ਖਨਾਨ ਕਾਰਾਖਾਨੀ

ਖਨਾਨ ਕਾਰਾਖਾਨੀ (Persian: قَراخانيان, Qarākhānīyān or خاقانيه‎, Khakānīya, ਚੀਨੀ: 黑汗, 桃花石) ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਲਤਨਤ ਹੈ ਜਿਸ ਤੇ ਤੁਰਕ ਵੰਸ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।

ਖਨਾਨ ਕਾਰਾਖਾਨੀ Turkish: Karahanlılar
840–1212
ਖਨਾਨ ਕਾਰਾਖਾਨੀ c. 1000.
ਸਥਿਤੀ	ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ
ਰਾਜਧਾਨੀ	ਬਾਲਾਸਗੁਨ ਕਸ਼ਗਰ ਸਮਰਕੰਦ
ਆਮ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਕਰਲੁਕ ਭਾਸ਼ਾ ਅਰਬ ਭਾਸ਼ਾ[1] ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ(ਕਵਿਤਾ)[2]
ਧਰਮ	ਤੇਨਗ੍ਰਿਸਮ (840–934) ਇਸਲਾਮ (934–1212)
ਸਰਕਾਰ	ਰਾਜਤੰਤਰ
ਖਗਨ, ਖਾਨ ਅਹੁਦਾ
• 840–893 (ਪਹਿਲਾ)	ਬਿਲਗੇ ਕੁਲ ਕਾਦਿਰ ਖਾਨ
• 1204–1212 (ਅੰਤਿਮ)	ਉਥਮਨ ਉਲੁਘ ਸੁਲਤਾਨ
ਇਤਿਹਾਸ
• Established	840
• Disestablished	1212
ਖੇਤਰ
1025 est.	3,000,000 km2 (1,200,000 sq mi)
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਲੁਕਸ ਸਮਾਨਿੰਦ ਖੋਤਨ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਖਵਾਰਾਜ਼ਮਿਆਨ ਵੰਸ਼ ਕਾਰਾ ਖਿਤਾਈ
ਅੱਜ ਹਿੱਸਾ ਹੈ	ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ  ਚੀਨ ਫਰਮਾ:Country data ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ  ਕਿਰਗਿਜ਼ਸਤਾਨ ਫਰਮਾ:Country data ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ  ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ  ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ

ਵੰਸ਼

• ਬਿਲਗੇ ਕੁਲ ਕਾਦਰ ਖਾਂ (840–893)
• ਵਜ਼ੀਰ ਅਰਸਲਨ ਖਾਨ (893–920)
• ਉਗੁਲਚਕ ਖਾਨ (893–940)
• ਸੁਲਤਾਨ ਸਤੁਕ ਗੁਘਰਾ ਖਾਨ 920–958
• ਮੁਸਾ ਬੁਘਰਾ ਖਾਨ 956–958
• ਸੁਲੇਮਅਨ ਅਰਸਲਨ ਖਾਨ 958–970
• ਅਲ ਅਰਸਲਨ ਖਾਨ – ਮਹਾਨ ਕਗਾਨ 970–998
• ਸਮਾਨਿਦਜ਼ ਨੇ ਤਖਤਾ ਪਲਟਿਆ 999
• ਅਹਮਦ ਅਰਸਲਨ ਕਾਰਾ ਖਾਨ 998–1017
• ਮਨਸੂਰ ਅਰਸਲਨ ਖਾਨ 1017–1024
• ਮੁਹੰਮਦ ਤੋਗਨ ਖਾਨ 1024–1026
• ਯੂਸਫ ਕਾਦਰ ਖਾਨ 1026–32
• ਅਲੀ ਤਿਗਿਨ ਬੁਗਰਾ ਖਾਨ – ਮਹਾਨ ਕਗਾਨ c. 1020–1034
• ਆਬੂ ਸ਼ੁਕਾ ਸੁਲੇਮਾਨ 1034–1042
• ਦੋ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਗਏ।

