ਪਲੂਟੋ

ਪਲੂਟੋ (ਨਿੱਕੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਹੁਦਾ 134340 ਪਲੂਟੋ; ਚਿੰਨ੍ਹ: ^[14] ਜਾਂ ^[15]) ਕਾਈਪਰ ਪੱਟੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਧਾ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲ਼ਾ ਦਸਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਐਰਿਸ ਮਗਰੋਂ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਬੌਣਾ ਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਕਾਈਪਰ ਪੱਟੀ ਦੀਆਂ ਬਾਕੀ ਵਸਤਾਂ ਵਾਂਙ ਪਲੂਟੋ ਵੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ^[16] ਅਤੇ ਅਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਨਿੱਕਾ ਹੈ, ਚੰਨ ਦੇ ਭਾਰ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਅਤੇ ਚੰਨ ਦੇ ਘਣ-ਫ਼ਲ ਦਾ ਤੀਜਾ ਹਿੱਸਾ। ਇਹਦੀ ਪੰਧ ਅਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਡਾਢੀ ਢਾਲਵੀਂ ਹੈ ਜੋ ਇਹਨੂੰ ਸੂਰਜ ਤੋਂ 30 ਤੋਂ 40 ਏਯੂ (4.4-7.4 ਬਿਲੀਅਨ ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ) ਦੂਰ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਪਲੂਟੋ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਨੈਪਟਿਊਨ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਨੇੜੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪੰਧ ਗੂੰਜ ਸਕਦਾ ਦੋਹੇਂ ਪਾਂਧੀ ਭਿੜਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। 2014 ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੂਰਜ ਤੋਂ 32.6 ਏਯੂ ਦੂਰ ਸੀ।

ਪਲੂਟੋ ()

