ਸੰਧਾਰਿਤਰ

ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਜਾਂ ਕੈਪੇਸਿਟਰ (Capacitor), ਬਿਜਲਈ ਪਰਿਪਥ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੁਕਤ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਦੋ ਸਿਰਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਵਿੱਚ ਧਾਤੁ ਦੀ ਦੋ ਪਲੇਟਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੇ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕੁਚਾਲਕ ਡਾਇਏਲੇਕਟਰਿਕ ਪਦਾਰਥ (ਜਿਵੇਂ ਕਾਗਜ, ਪਾਲੀਥੀਨ, ਪੇਕਾ ਘਰ ਆਦਿ) ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੇ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਧਾਰਾ ਦਾ ਪਰਵਾਹ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸਦੀਆਂ ਦੋਨਾਂ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਾ ਵਿਭਵਾਂਤਰ ਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲੇ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਨਿਅਤ ਡੀਸੀ ਵਿਭਵਾਂਤਰ ਲਗਾਉਣ ਉੱਤੇ ਸਥਾਈ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਧਾਰਾ ਨਹੀਂ ਵਗਦੀ। ਪਰ ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੇ ਦੋਨੋਂ ਸਿਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤਿਆਵਰਤੀ ਵਿਭਵਾਂਤਰ ਲਗਾਉਣ ਉੱਤੇ ਉਸਦੇ ਪਲੇਟਾਂ ਉੱਤੇ ਸੈਂਚੀਆਂ ਆਵੇਸ਼ ਘੱਟ ਜਾਂ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਬਾਹਰ ਪਰਿਪਥ ਵਿੱਚ ਧਾਰਾ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਤੋਂ ਹੋਕੇ ਡੀਸੀ ਧਾਰਾ ਨਹੀਂ ਵਗ ਸਕਦੀ। ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੀ ਧਾਰਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਵਿਭਵਾਂਤਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਨਿੰਨਾਂਕਿਤ ਸਮੀਕਰਣ ਨਾਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ -

${\displaystyle I=C{dU \over dt}}$

ਵੱਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸੰਧਾਰਿਤਰ

ਜਿੱਥੇ:

• I ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੇ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰੁੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਧਾਰਾ ਹੈ,
• U ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੇ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਾ ਵਿਭਵਾਂਤਰ ਹੈ,
• C ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੀ ਧਾਰਿਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੇ ਪਲੇਟਾਂ ਦੀ ਦੂਰੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਉਕਤ ਡਾਇਏਲੇਕਟਰਿਕ ਪਦਾਰਥ, ਪਲੇਟਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਿਆਮਿਤੀਏ ਗੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਧਾਰਿਤਰ ਦੀ ਧਾਰਿਤਾ ਨਿੱਚੇ ਲਿਖੇ ਸਮੀਕਰਣ ਵਲੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੈ -

${\displaystyle Q=C\cdot U}$