ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ From Wikipedia, the free encyclopedia
ਅਸਮੀਯਾ ਭਾਸ਼ਾ ਉੱਤਰੀ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾਈ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਇਹ ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦ-ਆਰੀਆ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾ, ਮੈਥਿਲੀ, ਉੜੀਆ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਨਾਲ਼ ਇਸ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ।
| 'ਅਸਮੀਯਾ(Assamese)' | |
|---|---|
| Asamiya | |
| অসমীয়া Axomiya / Oxomiya | |
 | |
| ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇ | ਭਾਰਤ ਤੋ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ |
| ਇਲਾਕਾ | ਅਸਮ, ਅਰੁਨਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਨਾਗਾਲੈਂਡ[1] |
Native speakers | 15 ਮਿਲੀਅਨ (2007)[2] |
ਹਿੰਦ-ਯੂਰਪੀ
| |
| ਉੱਪ-ਬੋਲੀਆਂ |
|
ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧ | 'ਅਸਮੀਯਾ ਵਰਣਮਾਲਾ' 'ਅਸਮੀਯਾ ਬ੍ਰੇਲ' |
| ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਥਿਤੀ | |
ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ | ਭਾਰਤ (ਅਸਮ) |
| ਰੈਗੂਲੇਟਰ | 'ਅਸਾਮ ਸਾਹਿਤਯ ਸਭਾ' (ਅਸਾਮ ਦੀ ਸਾਹਿਤਯ/ਅਲੰਕਾਰਿਕ(Rhetorical) ਕਾਂਗਰਸ) |
| ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | – |
| ਭਾਸ਼ਾਈਗੋਲਾ | 59-AAF-w |
ਅਸਮੀਯਾ ਸਾਹਿਤ ਦੀ 16ਵੀ ਸਦੀ ਵਲੋਂ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਧਾਰਾ ਨੂੰ ਛੇ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅਸਮੀਯਾ ਦੀ ਪਾਰੰਪਰਕ ਕਵਿਤਾ ਉੱਚਵਰਗ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਸੀ। ਭਰਤ੍ਰਦੇਵ (1558 - 1638) ਨੇ ਅਸਮੀਯਾ ਗੱਦ-ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਸੁਗਠਿਤ ਰੂਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ। ਦਾਮੋਦਰ ਦੇਵ ਨੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜੀਵਨੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਪੁਰੁਸ਼ੋੱਤਮ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਵਿਆਕਰਨ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਅਠਾਰਵੀਂ ਸ਼ਤਾਵਦੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਦਸ਼ਕ(ਦਹਾਕਿਆਂ) ਤੱਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਬਦੀਲੀ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ। ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਚਾਲ੍ਹੀ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਅਸਮਿਆ ਸਾਹਿਤ ਉੱਤੇ ਬੰਗਲਾ ਦਾ ਵਰਚਸਵ ਬਣਾ ਰਿਹਾ। ਅਸਮੀਯਾ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਅੱਗਰਵਾਲ (1858 - 1938), ਲਕਸ਼ਮੀਨਾਥ ਬੇਜਬਰੁਆ (1867 - 1838), ਅਤੇ ਹੇਮਚੰਦਰ ਗੋਸਵਾਮੀ (1872 - 1928) ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਰਿਹਾ। ਅਸਮਿਆ ਵਿੱਚ ਛਾਇਆਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਛੇੜਨੇ ਵਾਲੀ ਮਾਸਿਕ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਜੋਨਾਕੀ ਦਾ ਅਰੰਭ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨੀਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਉਪੰਨਿਆਸਕਾਰ 'ਪਦਮਨਾਭ ਗੋਹੇਨ ਬਰੁਆ' ਅਤੇ 'ਰਜਨੀਕੰਤ ਬਾਰਦੋਲੋਈ' ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਉਪੰਨਿਆਸ ਲਿਖੇ। ਸਮਾਜਿਕ ਉਪਨਿਆਸ(ਨਾਵਲ) ਦੇ ਖ਼ੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੇਵਾਚੰਦਰ ਤਾਲੁਕਦਾਰ ਅਤੇ ਬੀਨਾ ਬਰੁਆ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਵਲੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਿਰੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰਿਆ ਨੂੰ ਮ੍ਰਤਿਅੰਜੈ ਉਪੰਨਿਆਸ ਲਈ ਗਿਆਨਪੀਠ ਇਨਾਮ ਵਲੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਪਨਿਆਸ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। 40ਵੇਂ ਅਤੇ 50ਵੇਂ ਦਸ਼ਕ ਦੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੱਦ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਲੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਸ਼ਾਈ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਇਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਆਰਿਆ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾ, ਮੈਥਲੀ, ਉੜੀਆ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਵਲੋਂ ਇਸ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸਮਿਆ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਸਤਾਰਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਲੋਂ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸਾਹਿਤਿਅਕ ਅਭਿਰੁਚੀਆਂ ਦਾ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਤੇਰ੍ਹਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿੱਚ ਰੁਦਰ ਕਾਂਡਾਲੀ ਦੇ ਦਰੋਣ ਪਰਵ (ਮਹਾਂਭਾਰਤ) ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਕਿਸ਼ਨ ਕਾਂਡਾਲੀ ਦੇ ਰਾਮਾਇਣ ਵਲੋਂ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ। ਵੈਸ਼ਣਵੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਰਾਜਸੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਜੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ੰਕਰ ਦੇਵ (1449 - 1568) ਨੇ ਆਪਣੀ ਲੰਮੀ ਜੀਵਨ-ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਸਵਰਚਿਤ ਕਵਿਤਾ, ਨਾਟਯ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਵਲੋਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਿਆ।
ਅਸਮੀਯਾ ਪੂਰਬ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਸਮ(ਅਸਾਮ) ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਸਮ ਦੀ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੂਰਬੋਤ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਸਮਿਆ ਆਧਾਰਿਤ ਕਰਯੋਲ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਅਤੇ ਅਸਮ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸਮਿਆਵਕਤਾਵਾਂਦੀ ਛੋਟੀ ਗਿਣਤੀ ਭੁਟਾਨ ਅਤੇ ਬਾਂਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ 13 ਲੱਖ[3] ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਦੇਸ਼ੀ ਵਕਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.