ਪੱਛਮੀ ਕਨਾਨ

• ਮੁਹੰਮਦਰ ਅਰਸਲਨ ਕਾਰਾ ਖਾਨ c. 1042–c. 1052
• ਤਮਗਚ ਖਾਨ ਇਬਰਾਹੀਮ c. 1052–1068
• ਨਸਰ ਸ਼ਮਸ ਅਲ-ਮੁਲਕ 1068–1080: ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਅਲਪ ਅਰਸਲਨ ਦੀ ਬੇਟੀ ਆਇਸ਼ਾ ਨਾਲ ਹੋਈ।^[3]
• ਖਿਦਰ 1080–1081
• ਮਹਿਮਦ 1081–1089
• ਯਾਕੂਬ ਕਾਦਰ ਖਾਨ 1089–1095
• ਮਾਸੂਦ 1095–1097
• ਸੁਲੇਮਾਨ ਕਾਦਰ ਤਮਗਚ 1097
• ਮਹਿਮੂਦ ਅਰਸਲਨ ਖਾਨ 1097–1099
• ਜਿਬਰੈਲ ਅਸਲਮ ਖਾਨ 1099–1102
• ਮੁਹੰਮਦਰ ਅਸਲਮ ਖਾਨ 1102–1129
• ਨਸਰ 1129
• ਮਹਿਮਦ ਕਾਦਰ ਖਾਨ 1129–1130
• ਹਸਨ ਜਲਾਲ ਅਲ-ਦੁਨੀਆ 1130–1132
• ਇਬਰਾਹੀਮ ਰੁਕਨ ਅਲ-ਦੂਨੀਆ 1132
• ਮਹਿਮੁਦ 1132–1141
• ਸੇਲਜੂਕਸ ਦੀ ਹਾਰ, ਕਾਰਾ ਖਿਤਾਈ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ, 1141
• ਇਬਰਾਹੀਮ ਤਬਗਚ ਖਾਨ 1141–1156
• ਅਲੀ ਚੁਗਰੀ ਖਾਨ 1156–1161
• ਮਸੂਦ ਤਬਗਚ ਖਾਨ 1161–1171
• ਮੁਹੰਮਦ ਤਬਗਚ ਖਾਨ 1171–1178
• ਇਬਰਾਮੀਮ ਅਸਲਮ ਖਾਨ 1178–1204
• ਓਥਮਨ ਉਲਗ ਸੁਲਤਾਨ 1204–1212
• ਖਵਾਰਜਮ ਦੀ ਜਿੱਤ 1212

ਪੱਛਮੀ ਖਨਾਨ

• ਇਬੂ ਸ਼ੁਚਾ ਸੁਲੇਮਾਨ 1042–1056
• ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਯੂਸਫ਼ 1056–1057
• ਇਬਰਾਮੀਮ ਬਿਨ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਨ 1057–1059
• ਮਹਿਮੂਦ 1059–1075
• ਉਮਰ 1075
• ਇਬੂ ਅਲੀ ਏ-ਹਸਨ 1075–1102
• ਅਹਮਦ ਖਾਨ 1102–1128
• ਇਬਰਾਹੀਮ ਬਿਨ ਅਹਮਦ 1128–1158
• ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਇਬਰਾਹੀਮ 1158–?
• ਯੂਸਫ਼ ਬਿਨ ਮੁਹੰਮਦ ?–1205
• ਇਬੂ ਫੇਤ ਮੁਹੰਮਦ 1205–1211
• ਕਾਰਾ ਖਿਤਾਈ ਦੀ ਜਿੱਤ, 1211

ਹਵਾਲੇ

1. V.V. Barthold, Four Studies on the History of Central Asia, (E.J. Brill, 1962), 99.
2. Michal Biran (March 27, 2012). "ILAK-KHANIDS". Encyclopedia।ranica.
3. Ann K. S. Lambton, Continuity and Change in Medieval Persia, (State University of New York, 1988), 263.