). "Planck Reveals An Almost Perfect Universe". ESA. Retrieved 21 March 2013.
5. Clavin, Whitney; Harrington, J.D. (21 March 2013). "Planck Mission Brings Universe Into Sharp Focus". NASA. Retrieved 21 March 2013.
6. Overbye, Dennis (21 March 2013). "An Infant Universe, Born Before We Knew". New York Times. Retrieved 21 March 2013.
7. Boyle, Alan (21 March 2013). "Planck probe's cosmic 'baby picture' revises universe's vital statistics". NBC News. Archived from the original on 23 ਮਾਰਚ 2013. Retrieved 21 March 2013. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
8. "How Old is the Universe?". WMAP- Age of the Universe. The National Aeronautics and Space Administration (NASA). 2012-12-21. Retrieved 2013-01-01. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help)
9. Komatsu, E.; et al. (2009). "Five-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe Observations: Cosmological Interpretation". Astrophysical Journal Supplement. 180 (2): 330. arXiv:0803.0547. Bibcode:2009ApJS..180..330K. doi:10.1088/0067-0049/180/2/330. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help)
10. Menegoni, E.; et al. (2009). "New constraints on variations of the fine structure constant from CMB anisotropies". Physical Review D. 80 (8): 087302. arXiv:0909.3584. Bibcode:2009PhRvD..80h7302M. doi:10.1103/PhysRevD.80.087302. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help)
11. "Origins: CERN: Ideas: The Big Bang". The Exploratorium. 2000. Archived from the original on 2 ਸਤੰਬਰ 2010. Retrieved 3 September 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
12. Keohane, J. (8 November 1997). "Big Bang theory". Ask an astrophysicist. GSFC/NASA. Archived from the original on 2 ਸਤੰਬਰ 2010. Retrieved 3 September 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)