ਰਾਜਸਮੰਦ ਝੀਲ

ਰਾਜਸਮੰਦ ਝੀਲ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਜਸਮੁਦਰਾ ਝੀਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਉਦੈਪੁਰ ਤੋਂ 67 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ, ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਰਾਜਸਮੰਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਰਾਜਸਮੰਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਝੀਲ ਹੈ। ਰਾਣਾ ਰਾਜ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਇਹ ਲਗਭਗ 1.75 miles (2.82 km) ਹੈ। ਚੌੜਾ, 4 miles (6.4 km) ਲੰਬਾ ਅਤੇ 60 feet (18 m) ਡੂੰਘੀ। ਇਹ ਗੋਮਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਸੇਵੰਤਰੀ, ਕੇਲਵਾ ਅਤੇ ਤਾਲੀ ਨਦੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਲਗਭਗ 196 sq mi (510 km²) ਹੈ।

ਰਾਜਸਮੰਦ ਝੀਲ
ਰਾਜਸਮੰਦ ਝੀਲ ਦਾ ਘਾਟ, (RJ) ਮੰਡਪਾਂ ਅਤੇ ਟੋਰਨਾ ਦੇ ਨਾਲ
ਸਥਿਤੀ	ਰਾਜਸਮੰਦ ਸ਼ਹਿਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ
ਗੁਣਕ	25.07°N 73.88°E / 25.07; 73.88
Primary inflows	ਗੋਮਤੀ, ਕੇਲਵਾ ਅਤੇ ਟਾਲੀ ਨਦੀਆਂ
Catchment area	196 sq mi (510 km2)
Basin countries	India
ਬਣਨ ਦੀ ਮਿਤੀ	1676
ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬਾਈ	6.4 km (4.0 mi)
ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੌੜਾਈ	2.82 km (1.75 mi)
ਔਸਤ ਡੂੰਘਾਈ	18 m (59 ft)
Settlements	ਰਾਜਨਗਰ, ਕਾਂਕਰੋਲੀ

ਝੀਲ ਨੂੰ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੇ ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਸਿਡਨੀ ਦੇ ਰੂਟ ਲਈ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਇਸਨੂੰ ਆਈਏਐਫ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸਹਾਇਕ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਸੀ। ^[1][2]

ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਸਥਾਨ

• ਨੌ ਚੌਕੀ - ਇਹ ਕੰਕਰੋਲੀ ਵੱਲ ਡੈਮ ਉੱਤੇ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 3 ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੇ ਮੰਡਪ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਿਆਂ, ਡਾਂਸਰਾਂ, ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ 5 ਤੁਲਾ-ਦਾਨ ਤੋਰਨ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 3 ਹੁਣ ਨੌ ਚੌਕੀ ਉੱਤੇ ਬਚੇ ਹਨ, ^[3] ਜਿੱਥੇ ਮਹਾਰਾਣਾ ਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ, ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਪੁਰੋਹਿਤ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਾਨ ਅਤੇ ਤੁਲ-ਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ^[4]
• ਰਾਜ-ਪ੍ਰਸ਼ਤੀ - ਡੈਮ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਣੇ ਝੀਲ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੱਥਰ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਸ਼ਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਵਾੜ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 25 ਕਾਲੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀਆਂ ਸਲੈਬਾਂ 'ਤੇ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰਣਚੋਰ ਭੱਟ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।
• ਰਾਜਸਮੰਦ ਪੈਨੋਰਾਮਾ - ਇਹ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਮੰਦ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣਾ ਰਾਜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ, ਰਾਣਾ ਰਾਜ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਹਨ। ^[5]
• ਐਡਵੈਂਚਰ ਅਤੇ ਵਾਟਰ ਸਪੋਰਟਸ - ਜੈਟ-ਸਕੀ, ਸਪੀਡ ਬੋਟ, ਐਕਵਾ ਸਾਈਕਲ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਲ ਖੇਡਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਹੁਣ ਰਾਜਸਮੰਦ ਝੀਲ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਝੀਲ ਦਾ ਰੋਮਾਂਚਕ ਹਵਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇਣ ਲਈ ਪੈਰਾਸੇਲਿੰਗ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ^[6]

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• ਰਾਜ ਪ੍ਰਸ਼ਤੀ
• ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਝੀਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

ਹਵਾਲੇ

1. "This lake was seaplane base during WW-II". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-05-30.
2. "With Rajsamand lake drying up, farmers face an uncertain future". The Times of India. Retrieved 2020-05-30.
3. "Udaypur Rajya Ka Itihas". 1938.
4. "Nau chowki pal – Rajsamand District, Rajasthan". Rajsamand District, Rajasthan (in ਹਿੰਦੀ). 2011-02-18. Archived from the original on 2022-02-26. Retrieved 2022-02-26.
5. "Rajsamand Panorama seen by 55000 tourists in a year". Dainik Bhaskar (in ਹਿੰਦੀ). 2019-09-27. Retrieved 2022-02-26.
6. Team, UdaipurTimes (2020-08-14). "Paragliding / Parasailing on Rajsamand lake to promote tourism". Udaipur Tourism (in ਹਿੰਦੀ). Retrieved 2022-02-26.

• Somani, R.V. (1976). History of Mewar, from Earliest Times to 1751 A.D. Mateshwari Publications. Retrieved 2022-02-26.