ਪਲੂਟੋ
ਖੋਜ
ਖੋਜੀ	ਕਲਾਈਡ ਟੌਮਬੌ
ਖੋਜ ਦੀ ਮਿਤੀ	18 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1930
ਪੰਧ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਐੱਮਪੀਸੀ ਅਹੁਦਾ	134340 ਪਲੂਟੋ
ਉਚਾਰਨ	/ˈpluːtoʊ/ ( ਸੁਣੋ)
ਨਾਂ ਦਾ ਸੋਮਾ	ਪਲੂਟੋ
ਨਿੱਕਾ- ਗ੍ਰਹਿ ਸ਼੍ਰੇਣੀ	ਬੌਣਾ ਗ੍ਰਹਿ TNO ਪਲੂਟੋਨੀ ਗ੍ਰਹਿ KBO ਪਲੂਟੀਨੋ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ	ਪਲੂਟੋਨੀ
ਪਥ ਦੇ ਗੁਣ[1][lower-alpha 1]
ਜ਼ਮਾਨਾ J2000
ਅਪਹੀਲੀਅਨ	7,31,10,00,000 km 48.871 AU
ਪਰੀਹੀਲੀਅਨ	4,43,70,00,000 km 29.657 AU (1989 Sep 05)[2]
ਸੈਮੀ ਮੇਜ਼ਰ ਧੁਰਾ	5,87,40,00,000 km 39.264 AU
ਅਕੇਂਦਰਤਾ	0.244671664 (J2000) 0.248 807 66 (mean)[3]
ਪੰਧ ਕਾਲ	90,465 days[3][4] 247.68 ਵਰ੍ਹੇ[3] 14,164.4 ਪਲੂਟੋਨੀ ਸੂਰਜੀ ਦਿਨ[4]
ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ	366.73 ਦਿਨ[3]
ਔਸਤ ਪੰਧ ਰਫ਼ਤਾਰ	4.7 ਕਿਮੀ/ਸ[3]
ਔਸਤ ਅਨਿਯਮਤਤਾ	14.86012204 °[5]
ਢਾਲ	17.151394 ° (11.88° ਸੂਰਜ ਦੀ ਮੱਧ-ਰੇਖਾ ਨਾਲ਼)
ਚੜ੍ਹਦੀ ਨੋਡ ਦੀ ਕੋਣੀ ਲੰਬਾਈ	110.28683 °
ਚੜ੍ਹਦੀ ਨੋਡ ਤੋਂ ਐਪਸਿਸ ਦਾ ਕੋਣ	113.76349 °
ਜਾਣੇ ਗਏ ਉਪਗ੍ਰਹਿ	5
ਭੌਤਿਕ ਗੁਣ
ਔਸਤ ਅਰਧ ਵਿਆਸ	1,184±10 km[6] 0.18 ਧਰਤੀਆਂ 1161 ਕਿ.ਮੀ.[7] (ਠੋਸ)
ਸਤ੍ਹਾ ਖੇਤਰਫਲ	1.665×107 km2[lower-alpha 2] 0.033 ਧਰਤੀਆਂ
ਆਇਤਨ	6.39×109 km3[lower-alpha 3] 0.0059 Earths
ਪੁੰਜ	1.305±0.007×1022 kg[8] 0.00218 ਧਰਤੀਆਂ 0.178 ਚੰਨ
ਔਸਤ ਘਣਤਾ	2.03±0.06 g/cm3[8]
ਸਤ੍ਹਾ ਗਰੂਤਾ ਬਲ	0.655 m/s2[lower-alpha 4] 0.067 g
ਇਸਕੇਪ ਰਫ਼ਤਾਰ	1.229 km/s[lower-alpha 5]
ਗੋਲਾਈ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਸਮਾਂ	−6.387230 day 6 ਦਿ, 9 ਘ, 17 ਮਿ, 36 ਸ
ਮੱਧ ਤੋਂ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ	47.18 ਕਿਮੀ/ਘ
ਧੁਰੀ ਦਾ ਝੁਕਾਅ	119.591±0.014 ° (ਪੰਧ ਨਾਲ਼)[8][lower-alpha 6]
ਉੱਤਰੀ ਧੁਰੇ ਤੇ ਪੂਰਬੀ ਚੜ੍ਹਾਅ	312.993°[9]
ਉੱਤਰੀ ਧੁਰੇ ਤੇ ਝੁਕਾਅ	6.163°[9]
ਪ੍ਰਕਾਸ਼-ਅਨੁਪਾਤ	0.49 ਤੋਂ 0.66 (ਜਿਆਮਿਤੀ, 35% ਤੱਕ ਬਦਲਵੀਂ ਹੈ)[3][10]
ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘੱਟੋ ਤੋਂ ਘੱਟ ਔਸਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੈਲਵਿਨ 33 ਕੈ 44 ਕੈ (−229 °ਸੈ) 55 ਕੈ
ਸਾਪੇਖ ਕਾਂਤੀਮਾਨ	13.65[3] ਤੋਂ 16.3[11] (ਔਸਤ 15.1 ਹੈ)[3]
Absolute magnitude (H)	−0.7[12]
ਕੋਣੀ ਵਿਆਸ	0.065″ ਤੋਂ 0.115″[3][lower-alpha 7]
ਵਾਤਾਵਰਨ
ਸਤ੍ਹਾ ਤੇ ਦਬਾਅ	0.30 ਪਾ (ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਵਧੀਕ)
ਬਣਤਰ	ਨਾਈਟਰੋਜਨ, ਮੀਥੇਨ, ਕਾਰਬਨ ਮੋਨਾਕਸਾਈਡ[13]

ਹਵਾਲੇ

6. Lellouch, Emmanuel; de Bergh, Catherine; Sicardy, Bruno; et al. (13 Mar 2014). "Exploring the spatial, temporal, and vertical distribution of methane in Pluto's atmosphere" (PDF). Icarus. Retrieved 2014-03-29.
14. JPL/NASA (2015-04-22). "What is a Dwarf Planet?". Jet Propulsion Laboratory. Retrieved 2022-01-19.
15. John Lewis, ed. (2004). Physics and chemistry of the solar system (2 ed.). Elsevier. p. 64.
16. Stern, S. Alan; Mitton, Jacqueline (2005). "Pluto and Charon: ice worlds on the ragged edge of the solar system". Weinheim:Wiley-VCH. Retrieved July 3, 2013.

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ

• Pluto Profile Archived 2012-07-29 at the Wayback Machine. at NASA's Solar System Exploration site
• NASA Pluto factsheet
• Website of the observatory that discovered Pluto
• Earth telescope image of Pluto system
• Keck infrared with AO of Pluto system
• Gray, Meghan (2009). "Pluto". Sixty Symbols. Brady Haran for the University of Nottingham.

1. Orbital elements refer to the barycenter of the Pluto system, and are the instantaneous osculating values at the precise J2000 epoch. Barycenter quantities are given because, in contrast to the planetary center, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from the motion of the moons. The orbital period of Pluto is listed as 248 years because most references use the more stable barycenter of the Solar System (Sun+Jupiter) to list the orbital period of the Pluto-Charon system. A J2000 heliocentric solution would give a value of 246 years.