ਲੰਡਨ
ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ਲੰਡਨ (/ˈlʌndən/ ( ਸੁਣੋ)) ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।[6][7] ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਥੇਮਜ਼ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰੋਮਨ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਨੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂਮ "ਲੰਡੇਨੀਅਮ" ਰੱਖਿਆ ਸੀ।[8] ਲੰਡਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਲ, ਸਿਟੀ ਆਫ ਲੰਡਨ, ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ 1.12-square-mile (2.9 km2) ਮੱਧਕਾਲ ਸੀਮਾਵਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਂਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।[9][10][11] ਇਸਨੂੰ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।[12][13] ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਮੇਅਰ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਅਸੈਂਬਲੀ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।[14][note 1][15]
ਲੰਡਨ | |
---|---|
ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ | |
ਗੁਣਕ: 51°30′26″N 0°7′39″W | |
ਸਰਵਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਰਾਜ | ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ |
ਦੇਸ਼ | ਇੰਗਲੈਂਡ |
ਖੇਤਰ | ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ |
ਰੋਮਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ | ਅੰ.43 ਈ. (ਲੰਡੀਨੀਅਮ ਵਜੋਂ) |
ਦੇਸ਼ | ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ & ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ |
ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ | ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ & 32 ਨਗਰ |
ਸਰਕਾਰ | |
• ਕਿਸਮ | ਵਿਵਸਥਿਤ ਅਧਿਕਾਰ |
• ਬਾਡੀ | ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ |
• ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਸੰਸਥਾ | ਲੰਡਨ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ |
• ਲੰਡਨ ਅਸੰਬਲੀ | 14 ਚੋਣ ਖੇਤਰ |
• ਯੂ.ਕੇ. ਸੰਸਦ | 73 ਚੋਣ ਖੇਤਰ |
• ਯੂਰਪੀ ਸੰਸਦ | ਲੰਡਨ ਹਲਕਾ |
ਖੇਤਰ | |
• ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ | 1,572 km2 (607 sq mi) |
• ਸ਼ਹਿਰੀ | 1,737.9 km2 (671.0 sq mi) |
• ਮੈਟਰੋ | 8,382 km2 (3,236 sq mi) |
ਉੱਚਾਈ | 35 m (115 ft) |
ਆਬਾਦੀ (2016) | |
• ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ | 87,87,892 |
• ਘਣਤਾ | 5,590/km2 (14,500/sq mi) |
• ਸ਼ਹਿਰੀ | 97,87,426 |
• ਮੈਟਰੋ | 1,40,40,163[2] |
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਂ | ਲੰਡਨੀਅਰ ਕੋਕਨੀ (ਬੋਲਚਾਲ) |
GVA (2016) | |
• ਕੁੱਲ | £396 ਬਿਲੀਅਨ (US$531 ਬਿਲੀਅਨ)[4] |
• ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ | £45,046 (US$60,394)[5] |
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | UTC (ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਮੀਨ ਸਮਾਂ) |
• ਗਰਮੀਆਂ (ਡੀਐਸਟੀ) | ਯੂਟੀਸੀ+1 (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਗਰਮੀ ਦਾ ਸਮਾਂ) |
ਪੋਸਟਕੋਡ ਖੇਤਰ | 22 ਖੇਤਰ
|
ਏਰੀਆ ਕੋਡ | 9 ਖੇਤਰ ਕੋਡ
|
Police | ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਪੁਲਿਸ |
GeoTLD | .london |
ਵੈੱਬਸਾਈਟ | london.gov.uk |
ਲੰਡਨ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੋਇਆ ਗਲੋਬਲ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ,[16][17] ਜੋ ਕਿ ਕਲਾ, ਕਾਮਰਸ, ਸਿੱਖਿਆ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਫੈਸ਼ਨ, ਫਾਇਨਾਂਸ, ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਮੀਡੀਆ, ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਰਵਿਸ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਯਾਤਰਾਸਥੱਲ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਪੱਖੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ।[18][19][20] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿੱਤੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ।[21][22][23][24] ਇਸਦਾ ਜੀਡੀਪੀ ਖੇਤਰ ਪੱਖੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵਾਂ/ਛੇਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹੈ।[note 2][25][26]
ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।[27] ਇਸਦੀ ਅਨੁਮਾਨਤ ਮਿਡ-2016 ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਜਨਸੰਖਿਆ (ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ) 8,787,892 ਸੀ,[28] ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ[29] ਅਤੇ ਯੂ.ਕੇ. ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 13.4% ਹਿੱਸਾ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[30] 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ 9,787,426 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੈਰਿਸ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਹੈ। [31] ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮਹਾਂਨਗਰ ਖੇਤਰ 2016 ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ 14,040,163 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ ਸ਼ਹਿਰ-ਖੇਤਰ (ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ) ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ 22.7 ਮਿਲੀਅਨ।[32][33] ਲੰਡਨ 1831 ਤੋਂ 1925 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ।[34]
ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਲੰਡਨ ਦਾ ਟਾਵਰ; ਕੇਊ ਗਾਰਡਨ; ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਦੇ ਪੈਲੇਸ, ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਐਬੇ ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਮਾਰਗਰੇਟ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇਹ ਸਾਈਟ; ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਾ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਆਬਜਰਵੇਟਰੀ, ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਪ੍ਰਾਈਮ ਮੈਰੀਡੀਅਨ, 0 ° ਲੰਬਕਾਰ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿੱਚ ਮੀਨ ਟਾਈਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ)।[35] ਹੋਰ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲਸ, ਲੰਡਨ ਆਈ, ਪਿਕਕਾਡੀਲੀ ਸਰਕਸ, ਸੈਂਟ ਪੌਲੀਜ਼ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ, ਟਾਵਰ ਬ੍ਰਿਜ, ਟਰਫਲਗਰ ਸਕਵੇਅਰ ਅਤੇ ਦ ਸ਼ਾਰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਲੰਡਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ, ਨੈਚੂਰਲ ਹਿਸਟਰੀ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਟੇਟ ਮਾਡਰਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਐਂਡ ਥਿਏਟਰਜ਼ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ, ਗੈਲਰੀਆਂ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਖੇਡ ਸਮਾਗਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਘਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।[36] ਲੰਡਨ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰੇਲਵੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ।