ਬਾਲੀ

ਬਾਲੀ ( /ˈ b ɑː l i / ; Balinese ) ਬਾਲੀ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਸੂਬਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਵਾ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਲੋਮਬੋਕ ਬਾਲੀ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਹੈ। ਇੱਥੇ 200 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਹਨ। ਬਾਲੀ ਦੀਪ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਮਜਾਪਹਿਤ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜ 1500 ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਾਮਰਾਜ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੁਲਤਾਨਾਂ ਨੇ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲੀ, ਤਾਂ ਜਾਵਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਕੁਲੀਨ ਲੋਕ ਬਾਲੀ ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਕੋਈ ਪਤਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।

 

ਬਾਲੀ
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	ਯੂਟੀਸੀ+08

ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਬਾਲੀ ਇੱਕਮਾਤਰ ਹਿੰਦੂ-ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲਾ ਸੂਬਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ 86.9% ਆਬਾਦੀ ਬਾਲੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਨਾਚ, ਮੂਰਤੀ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਚਮੜਾ, ਧਾਤ ਦਾ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸਮੇਤ ਆਪਣੀਆਂ ਉੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕਲਾਵਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਹਰ ਸਾਲ ਬਾਲੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਲੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਹੋਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਸ ਵਰਲਡ 2013 ਅਤੇ 2018 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਫੰਡ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਸਮੂਹ ਦੀਆਂ ਸਾਲਾਨਾ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ । ਮਾਰਚ 2017 ਵਿੱਚ, ਟ੍ਰਿਪਐਡਵਾਈਜ਼ਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਟਰੈਵਲਰਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਬਾਲੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਚੋਟੀ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਇਸਨੇ ਜਨਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ^{[1] [2]}

ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਵੰਡ

The province is divided into eight regencies (kabupaten) and one city (kota). These are, with their areas and their populations at the 2010 Census^[3] and the 2020 Census.^[4]

ਨਾਮ	ਰਾਜਧਾਨੀ	ਖੇਤਰ ਕਿ.ਮੀ.2	ਆਬਾਦੀ ਜਨਗਣਨਾ 2000	ਆਬਾਦੀ ਜਨਗਣਨਾ 2010	ਆਬਾਦੀ ਜਨਗਣਨਾ 2020	HDI[5]2019 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ
ਡੇਨਪਾਸਰ ਸਿਟੀ	ਡੇਨਪਾਸਰ	127.78	5,32,440	7,88,589	7,25,314	0.830 (ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ)
ਬਡੁੰਗ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਮੰਗਲੂਪੁਰਾ	418.62	3,45,863	5,43,332	5,48,191	0.802 (ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ)
ਬੰਗਲੀ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਬੰਗਲੀ	490.71	1,93,776	2,15,353	2,58,721	0.689 (ਸਮਾਂਤਰ)
ਬੁਲੇਲੇਂਗ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਸਿੰਗਾਰਾਜਾ	1,364.73	5,58,181	6,24,125	7,91,813	0.715 (ਜ਼ਿਆਦਾ)
ਗਿਆਨਯਾਰ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਗਿਆਨਯਰਾ	368.00	3,93,155	4,69,777	5,15,344	0.760 (ਜ਼ਿਆਦਾ)
ਜੇਮਬਰਾਨਾ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਨੇਗਾਰਾ	841.80	2,31,806	2,61,638	3,17,064	0.712 (ਜ਼ਿਆਦਾ)
ਕਰੰਗਸੇਮ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਅਮਲਪੁਰਾ	839.54	3,60,486	3,96,487	4,92,402	0.676 (ਸਮਾਂਤਰ)
ਕਲੰਗਕੁੰਗ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਸੇਮਾਰਾਪੁਰਾ	315.00	1,55,262	1,70,543	2,06,925	0.703 (ਜ਼ਿਆਦਾ)
ਤਾਬਨਾਨ ਰੀਜੈਂਸੀ	ਤਾਬਨਾਨ	1,013.88	3,76,030	4,20,913	4,61,630	0.748 (ਜ਼ਿਆਦਾ)
Totals		5,780.06	31,46,999	38,90,757	43,17,404	0.794 (ਜ਼ਿਆਦਾ)

ਇਤਿਹਾਸ

ਸਬਕ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ

ਬਾਲੀ 2000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਸਟ੍ਰੋਨੇਸ਼ੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਬਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਟਾਪੂ ਤੋਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੁਆਰਾ ਓਸ਼ੇਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਗਏ ਸਨ। ^[6] ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਬਾਲੀਨੀਜ਼ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਟਾਪੂ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਅਤੇ ਓਸ਼ੇਨੀਆ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੱਥਰ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਟਾਪੂ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸੇਕਿਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਿਲੇ ਹਨ। ^[7]

ਪੁਪੁਟਨ ਸਮਾਰਕ

2002 ਬਾਲੀ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ

ਬਾਲੀ ਮੈਨਾ ਸਿਰਫ ਬਾਲੀ 'ਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਹੈ।

ਉਲੂਵਾਟੂ ਵਿੱਚ ਬਾਂਦਰ

ਹਵਾਲੇ

1. "Bali named as best destination in the world by TripAdvisor". New Zealand Herald. March 22, 2017. Retrieved April 30, 2017.
2. "Bali named most popular destination on Tripadvisor's 2021 Travelers' Choice Awards". Coconuts Bali. January 28, 2021. Retrieved February 1, 2021.
3. Biro Pusat Statistik, Jakarta, 2011.
5. "Indeks-Pembangunan-Manusia-2019". Archived from the original on 2016-11-10. Retrieved 2022-04-01.
6. Taylor, pp. 5, 7
7. Taylor, p. 12