ਹਰਿਦੁਆਰ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਨਗਰੀ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ਹਰਿਦੁਆਰ (ਹਰਦੁਆਰ), ਹਰਦੁਆਰ ਜਿਲਾ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਪਵਿਤਰ ਨਗਰ ਅਤੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਬੋਰਡ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ, ਹਰਦੁਆਰ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹਰਿ ( ਰੱਬ ) ਦਾ ਦਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰਦੁਆਰਹਿੰਦੁਵਾਂਦੇ ਸੱਤ ਪਵਿਤਰ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
3139 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਆਪਣੇ ਸਰੋਤ ਗੌਮੁਖ ( ਗੰਗੋਤਰੀ ਹਿਮਨਦ ) ਵਲੋਂ ੨੫੩ ਕਿਮੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਕੇ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਹਰਦੁਆਰ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਕਸ਼ੇਤਰੋ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਹਰਦੁਆਰ ਨੂੰ ਗੰਗਾਦਵਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਜਿਹਾ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੈ ਉਹ ਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਉੱਤੇ ਗੰਗਾਜੀ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰਦੁਆਰ ਉਹ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਕੁੱਝ ਬੂੰਦਾਂ ਭੁੱਲ ਵਲੋਂ ਘਡੇ ਵਲੋਂ ਡਿੱਗ ਗਈਆਂ ਜਦੋਂ ਖਗੋਲੀ ਪੰਛੀ ਗਰੁੜ ਉਸ ਘਡੇ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਲੈ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਚਾਰ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਗਿਰੀਆਂ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਥਾਨ ਹੈ : - ਉੱਜੈਨ, ਹਰਦੁਆਰ, ਨਾਸਿਕ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗ। ਅੱਜ ਇਹ ਉਹ ਸਥਾਨ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਚਾਰਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ੩ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ੧੨ਵੇਂ ਸਾਲ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਮਹਾਕੁੰਭ ਆਜੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਲੋਂ ਕਰੋਡੋਂ ਤੀਰਥਯਾਤਰੀ, ਭਕਤਜਨ, ਅਤੇ ਪਰਯਟਨ ਇੱਥੇ ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਨੂੰ ਮਨਾਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਤਟ ਉੱਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰ ਢੰਗ ਵਲੋਂ ਇਸਨਾਨ ਇਤਆਦਿ ਕਰਦੇ ਹੈ।
ਉਹ ਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਉੱਤੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਡਿੱਗੀ ਸੀ ਉਸਨੂੰ ਹਰ - ਦੀ - ਪੌਡੀ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕੁੰਡ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਮਤਲੱਬ ਹੈ ਰੱਬ ਦੇ ਪਵਿਤਰ ਕਦਮ। ਹਰ - ਦੀ - ਪੌਡੀ, ਹਰਦੁਆਰ ਦੇ ਸਭਤੋਂ ਪਵਿਤਰ ਘਾਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਲੋਂ ਭਕਤੋਂ ਅਤੇ ਤੀਰਥਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਜਥੇ ਤਯੋਹਾਰੋਂ ਜਾਂ ਪਵਿਤਰ ਦਿਵਸਾਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਇਸਨਾਨ ਕਰਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਸਨਾਨ ਕਰਣਾ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਰਦੁਆਰ ਜਿਲਾ, ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਡਿਵੀਜਨਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰੀ ਦੇ ਭਾਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ 29 ਦਿਸੰਬਰ 1988 ਨੂੰ ਅਸਤੀਤਵ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। 24 ਸਿਤੰਬਰ 1998 ਦੇ ਦਿਨ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਨੇ ਜਵਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਨਰਗਠਨ ਵਿਧੇਯਕ, 1998 ਪਾਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਓੜਕ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਨੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਸਮੂਹ ਵਿਧਾਨ - ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਨਰਗਠਨ ਅਧਿਨਿਯਮ 2000 ਪਾਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ 9 ਨਵੰਬਰ, 2000, ਦੇ ਦਿਨ ਹਰਦੁਆਰ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ-ਰਾਜ ਦੇ ੨੭ਵੇਂ ਨਵਗਠਿਤ ਰਾਜ ਉਤਰਾਖੰਡ ( ਤੱਦ ਉੱਤਰਾਂਚਲ ) ਦਾ ਭਾਗ ਬਣ ਗਿਆ। ਅੱਜ, ਇਹ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਵਲੋਂ ਪਰੇ, ਰਾਜ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਕ ਗੰਤਵਿਅ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਤੇਜੀ ਵਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਤੇਜੀ ਵਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦਾ ਉਦਯੋਗਕ ਏਸਟੇਟ, ਰਾਜ ਢਾਂਚਾਗਤ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਕ ਵਿਕਾਸ ਨਿਗਮ, SIDCUL ( ਸਿਡਕੁਲ ) , ਭੇਲ ( ਭਾਰਤ ਹੈਵੀ ਇਲੇਕਟਰਿਕਲਸ ਲਿਮਿਟੇਡ ) ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਹਾਇਕ।